«Η πλούσια […] εικονοποιία της ποίησης του Πορφύρα, γνώρισμα του Συμβολισμού γενικότερα, έκανε ώστε ο ποιητής να χαρακτηριστεί από την κριτική «ζωγράφος», «ακουαρελίστας», «ζωγραφικότατος» …. Κατεξοχήν λοιπόν «ζωγραφική» είναι η ποίηση των Παρνασσικών, τοποθετούμενη στα ευρύτερα πλαίσια του Ρεαλισμού, καθώς διαθέτει όλα τα χαρακτηριστικά της ζωγραφικής, και μάλιστα της ρεαλιστικής,…. Η ζωγραφική όμως ικανότητα του Πορφύρα δεν εκδηλώνεται με την αναπαραστατική πιστότητα και καθαρότητα του Παρνασσισμού και τον ρεαλισμό π.χ. των πινάκων ενός Courbet, αλλά με την ασάφεια και την υποβλητικότητα του εμπρεσιονισμού, ενός ρεύματος που υπήρξε για τη ζωγραφική ό,τι ο Συμβολισμός για την ποίηση….». Μικρό, αλλά ενδεικτικό απόσπασμα της μελέτης του έργου του Λάμπρου Πορφύρα, κατά κόσμον Δημητρίου Συψώμου, γεννημένου στα Καρδάμυλα το 1879, της Ελένης Πολίτου-Μαρμαρινού: «Η εποχή και η ζωή του Λάμπρου Πορφύρα». Λάμπρος Πορφύρας, Τα ποιήματα (1894-1932), Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη, Αθήνα 1993, 80-81 [σειρά: Νεοελληνική Βιβλιοθήκη].
Με προορισμό τον Πειραιά που λάτρεψε
Γιός του Θεοδώρου και της Ζηνοβίας Συψώμου, ο μικρός Δημήτρης μετακομίζει, λίγα χρόνια μετά τη γέννησή του, στην Ερμούπολη κι από εκεί στον Πειραιά για το υπόλοιπο του βίου του, σύντομου μάλλον αφού έφυγε από τη ζωή το 1932. Εγγράφεται στη Νομική Σχολή, που όμως η εύθραυστη υγεία του δεν του επιτρέπει να ολοκληρώσει τις σπουδές του. Ασχολείται με την ποίηση, βραβεύεται και είναι και η μοναδική του ενασχόληση. Θεωρεί εαυτόν ανίκανο για οιαδήποτε άλλη εργασία, πλην αυτής και βιοπορίζεται με τις πενιχρές προσόδους που του αποφέρει. Στον Πειραιά ζει –τι τραγικό- σε ένα μονόχωρο σπιτάκι επί της οδού Ποδαλειρίου 17, όμορο του Τζανείου Νοσοκομείου, που όμως η γειτνίαση αυτή δεν συνέτεινε να βοηθηθεί στις τελευταίες στιγμές του, με αποτέλεσμα να ξεψυχήσει μόνος από γαστρορραγία και με φρικτούς πόνους. Ήταν μόλις 53 χρόνων.
Στην ταβέρνα του Πετρόπουλου
Η ταβέρνα του Αναστασίου Πετρόπουλου βρίσκονταν στην οδό Χαριλάου Τρικούπη, σχεδόν απέναντι από την Γαλλική Σχολή του Αγίου Παύλου και δίπλα στο σημερινό Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά. Η ταβέρνα είναι το αγαπημένο του στέκι και πολύ κοντά στο σπίτι του. Εκεί συναναστρέφεται απλούς ανθρώπους του Πειραιά, εργατικούς, ψαράδες, μεταφορείς. Εκεί όμως συναντάται και με άλλους διανοούμενους-ποιητές, το Νιρβάνα, το Βάρναλη, το Βουτυρά.
Η αγάπη του για τη ρετσίνα, που όμως με πολύ μέτρο απολάμβανε, υπήρξε η αιτία να συζητηθεί ως ο λόγος του θανάτου του, κακώς, πολύ κακώς. Ο Πορφύρας δεν υπήρξε αλκοολικός, είναι ένας άνθρωπος πολύ μετρημένος στις απαιτήσεις του από τη ζωή, προσεκτικός, μοναχικός, προσηνής. Λίγες πολυτέλειες επέτρεπε στον εαυτό του, ανάμεσά τους, τη σποραδική άνοδο στην Αθήνα με το σιδηρόδρομο, ώστε να πάρει τον καφέ του στου Ζαχαράτου, να γυαλίζει τα παπούτσια του σε λούστρο, να αγοράζει αραιά και που εφημερίδα.
Ψευδώνυμο ως «μανδύας βύσσου»
«Λάμπρος Πορφύρας» είναι το «απαστράπτον ψευδώνυμον» που «περιεβλήθη ως μανδύας βύσσου» από την πρώτη κιόλας εμφάνισή του στα γράμματα, τον Σεπτέμβριο του 1894, και με το οποίο καθιερώθηκε έκτοτε στον ελληνικό Παρνασσό. Το ψευδώνυμο αυτό, χωρίς να υποδηλώνει καθόλου ότι ο δεκαπενταετής μόλις τότε φέρελπις ποιητής είχε ζηλώσει δόξα «λαμπράς πορφύρας», φιλοδοξία που θα αποδεικνυόταν άλλωστε ασυμβίβαστη με την ταπεινοφροσύνη και την απλότητα όλης της μετέπειτα ζωής του, παραπέμπει στα έργα του Σολωμού Λάμπρος και Πόρφυρας και φαίνεται έτσι να αποτελεί έγκαιρη αναγνώριση και τιμή προς τη σολωμική ποίηση. Αυτά τουλάχιστον αναφέρει η Ελένη Πολίτου-Μαρμαρινού, στην ίδια προαναφερθείσα εργασία της «Η εποχή και η ζωή του Λάμπρου Πορφύρα». Το στοιχείο της φύσης που προτιμά ο Πορφύρας είναι το νερό, αφού οι στίχοι του είναι σαν να περιπλανιέται συχνά σε πηγές και ρεματιές, συναντά νεράιδες, προσηλώνεται στη θάλασσα — στην τρικυμία και στη γαλήνη της, στις βάρκες, στα ακρογιάλια, στα λιμάνια, στους ανθρώπους της, στους γλάρους. Άλλωστε η ζωή του ποιητή σημαδεύεται από τρεις θαλασσινούς τόπους, τη γενέτειρά του Χίο, τα οκτώ χρόνια της παιδικής του ηλικίας στην Ερμούπολη της Σύρου (1881-1888), στη συνέχεια και έως το θάνατό του, το 1932, στον Πειραιά.
Το φιλολογικό μνημόσυνο από τον Παύλο Νιρβάνα
Τρία χρόνια μετά το θάνατό του, ο φίλος του, συνοδοιπόρος στα γράμματα, ο συγγραφέας Παύλος Νιρβάνας, οργανώνει φιλολογικό μνημόσυνο, πού αλλού, στην αγαπημένη πειραιώτικη ταβέρνα του Πετρόπουλου, όπου παρουσία συναδέλφων του, των απλών θαμώνων, αλλά και εκπροσώπων του δήμου Πειραιά, παρουσιάζονται έργα του, το λιτό του βίου του, αλλά και το κενό που ο «κυρ-Δημητράκης» άφησε στην κοινωνία του πρώτου λιμένα της χώρας. Ο Λάμπρος Πορφύρας αναπαύεται στο γνωστό Κοιμητήριο της Αναστάσεως του Πειραιά. Το ταφικό του μνημείο φιλοτέχνησε ο πρώτος του εξάδελφος, ο γνωστός αρχιτέκτονας Δημήτρης Πικιώνης, αφού οι μητέρες τους υπήρξαν αδελφές. Ο δήμος του Πειραιά έχει τιμήσει τον λυρικότατο ποιητή με την ονοματοδοσία δρόμου, κοντά στο Χατζηκυριάκειο, ενώ έχει θεσπίσει λογοτεχνικό βραβείο με το όνομά του.
facebook
youtube
instagram
X
