Στο τυπικό της Αγίας μας Εκκλησίας αναφέρεται η τιμή και μνήμη της Τιμίας Εσθήτος (Ζώνης) της Υπεραγίας Θεοτόκου δύο φορές ετησίως, στις 2 Ιουλίου και στις 31 Αυγούστου.
Στις 2 Ιουλίου εορτάζεται η κατάθεσή της «εν Βλαχερναίς» το έτος 473. Στον Ναό των Βλαχερνών, που είχε κτίσει η βασίλισσα Πουλχερία, κόρη του αυτοκράτορα Αρκαδίου και σύζυγος του αυτοκράτορα Μαρκιανού (451-457 μ.Χ.), είχαν κατατεθεί τα σπάργανα (εντάφια) της Θεοτόκου, τα όποια είχαν σταλεί από τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Ιουβενάλιο. Όταν ήταν αυτοκράτορας ο Λέων ο Α΄ ο Θράξ (457-474 μ.Χ.), οι πατρίκιοι Γάλβιος και Κάνδιδος έφεραν στα Ιεροσόλυμα και την τιμία εσθήτα της Υπεραγίας Θεοτόκου. Ο Λέων την παρέλαβε και την κατέθεσε σε Ναό των Βλαχερνών, μέσα σε χρυσή λάρνακα. Η εσθήτα αυτή υπήρχε μέσα στον Ναό των Βλαχερνών μέχρι το έτος 820 μ.Χ. Αλλά ο ναός αυτός το 1070 μ.Χ. κάηκε και κατόπιν, αφού ανοικοδομήθηκε, από απροσεξία ξανακάηκε στις 19 Ιανουαρίου 1434 μ.Χ. Βέβαια, πάντα τα τίμια αντικείμενα της Υπεραγίας Θεοτόκου γίνονται αφορμή στους αγωνιζόμενους χριστιανούς να μιμηθούν τις αρετές της.
Στις 31 Αυγούστου εορτάζονται «τα καταθέσια της τιμίας ζώνης της Υπεραγίας Θεοτόκου εν τω εν Κωνσταντινουπόλει ναώ αυτής τω εν τοις Χαλκοπρατείοις». Την ανακομιδή της Τιμίας Ζώνης της Θεοτόκου, άλλοι αποδίδουν στο βασιλιά Αρκάδιο και άλλοι στο γιο του Θεοδόσιο τον Β΄. Η μεταφορά έγινε από την Ιερουσαλήμ στην Κωνσταντινούπολη και την τοποθέτησαν σε μια χρυσή θήκη, που ονομάστηκε αγία Σωρός. Όταν πέρασαν 410 χρόνια, ο βασιλιάς Λέων ο Σοφός άνοιξε την αγία αυτή Σωρό για τη βασίλισσα σύζυγό του Ζωή, που την διακατείχε πνεύμα ακάθαρτο. Όταν, λοιπόν, άνοιξε την αγία Σωρό, βρήκε την Τιμία Ζώνη της Θεοτόκου να ακτινοβολεί υπερφυσικά. Και είχε μια χρυσή βούλα, που φανέρωνε τον χρόνο και την ημέρα που μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Αφού την προσκύνησαν, ο Πατριάρχης άπλωσε την Τιμία Ζώνη επάνω στη βασίλισσα και αυτή αμέσως απελευθερώθηκε από το δαιμόνιο. Όλοι τότε δόξασαν τον Σωτήρα Χριστό και ευχαρίστησαν την πανάχραντη Μητέρα Του, η οποία είναι για τους πιστούς φρουρός, φύλακας, προστάτις, βοηθός, καταφυγή, σκέπη, σε κάθε καιρό και τόπο, ημέρα και νύκτα. Στη συνέχεια η Αγία Ζώνη τεμαχίστηκε και μεταφέρθηκαν τεμάχιά της σε διάφορους Ναούς της Κωνσταντινούπολης. Μετά την άλωση της Πόλης από τους Σταυροφόρους Λατίνους (το 1204), κάποια τεμάχια εκλάπησαν από αυτούς, αρπάχτηκαν από τους βάρβαρους και απολίτιστους κατακτητές και μεταφέρθηκαν στη Δύση. Ένα μέρος τους διασώθηκε και παρέμεινε στην Κωνσταντινούπολη και μετά την απελευθέρωση της από τον Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγο. Φυλασσόταν στον Ιερό Ναό της Θεοτόκου των Βλαχερνών. Η τελευταία αναφορά για το ιερό σέβασμα είναι ενός Ρώσου προσκυνητή την Κωνσταντινούπολη μεταξύ των ετών 1424 – 1453 μ.Χ. Μετά την άλωση της Πόλης από τους Τούρκους, το 1453 μ.Χ., είναι άγνωστο τι απέγινε το υπόλοιπο μέρος της Αγίας Ζώνης. Το μοναδικό σωζόμενο τμήμα είναι αυτό που φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Βατοπεδίου, που έφθασε εκεί με εξαιρετικά περιπετειώδη τρόπο. Ο Άγιος Κωνσταντίνος είχε κατασκευάσει έναν χρυσό Σταυρό για να τον προστατεύει στις εκστρατείες. Στη μέση του Σταυρού είχε τοποθετηθεί τεμάχιο Τιμίου Ξύλου. Ο Σταυρός έφερε ακόμη θήκες με άγια λείψανα Μαρτύρων κι ένα τεμάχιο της Τιμίας Ζώνης. Όλοι οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες έπαιρναν αυτόν τον Σταυρό στις εκστρατείες. Το ίδιο έπραξε και ο αυτοκράτορας Ισαάκιος Β΄ Άγγελος (1185-1195) σε μια εκστρατεία εναντίον του ηγεμόνα των Βουλγάρων Ασάν. Νικήθηκε όμως και μέσα στον πανικό τον έριξε στο ποτάμι για να μην τον βεβηλώσουν οι εχθροί. Μετά από μερικές ημέρες οι Βούλγαροι τον βρήκαν κι έτσι πέρασε στα χέρια του Ασάν. Οι Βούλγαροι Ηγεμόνες μιμούμενοι τους Βυζαντινούς αυτοκράτορες έπαιρναν μαζί τους στις εκστρατείες τον Σταυρό. Σε μια μάχη όμως εναντίον των Σέρβων, ο βουλγαρικός στρατός ηττήθηκε από τον Σέρβο ηγεμόνα Λάζαρο (1371-1389). Ο Λάζαρος αργότερα δώρισε τον Σταυρό του Αγίου Κωνσταντίνου στην Ιερά Μονή Βατοπεδίου μαζί με το τεμάχιο της Τιμίας Ζώνης. Οι Άγιοι Πατέρες της Ιεράς Μονής Βατοπεδίου διασώζουν μια παράδοση, σύμφωνα με την οποία η Τιμία Ζώνη της Θεοτόκου αφιερώθηκε από τον αυτοκράτορα Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνό (1341-1354), ο οποίος στη συνέχεια παραιτήθηκε από το αξίωμα και μόνασε στην Ιερά μονή Βατοπεδίου. Τα θαύματα που πραγματοποίησε και πραγματοποιεί η Τιμία Ζώνη της Θεοτόκου είναι πολλά. Βοηθά ειδικά τις στείρες γυναίκες να αποκτήσουν παιδί. Αν ζητήσουν με ευλάβεια τη βοήθεια της Παναγίας, τους δίδεται τεμάχιο κορδέλας που έχει ευλογηθεί στην λειψανοθήκη της Αγίας Ζώνης. Αν έχουν πίστη, καθίστανται έγκυες.
Η χάρη του Θεού μεταδίδεται σε όλη την κτίση. Η ευλογία του Θεού υπάρχει και στην ύλη, όταν αυτή είναι αφιερωμένη σ΄ Εκείνον. Έτσι, θαυματουργούν, ευωδιάζουν και μυροβλύζουν τα ιερά λείψανα των Αγίων. Είναι αυτό μια ζωντανή παρουσία του Θεού στη γη και μια απόδειξη ότι ο Θεός είναι πανταχού παρών και ευαρεστείται μέσα από τους Αγίους του. Έτσι, θαυματουργούν και ευωδιάζουν (με θεία ευωδία) τα ιερά σεβάσματα, τα κειμήλια και αντικείμενα που χρησιμοποιήθηκαν από ανθρώπους αφιερωμένους στον Κύριο. Αυτά δεν αποτελούν θεωρία ειδωλολατρείας, δεν λατρεύουμε τα αντικείμενα. Λατρεύουμε μόνο τον Θεό, τιμούμε τους Αγίους και αποδίδουμε σεβασμό και ευλάβεια στα ιερά σεβάσματα, Λείψανα, κλπ. ιερά αντικείμενα, διότι τα χαρίτωσε ο Κύριος με την θεία ευλογία Του. Ας μην λησμονούμε ότι, όταν τελούμε Αγιασμό ευχόμαστε για την από Θεού ευλογία και χάρη και επί της κτίσης και των αντικειμένων που αγιάζουμε. Έτσι, στα ιερά σεβάσματα η ευλογία του Θεού είναι και σ΄ αυτά με υπερφυσικό τρόπο και στη φυσική παρουσία τους.
Στο βιβλίο του αειμνήστου συμπατριώτη μας, συγγραφέα Γεωργίου Στεφ. Σκαρβέλη «Χρονικά Χιακής Ιστορίας» (1998) γίνεται εκτενής αναφορά στην άφιξη, στη Χίο, της Τιμίας Ζώνης της Παναγίας δύο φορές.
Η πρώτη φορά ήταν το έτος 1883, όταν ο Μητροπολίτης Χίου Αμβρόσιος (Χρηστίδης) ζήτησε από την ιερά Μονή Βατοπεδίου να στείλει με ιερή αντιπροσωπεία εδώ την Τιμία Ζώνη για δύο λόγους: Την παρατεταμένη ανομβρία (που είχε προξενήσει μεγάλη ζημιά στις αγροτικές εκτάσεις όλης της Χίου), αλλά και τις παρατεταμένες σεισμικές δονήσεις που εξακολουθούσαν επί δυο χρόνια μετά τον μεγάλο και φονικό σεισμό του 1881.
Η δεύτερη φορά ήταν τον Αύγουστο του έτους 1930. Όπως προκύπτει από την ανωτέρω βιβλιογραφική πηγή, αυτή πραγματοποιήθηκε στις 8 Αυγούστου 1930, «κατά τη διάρκεια ανεγέρσεως του Ιερού Ναού Παναγίας Ευαγγελιστρίας. Επρόκειτο για πρωτοβουλία των Επιτρόπων του Ναού Βασιλείου Αθανασιάδη και Αγαπίου Πλατή οι οποίοι σκέφθησαν ότι η περιφορά της Αγίας Ζώνης της Παναγίας μας στο νησί μας θα έδινε την ευκαιρία στον ευσεβή λαό της Χίου να προσκυνήσει το θαυματουργό αυτό κειμήλιο της Χριστιανοσύνης και ταυτόχρονα με τις εισφορές των πιστών θα συγκεντρώνονταν αρκετά χρήματα για την αποπεράτωση της Εκκλησίας». Στο όλο εγχείρημα συνέβαλε τα μέγιστα ο Αγάπιος Πλατής, ο οποίος οργάνωσε την άφιξη και εφοδιάστηκε με συστατική επιστολή του Μητροπολίτου Ιερωνύμου (Γοργία) προς την Μονή Βατοπεδίου και αναχώρησε ακτοπλοϊκώς για το Άγιον Όρος (μέσω Θεσσαλονίκης), μαζί με τον συμπατριώτη μας καπετάν Στέφανο Σκαρβέλη ο οποίος γνώριζε πολύ καλά το Άγιον Όρος λόγω συχνών επισκέψεών του και μεταφοράς υλικού με τα πλοία του. Έπειτα από δυο ημέρες, αντιπροσωπεία Ιερομονάχων της Μονής Βατοπεδίου ξεκίνησε για τη Χίο, μεταφέροντας -για προσκυνηματικούς λόγους στο νησί- την Τιμία Ζώνη, Τίμιο Ξύλο και λείψανα Μαρτύρων της Εκκλησίας μας, η άφιξη των οποίων έλαβε χώρα στις 8 Αυγούστου 1930. Η Χίος επεφύλαξε θερμότατη και πολυπληθέστατη υποδοχή, παρουσία όλων των Αρχών. Τα ιερά σεβάσματα παρέλαβαν ο Μητροπολίτης Χίου Ιερώνυμος (Γοργίας) και ο Βοηθός Επίσκοπος Ιωνοπόλεως Γρηγόριος (Σπανούδης), ενώ ακολούθησε λιτανευτική πομπή από το λιμάνι της Χίου και διαμέσου της κεντρικής πλατείας (Βουνάκι), της οδού Απλωταριάς, της οδού Άγρελα (σημερινή Ιάσονος Καλαμπόκα) και Ευαγγελιστρίας, κατέληξαν στον Ιερό Ναό Ευαγγελιστρίας, όπου και τελέστηκε ο Μέγας Παρακλητικός Κανών (Ιερά Παράκληση). Κατά την υποδοχή και λιτάνευση έλαβαν μέρος, μεταξύ άλλων και οι: Αρχιμανδρίτης Αμβρόσιος (Μίχαλος), Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Μυρσινιδίου και Πρωτοπρεσβύτερος Ιωάννης Γκιάλας, Διδάσκαλος και Γεν. Αρχιερατικός Επίτροπος. Η τιμία Ζώνη παρέμεινε στη Χίο και στον Ιερό Ναό Ευαγγελιστρίας μέχρι και τις 31 Αυγούστου, τελουμένων καθημερινά Ιερών Παρακλήσεων και Θείων Λειτουργιών, ενώ τόσο στις 15 Αυγούστου (εορτή Κοιμήσεως της Θεοτόκου) όσο και στις 31 Αυγούστου (εορτή «των καταθεσίων της τιμίας ζώνης της Υπεραγίας Θεοτόκου εν τω εν Κωνσταντινουπόλει ναώ αυτής τω εν τοις Χαλκοπρατείοις») τελέστηκε Αρχιερατική Θεία Λειτουργία μετά κηρύγματος, παρουσία πυκνού εκκλησιάσματος. Αναλυτική περιγραφή των ανωτέρω γεγονότων μπορεί κάποιος να βρει στο βιβλίο του γνωστού καθηγητή και συγγραφέα κ. Ιάκωβου Γ. Μπριλή «Ο Ιερός Ναός Παναγίας Ευαγγελιστρίας πόλεως Χίου και η ιστορία του» που εκδόθηκε πρόσφατα (2024) από το βιβλιοπωλείο «Πυξίδα». Εκεί, ο κ. Μπριλής παραθέτει τις ειδήσεις έχοντας κάνει αποδελτίωση των δημοσιευμάτων του τοπικού Τύπου της εποχής, μέσα από μια επίπονη και λίαν επιμελή έρευνα.
Είθε η Παναγία μας, η Υπέρμαχος Στρατηγός του Έθνους μας, να σκέπει, να φρουρεί και να φυλάττει το νησί μας και να μεσιτεύει στον Υιό και Θεό Της -και Θεό μας- υπέρ της σωτηρίας όλων μας.
Χίος, 02-07-2024
Γεώργιος Φωτ. Παπαδόπουλος
Master Ορθόδοξης θεολογίας – Κήρυκας θείου λόγου
Βιβλιογραφία –Πηγές – Βοηθήματα:
1). Ιστοσελίδα «Ορθόδοξος Συναξαριστής» (www.saint.gr)
2). Γεωργίου Στεφ. Σκαρβέλη «Χρονικά Χιακής Ιστορίας» (Χίος, 1998)
3). Ιάκωβου Γ. Μπριλή ««Ο Ιερός Ναός Παναγίας Ευαγγελιστρίας πόλεως Χίου και η ιστορία του» (Εκδόσεις Βιβλιοπωλείο "Πυξίδα" , Χίος 2024)
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.
facebook
youtube
instagram
X
