Μνημεία χριστιανικής πίστεως στην Αγιοτόκο Χίο

     Κατάσπαρτη από καθαγιασμένους λατρευτικούς χώρους  στον Θεό της Αγάπης, αλλά και σε ιερά προσκυνήματα με ανεκτίμητους   πνευματικούς θησαυρούς είναι η ευλογημένη γη της Χίου με τη μακραίωνη Ιστορία της και την πλούσια θρησκευτική της παράδοση.

   Κατά τις μακραίωνες περιόδους κατοχής της νήσου από ετερόδοξους και αλλόδοξους κατακτητές, τη χριστιανική ζωή των κατοίκων της σημάδεψαν διωγμοί, μαρτύρια, σκοτωμοί χριστιανών με καίρια πάντοτε επιδίωξη   την  αλλαγή της Πίστης των οπαδών του γλυκυτάτου Ναζωραίου.

   Αυτή η βίαιη προσπάθεια αλλοτρίωσης  του θρησκευτικού φρονήματος των χριστιανών – που είναι το προπύργιο της ανθρώπινης φύσεως –προκάλεσε όχι μόνον πρωτοφανή έξαρση της αντιδράσεως κατά του εξουσιαστή αλλά, προπαντός και κυρίως, συσπείρωση του ελληνορθόδοξου ποιμνίου που εκδηλώνεται με την ανέγερση Ναών και Μοναστηριών.

   Οι ιεροί αυτοί χώροι δεν είναι μόνον οι Οίκοι του Θεού, οι τόποι προσευχής και λατρείας, όπου ο πιστός προσπαθεί να ψαύσει το υπερούσιον, το παντοδύναμο και θείον, αλλά και μνημεία πολιτισμού.  Μέσα σε αυτό το πλαίσιο τα Προσκυνήματα της Χίου, κυρίως τα Μοναστήρια, αλλά και οι Ναοί, υπήρξαν πρότυπα, αφετηρία και πηγή πολιτιστικών επιτευγμάτων.

ΣΚΗΤΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

  Κιβωτός πολύτιμη, που στοργικά φυλάσσει μέσα στους κόλπους της πνευματικούς θησαυρούς από την πλούσια θρησκευτική κληρονομιά και τις Παραδόσεις του νησιού, είναι η Ι. Σκήτη  των Αγίων Πατέρων.

   Εδώ, μέσα στο Σπήλαιο του Προβατείου όρους, εμόναζαν οι τρεις μοναχοί Νικήτας, Ιωάννης και Ιωσήφ, από τους οποίους ευρέθη κάτω, μέσα στη χαράδρα, η Θαυματουργή Εικόνα της Θεοτόκου∙ είναι οι μοναχοί, που εφρόντισαν και πρωτοστάτησαν για την ίδρυση της Νέας Μονής από τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Θ΄τον Μονομάχο.

    Τη σημερινή υπόστασή της οφείλει η  Σκήτη στον Μοναχό Παχώμιο Αρελά, που εφρόντισε για τη διάνοιξη του Σπηλαίου και πρόσθεσε  και άλλα κτίσματα. Σε μεγάλη ηλικία ο Δικαίος Παχώμιος ανήγειρε τον Ι. Παρθενώνα των Αγίων Κωνστσντίνου και Ελένης επάνω στο λόφο του Φραγκοβουνίου.

ΝΕΑ ΜΟΝΗ

«Μεγαλούργημα της καλλιτεχνίας», μνημείο παγκόσμιας εμβέλειας έχει χαρακτηρισθεί η αυτοκρατορική και σταυροπηγιακή Νέα Μονή∙ το Καθολικό της,  ως «άριστον και πολυήρατον οικοδόμημα, ίσον ταις  πρωτίσταις οικοδομαίς των επτά θαυμάτων».

   Η πολιτιστική  και θρησκευτική αξία της Μονής συμπληρώνεται ασφαλώς με ανυπολόγιστης αξίας ψηφιδωτό διάκοσμο με μικρή πολυεδρική ψηφίδα από φυσικό λίθο ή γυαλί, που συνθέτουν μια μνημειακή ολότητα με εκπάγλου ωραιότητας απόδοση των εικόνων∙ και αντανακλά μοναδικής σημασίας πνευματική καλλιτεχνία, η οποία καθιστά τη  Μονή από τα πιο όμορφα και πιο αξιόλογα μνημεία, όχι μόνον στον ελλαδικό, αλλά και στον παγκόσμιο χώρο.

ΜΟΝΗ ΜΟΥΝΔΩΝ

Η μοναστική πολιτεία, ο πνευματικής λειμώνας της Ι. Μονής Μουνδών, αφιερωμένος στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο, είναι από τα σπουδαιότερα  θρησκευτικά Προσκυνήματα της νήσου, το δεύτερο μετά τη Νέα Μονή. Η ίδρυσή της τοποθετείται χρονολογικά κατά τον 14ον - 15ον αιώνα.

  Βυθισμένη, λες, η Μονή Μουνδών, μέσα στις φευγαλέες σκιές των ανα-μνήσεων μιας πολιτείας που βρίσκεται σε λήθαργο και περιμένει την ημέρα της αφύπνισής της, κείται στο βορειοανατολικό τμήμα της νήσου.

 Τη μοναστική μνημειακή αξία του Καθολικού, που ακολουθεί τον αρχιτεκτονικό τύπο της μονόκλιτης θολοσκέπαστης βασιλικής, επιβεβαιώνουν, ακόμη και σήμερα, παρά τις καταστροφές που η Μονή υπέστη, οι θαυμάσιες τοιχογραφίες,.

ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ

Σαν βασιλικό διάδημα στέφει η Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή των Αγίων Μηνά, Βίκτωρος και Βικεντίου ή, όπως εν συντομία λέγεται,  του Αγίου Μηνά, στον ομώνυμο λόφο κοντά στο Νεοχώρι.

  Ημέρες ακμής και άνθησης εγνώρισε η Μονή κατά τους δύο προεπαναστατικούς αιώνες στα Γράμματα με τη φημισμένη Σχολή του Αγίου Μηνά, η οποία συνέβαλε σημαντικά στην εκμάθηση, διάρθρωση,  και διάσωση της ελληνικής γλώσσας, στην αγιογραφία και στη στήριξη των κατατρεγμένων χριστιανών.

Κατά τη φοβερή Σφαγή των κατοίκων της νήσου  το 1822, το φάσμα της φρίκης και της ερήμωσης, κυριάρχησε στον καταγέλαστο λόφο και στους αγιασμένους χώρους του καστρομονάστηρου του Αγίου Μηνά.

ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΚΟΥ

Στην κατάφυτη από πεύκα περιοχή των Καρυών, στην κορυφή του όρους Πένθοδος, κείται η φημισμένη για την ασκητικότητα και το αγιογραφικό της εργαστήρι Ι. Σκήτη του Αγίου Μάρκου του Ευαγγελιστού. Ιδρύθηκε από τον μοναχό Παρθένιο κάτω ακριβώς από τον απέραντο γαλάζιο ουρανό, το «Μπαλκόνι του Θεού», όπως αποκαλείται, στις αρχές του 19ου αιώνα. Κατά τον μεγάλο ξεσηκωμό του 1912 για την απελευθέρωση των νήσων του    Βορείου Αιγαίου η Σκήτη του Αγίου Μάρκου μαζί με τη Νέα Μονή  και τη Σκήτη των Αγίων Πατέρων  του  Προβατείου όρους υπήρξε το επίκεντρο των τουρκικών επιχειρήσεων  κατά του Ελληνικού Απελευθερωτικού Στρατού. Τούτο συνετέλεσε, ώστε να συμβάλει σημαντικά στην  απελευθέρωση της νήσου από τους Τούρκους .   

ΜΟΝΗ ΜΕΣΡΣΙΝΙΔΙΟΥ

Λουσμένη από το άπλετο φως της Ανατολής και από τα βαθυγάλανα νερά του Αιγαίου, κτισμένη επάνω στο πλάτωμα του βράχου, στον Βρο-ντάδο, βρίσκεται η Ι. Μονή της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας, το  λεγόμενο Μερσινίδι.

    Ανεγέρθη στα χαλεπά χρόνια της τουρκοκρατίας από τον Ιερομόναχο Χριστοφόρο Σερέμελη κατά τα τέλη του 19ου αιώνα, στο σημείο όπου βρέθηκε μέσα στις μυρσινιές η ιερή Εικόνα της Θεοτόκου.

      Με την αγάπη και φροντίδα του θεοφίλητου λευίτη Χριστοφόρου και του ισάξιου διαδόχου του Αμβροσίου Μίχαλου, η Μονή απέβη, όχι μόνο τόπος λατρείας και προσευχής, όχι μόνο η πνευματική  παλαίστρα όλων των χριστιανικών αρετών, αλλά και καταφύγιο, παρηγοριά και προστασία κάθε κατατρεγμένου χριστιανού.

Άξια πάσης μνείας και κάθε επαίνου είναι η πολύτιμη συμβολή και συμπαράσταση του Ηγουμένου Αμβροσίου κατά τα ζοφερά χρόνια της γερμανικής κατοχής, όπου με κίνδυνο της υπάρξεώς του προσέφερε  πολλές φορές  τις υπηρεσίες του.    

ΜΟΝΗ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΒΟΗΘΕΙΑΣ

Από τις τελευταίες Μονές της Χίου  είναι το μεγαλόπρεπο κτιριακό συγκρότημα του Ι. Παρθενώνος της Παναγίας της Βοηθείας, τηςεπονομαζομένης Χρυσαφιτίσσης. Ανεγέρθηκε από τη σεβασμία μορφή του Ιερομονάχου Ανθίμου Βαγιάνου στις αρχές του 20ού αιώνα.

Στους ιερούς χώρους του αποθησαύρισε τη χαριτόβρυτη Εικόνα της Παναγίας της Βοηθείας και συγχρόνως επέτυχε να στεγάσει τις κατατρεγμένες  κοπέλες, που ήλθαν πρόσφυγες από τη Μ. Ασία με τους διωγμούς.  

Με φωταυγή αστέρα τα ρήματα του Ευαγγελίου ο δραστήριος κι άξιος ζηλωτής της χριστιανικής Πίστεως επέτυχε να αποβεί το Μοναστήρι του λιμάνι ψυχών, όπου κάθε κουρασμένος στρατοκόπος της ζωής εύρισκε γαλήνη κι αγάπη.   

ΜΟΝΗ ΠΕΡΑ ΠΑΝΑΓΙΑΣ

Ως ευλογία της Θεοτόκου και σαν θερμό καλωσόρισμα προς τους εισερχομένους στην κωμόπολη των Καρδαμύλων υψώνεται  ολόλευκη η  Ι. Μονή της Πέρα Παναγιάς, επωνυμία που πήρε επειδή «έκειτο πέραν των ορίων του χωριού». Είναι αφιερωμένη στο Γενέσιον της Υπεραγίας Θεοτόκου. Ιδρυτικά μέλη της είναι οι αδελφές Θεοφανώ και Μυρόπη Αντωνοπούλου. Ιδρύθηκε κατά τα τέλη της τελευταίας του 19ου αιώνα. Εδώ εγίνοντο οι συναντήσεις, οι στρατολογίες και οι ορκωμοσίες των αγωνιστών του 1912.Οι μοναχές αγωνίσθηκαν στην πρώτη γραμμή του πυρός, προσφέροντας φαγητό και καθαρά ρούχα στους αγωνιστές και περίθαλψη στους τραυματισμένους.   

ΜΟΝΗ ΑΓ. ΓΑΛΑΚΤΟΣ

Προς το δυτικό άκρο του μυροβόλου νησιού, δυτικά του Πελινναίου όρους και στη δυτική πλαγιά του γρανιτώδους λόφου, στο στόμιο του ελικοειδούς σπηλαίου είναι σφηνωμένος ο ναΐσκος της Παναγίας της Γαλακτοτροφούσης.  Αποτελεί το Καθολικό της Ι. Μονής του Αγίου Γάλακτος. Κατά την παράδοση εδώ εστάλη εξόριστη από τη Βασιλεύουσα η λεπρή κόρη του αυτοκράτορα. Μετά την ίασή της ο πατέρας από ευγνωμοσύνη προς την Κυρία Θεοτόκο έκτισε τη Μονή, την οποία αφιέρωσε στο Άγιον Γάλας, που έρρεε από το μαστό της Θεοτόκου κι εθεράπευσε τη θυγατέρα του.   

ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΑΓ. ΜΑΡΚΕΛΛΑΣ

Παγχιακό, πανελλαδικό, και όχι μόνον, είναι το Προσκύνημα της Αγίας Μαρκέλλας στην παραθαλάσσια περιοχή της Βολισσού. Προσκυνητές από τα πέρατα του κόσμου, από το νησί, την Ελλάδα, το εξωτερικό, συρρέουν στον ιερό τόπο του Μαρτυρίου Της, για να προσκυνήσουν τη θαυματουργή Της εικόνα, να προσευχηθούν, να καταθέσουν τον πόνο τους και να  ζητήσουν τη βοήθειά Της.

Ο Ναός της Αγίας, η απλή βασιλική, όπου θησαυρίζονται οι θαυμάσιες εικόνες Της, έχει ανεγερθεί στο σημείο, όπου η νεαρή κόρη, κρυμμένη μέσα στους βάτους, δέχθηκε τα πρώτα αποτρόπαια κτυπήματα από τον πατέρα της.Και βέβαια πολλά άλλα Μοναστήρια…και Ναοί…και Προσκυ-νήματα…

Σεμνύνεται η Χίος για τον μεγάλο αριθμό των Μοναστηριών της. είτε αυτά είναι σε λειτουργία, είτε σε μη λειτουργία, είτε ιστορικής μνήμης∙ σεμνύνεται η Χίος για τους περικαλλείς και ιστορικούς Ναούς της, όπως η Βασιλική του Αγίου Ισιδώρου στην περιοχή Κάνδηλας της πόλεως Χίου, ο Άγιος Γεώργιος του Φρουρίου, ο Μητροπολιτικός Ναός των Αγίων Βικτώρων, ο Άγιος Γεώργιος Βροντάδου και πολλοί άλλοι, όπως το Ηρώον του Αγίου Ισιδώρου στο Νεοχώρι…, σε σχέση πάντα με την έκταση του νησιού  και τον αριθμό των κατοίκων του.   Είναι οι ιεροί, οι καθαγιασμένοι χώροι, από όπου οι ασκητές, οι μοναχοί και οι μοναχές, οι ευσεβείς προσκυνητές, αναπέμπουν ως θυμίαμα αινέσεως στον Πλάστη του κόσμου τις δεήσεις  και προσευχές τους.  

Τα Μοναστήρια της Χίου

Η εξαιρετική και πιο πλήρης συγγραφική δουλειά της κ. Πόπης Χαλκιά – Στεφάνου κυκλοφόρησε το 2003 από την εκδοτική εταιρεία «Επτάλοφος» και είναι ως σήμερα οδηγός για τις αναφορές μας στα θρησκευτικά μνημεία του νησιού.

Ειδήσεις σήμερα

Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.