Ένα από τα βασικότερα προβλήματα που καλούνται να επιλύσουν οι σύγχρονες κοινωνίες, όταν μάλιστα υπάρχει και ο γεωγραφικός περιορισμός, όπως συμβαίνει στην περίπτωση των νησιών άρα και της Χίου, είναι η διαχείριση των αστικών στερεών τους αποβλήτων.
Η αύξηση του πληθυσμού, η αύξηση της κατανάλωσης, ειδικά όταν μιλάμε για κοινωνικά μοντέλα που δεν παράγουν αλλά εισάγουν αλλά και η ετεροχρονισμένη διαπίστωση της ανάγκης αλλαγής του μοντέλου διαχείρισης των αποβλήτων, ενισχύουν την ανάγκη διαλόγου αλλά και απάντησης στο ερώτημα της διαχείρισης των απορριμμάτων στη Χίο της επόμενης δεκαετίας.
Ήδη από το 1970 οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες είχαν εναρμονιστεί με την πρακτική της υγειονομικής ταφής απορριμμάτων, δηλαδή με τους λεγόμενους ΧΥΤΑ, σε μία προσπάθεια να σταματήσουν την ανεξέλεγκτη εναπόθεση σκουπιδιών σε διάφορα σημεία εκτός πόλεων και χωριών.
Δυστυχώς σε τοπικό επίπεδο η συγκεκριμένη πρακτική άργησε να εφαρμοστεί, αφού ο τελευταίος ΧΑΔΑ στη Χίο έκλεισε στις αρχές της δεκαετίας του 2010, όταν σε όλη την υπόλοιπη Ευρώπη ξεπέρασαν ακόμα και την πρακτική των ΧΥΤΑ, φτιάχνοντας ΧΥΤΥ, δηλαδή χώρους υγειονομικής ταφής, όχι πια απορριμμάτων αλλά υπολειμμάτων.
Ενδεικτικό του πόσο καθυστερημένα η τοπική κοινωνία της Χίου άρχισε να προβληματίζεται για ένα υπαρκτό πρόβλημα είναι το γεγονός ότι, ενώ στην υπόλοιπη Ευρώπη ανακάλυψαν ήδη από 10ετίας τα σημαντικά μειονεκτήματα της ταφής των σκουπιδιών σε ΧΑΔΑ, σε τοπικό επίπεδο ξεκινήσαμε την ίδια περίοδο να σκεφτόμαστε την ορθή διαχείριση του ΧΑΔΑ, κάτι που μας οδήγησε στην ανάγκη δημιουργίας οργανωμένου συστήματος ανακύκλωσης.
Μετά τον ΧΑΔΑ τι;
Παρά τα κατά καιρούς προβλήματα που αντιμετωπίζει η ανακύκλωση σε τοπικό επίπεδο, το βασικό ερώτημα που πρέπει να απασχολήσει την τοπική κοινωνία είναι τι θα γίνεται με την διάθεση των απορριμμάτων, δηλαδή εκείνων των υλικών που δεν μπορούν να αξιοποιηθούν μέσα από την ανακύκλωση. Και αυτό γιατί ο χρόνος ζωής του ΧΑΔΑ μειώνεται όσο αντίστοιχα αυξάνεται ο όγκος των παραγόμενων σκουπιδιών ανά κάτοικο και ανά νοικοκυριό.
Αν κανείς συνυπολογίσει σε αυτό το σκεπτικό ότι μέσα στα επόμενα χρόνια ίσως η Χίος καταφέρει να ανακάμψει τουριστικά, τότε γίνεται κατανοητό ότι η τακτική της υγειονομικής ταφής δεν μπορεί να συνεχιστεί επ’ αόριστον.
Αυτό για δύο πρακτικούς λόγους. Πρώτον ο ΧΑΔΑ στη Βέσσα κάποια στιγμή θα γεμίσει και συνεπώς θα πρέπει να αναζητηθεί νέος χώρος για ταφή απορριμμάτων και δεύτερον, αλλά ίσως σημαντικότερο, ότι την τελευταία δεκαετία η μέθοδος της υγειονομικής ταφής εγκαταλείπεται ως μία πρακτική που κοστίζει πολύ στο περιβάλλον.
Προς αυτή την κατεύθυνση διαφωτιστική υπήρξε η παρέμβαση, στην πρόσφατη ημερίδα του Δήμου Χίου για την ενεργειακή καύση των απορριμμάτων, του τέως υφυπουργού Οικονομίας και Ενέργειας της Γερμανίας και τέως προέδρου της Κοινοβουλευτικής Ομάδας Πρασίνων στο Γερμανικό Κοινοβούλιο, Rezzo Schlauch.
«Στη Γερμανία έχουμε εγκαταλείψει την ταφή εδώ και πολλά χρόνια. Και αυτό διότι υπάρχει μεγάλος κίνδυνος για τα υπόγεια ύδατα για 50 έως 100 χρόνια μετά το κλείσιμο των ΧΥΤΑ και των ΧΥΤΥ. Ο κόσμος πρέπει να αντιληφθεί ότι η καύση των απορριμμάτων με νέες τεχνολογίες είναι πολύ καλύτερη για το περιβάλλον απ’ ότι η ταφή των σκουπιδιών. Άλλωστε ο χρόνος και το κόστος που απαιτείται για την αποκατάσταση ενός σημείου που υπήρχε ή υπάρχει ΧΑΔΑ είναι πολλαπλάσιος από τις επιπτώσεις της καύσης», σημείωσε ο κ. Schlauch.
ΠΟΣΑ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ ΠΑΡΑΓΟΥΜΕ ΚΑΙ ΤΙ ΤΕΛΙΚΑ ΘΑΒΟΥΜΕ;
Η ακτινογραφία των αστικών αποβλήτων της Χίου.
Πόσο απέχει η Χίος από το σημείο μηδέν και πόσο χρόνο έχουμε προκειμένου να σχεδιάσουμε την επόμενη ημέρα; Αυτή την απάντηση δίνει ο αντιδήμαρχος Καθαριότητας Γ. Μπελέγρης, παρουσιάζοντας τα επίσημα στοιχεία της αρμόδιας Υπηρεσίας.
Σε ετήσια βάση η Χίος παράγει 21.965 τόνους οικιακών απορριμμάτων, δηλαδή σκουπιδιών που βρίσκονται στους πράσινους κάδους, κάτι που μεταφράζεται σε 1,17 κιλά ημερησίως ανά κάτοικο, όταν ο πανελλαδικός μέσος όρος παραγωγής απορριμμάτων την ημέρα είναι στα 1,4 κιλά.
Από τους σχεδόν 22.000 τόνους σκουπιδιών οι 17.000 τόνοι καταλήγουν κάθε χρόνο στον ΧΥΤΑ της νότιας Χίου για ταφή ενώ οι 4.000 αποτελούν διαφόρων ειδών μπάζα.
Ο χρόνος ζωής του ΧΥΤΑ
Η σημαντική αύξηση του τονάζ των σκουπιδιών που καταλήγουν στους πράσινους κάδους έχει ως αποτέλεσμα την αντίστοιχη μείωση του χρόνου ζωής του ΧΥΤΑ της Βέσσας. Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με τον Γ. Μπελέγρη, μέσα σε λιγότερο από μία 10ετία το 90% του πρώτου τμήματατος του ΧΥΤΑ έχει γεμίσει με απορρίμματα διαφόρων ειδών.
«Ήδη έχουμε ξεκινήσει να παίρνουμε χώμα από το 2ο τμήμα ώστε να καλύψουμε τα απορρίμματα του πρώτου τμήματος», εξήγησε, μεταφέροντας την πεποίθησή του ότι μέσα σε μία 10ετία ο ΧΥΤΑ της νότιας Χίου θα έχει εκπληρώσει τον σκοπό του και άρα θα πρέπει να οδηγηθούμε σε νέες επιλογές.
Σωτήρια η Μονάδα Επεξεργασίας Απορριμμάτων
Κι ενώ ο χρόνος κυλά αντίστροφα, για την περίπτωση της Χίου το μοναδικό μέτρο που ίσως μπορεί να επιμηκύνει, αλλά άγνωστο για πόσο, τη ζωή του μοναδικού ΧΥΤΑ στο νησί, είναι η Μονάδα Επεξεργασίας Απορριμμάτων.
Σύμφωνα με τον αντιδήμαρχο, Γ. Μπελέγρη, ο προϋπολογισμός του έργου που βρίσκεται στο στάδιο της αδειοδότησης και χρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ αγγίζει τα 3,5 εκ. ευρώ. «Το κυριότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε είναι η αδειοδότηση από το Δασαρχείο. Δεν είναι δυνατό να έχει δοθεί άδεια για τον ΧΥΤΑ και να μη δίνεται άδεια για τη Μονάδα Επεξεργασίας Απορριμμάτων, που βρίσκεται στον ίδιο χώρο», εξήγησε ο αντιδήμαρχος.
Εξοικονόμηση κατά 30%
Ο βασικότερος στόχος επένδυσης σε μία Μονάδα Επεξεργασίας Απορριμμάτων είναι αφενός η ανάκτηση ανακυκλώσιμων υλικών, αφετέρου η μείωση του όγκου των απορριμμάτων που οδηγούνται προς ταφή.
«Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Υπηρεσίας Καθαριότητας, από τους 17.000 τόνους οικιακών απορριμμάτων που οδηγούνται προς ταφή σήμερα θα ανακτήσουμε ένα ποσοστό της τάξεως του 30%, που θεωρούμε ότι είναι ανακυκλώσιμα υλικά. Βέβαια, όταν λέμε ανακυκλώσιμα δεν εννοούμε το χαρτί, το οποίο αν αναμειχθεί με άλλα υλικά δεν μπορεί να αποτελέσει ανακυκλώσιμο υλικό. Όμως θα ανακτήσουμε σημαντικές ποσότητες από πλαστικό, γυαλί και αλουμίνιο που σήμερα οδηγούνται στον ΧΥΤΑ. Μία τέτοια επένδυση θα έχει μόνο καλά οφέλη για τη Χίο καθώς η Μονάδα χρηματοδοτείται μέσω ΕΣΠΑ και άρα δεν θα υπάρχει κόστος για τον Δήμο. Επιπλέον πρέπει να συνυπολογίσουμε ότι αυτό τα 30% θα πωλείται και άρα θα υπάρχει και το αντίστοιχο οικονομικό όφελος για τον Δήμο», κατέληξε ο Γ. Μπελέγρης.
Σε αυτό το σημείο όμως επανέρχεται το βασικό ερώτημα. Μετά την επανάκτηση του 30% των σημερινών απορριμμάτων τι γίνεται με το υπόλοιπο 70%; Συνεχίζει να θάβεται; Γίνεται κομπόστ ή οδηγείται σε καύση;
Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΧΙΟΥ
Η μέχρι σήμερα τεχνογνωσία που έχει αναπτυχθεί κυρίως σε μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γερμανία, αφορά κατά κύριο λόγο μεγάλα εργοστάσια καύσης, τα οποία χρησιμοποιούν τα απορρίμματα με σκοπό την παραγωγή θερμότητας για νοικοκυριά αλλά και παροχής ηλεκτρικής ενέργειας.
Όμως τα τελευταία χρόνια ολοένα και πληθαίνουν τα παραδείγματα μικρών ευρωπαϊκών Δήμων που ακολουθούν την καύση των απορριμμάτων, αποδεχόμενα τις νέες πρακτικές και γυρίζοντας την πλάτη στην παλιά τακτική της ταφής.
Μπορεί όμως η Χίος να υποστηρίξει τη λειτουργία μίας τέτοιας μονάδας; Η απάντηση έρχεται αρχικά από το Isle of White του Ηνωμένου Βασιλείου, μίας περιοχής η οποία παράγει σχεδόν τις ίδιες ποσότητες απορριμμάτων με αυτές της Χίου, φθάνοντας τους 30.000 τόνους ανά έτος.
Από τη διαδικασία καύσης προκύπτει μία συνολική ετήσια παραγόμενη ενέργεια της τάξης των 15,7 Gwh, που διοχετεύεται σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις και νοικοκυριά της περιοχής.
Αντίστοιχη περίπτωση, αν και με μεγαλύτερα μεγέθη, εντοπίζεται στο Sarpsborg της Νορβηγίας, όπου λειτουργεί μονάδα καύσης χωρητικότητας 78.000 τόνων ανά έτος και παραγόμενης ετήσιας ενέργειας 256GWh.
Ποιες όμως είναι οι βασικές προϋποθέσεις για τη δημιουργία αντίστοιχης μονάδας στη Χίο;
Σύμφωνα με τον Περιφερειακό Επιχειρησιακό Σχεδιασμό για τη Διαχείριση των Απορριμμάτων Βορείου Αιγαίου η Χίος παράγει 22.000 τόνους οικιακών απορριμμάτων ετησίως. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι θα πρέπει να υπολογιστεί ο ιδιαίτερα μικρός αριθμός των αποβλήτων, καθώς μέχρι σήμερα η εμπειρία ανταποκρίνεται σε μεγέθη της τάξεως των 30.000 τόνων ετησίως.
Τα αναπάντητα ερωτήματα
Επιπλέον, πέραν της ποσότητας των εισερχόμενων απορριμμάτων θα πρέπει να ακολουθήσει ο χαρακτηρισμός των απορριμμάτων ως καύσιμο, ώστε να γίνει γνωστή η θερμογόνος ικανότητα των σκουπιδιών καθώς και η φυσικοχημική τους σύσταση.
Τέλος, βασικότερη προϋπόθεση για ένα τέτοιο εγχείρημα αποτελεί ο καθορισμός του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας μίας τέτοιας μονάδας, καθώς μέχρι σήμερα η ελληνική νομοθεσία δεν προβλέπει λεπτομερώς το πώς μπορούν, κάτω από ποιες προϋποθέσεις και με ποιες υποχρεώσεις να λειτουργήσουν τέτοιες μονάδες.
«Είναι βασικό μειονέκτημα ότι δεν καθορίζεται ο τρόπος λειτουργίας μίας τέτοιας μονάδας. Δηλαδή με τι αριθμό προσωπικού, με τι κόστος παραγωγής αλλά βασικά πως η παραγόμενη ενέργεια μπορεί να διανεμηθεί ή να πωληθεί με στόχο την βιωσιμότητά της. Είναι εύκολα αντιληπτό ότι, όταν πας να δημιουργήσεις μία τέτοια υποδομή, θα πρέπει πρώτα να έχεις διασφαλίσει ότι μπορεί να λειτουργήσει και στο μέλλον. Δυστυχώς μέχρι και σήμερα η ελληνική πολιτεία δεν έχει λύσει τέτοιου είδους ζητήματα», ανέφερε ο Δρ. Π. Γραμμέλης εκ μέρους του Ινστιτούτου Χημικών Διεργασιών και Ενεργειακών Πόρων.
Πως και που μπορεί να λειτουργήσει μονάδα καύσης στη Χίο;
Όπως επεσήμανε ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Δ. Λέκκας, οι μέχρι σήμερα διερευνητικές εργασίες της επιστημονικής κοινότητας του Αρχιπελάγους δείχνουν ότι η ιδανική τοποθεσία για δημιουργία μίας τέτοιας εγκατάστασης είναι εντός του υφιστάμενου χώρου, όπου λειτουργεί ο ΧΥΤΑ της Χίου.
Η μονάδα που προτείνεται και η οποία δεν θα ξεπερνά ως μέγεθος τα 3 -4 κοντέινερ, θα είναι χωρητικότητας 9.000 τόνων ανά χρόνο ενώ μέσα από αυτή τη διαδικασία θα επιτευχθεί η μείωση του όγκου των εισερχόμενων υπολειμμάτων με παραγωγή παραπροϊόντων (υπολειμματική και ιπτάμενη τέφρα) περίπου στο 30% της εισερχόμενης ροής.
Από τη διαδικασία καύσης, εκτός των άλλων, θα προκύψει παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μέσα από εγκατάσταση και λειτουργία ατμογεννήτριας.
Τα γενικά τεχνικά χαρακτηριστικά της μονάδας της Χίου
Στα γενικά χαρακτηριστικά μίας αντίστοιχης μονάδας στη Χίο τα πρώτα στοιχεία που είδαν το φως της δημοσιότητας έπειτα από συνεργασία του Δήμου Χίου και του Πανεπιστημίου Αιγαίου αναφέρουν τα εξής ενδιαφέροντα:
Τα οφέλη
Οι νέες τεχνολογίες έχουν βοηθήσει σημαντικά τα τελευταία χρόνια προκειμένου να ελαττωθούν οι αρνητικές συνέπειες της καύσης στο περιβάλλον. Έτσι στα βασικά στοιχεία δημιουργίας μίας τέτοιας μονάδας στη Χίο περιλαμβάνεται:
Χαρακτηριστικό, σύμφωνα με τον Δ. Λέκκα, είναι το γεγονός ότι ήδη σε όλη την Ευρώπη λειτουργούν 400 μονάδες καύσης με τεχνολογίες φιλικές προς το περιβάλλον ενώ μέχρι το 2021 αναμένεται να λειτουργήσουν 100 νέες μονάδες.
ΟΙ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΙΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ
Από την ημερίδα που πραγματοποιήθηκε την περασμένη Δευτέρα στην αίθουσα συνεδρίων του Πανεπιστημίου Αιγαίου, ο «π» σταχυολόγησε τις βασικές θέσεις ορισμένων εκ των ομιλητών.
Μ. Βουρνούς
«Είναι πολύ σημαντικό που στη Χίο έχουμε την πολυτέλεια να συζητάμε για ένα τέτοιο θέμα, μη έχοντας το μαχαίρι στο λαιμό. Ευτυχώς δεν είμαστε στην τραγική κατάσταση που είναι άλλα νησιά κι έτσι δεν επιβάλλονται αποφάσεις αλλά συζητούνται νωρίτερα ώστε να ανοίξει ένας διάλογος στην κοινωνία για την επόμενη ημέρα. Είναι σαφές ότι δεν πρέπει να κληροδοτήσουμε στα παιδιά μας ένα βουνό από σκουπίδια αλλά να δώσουμε λύση σε ένα πρόβλημα που θα αντιμετωπίσουμε την επόμενη 10ετία. Βγήκαμε έξω, είδαμε πως λειτουργούν και πλέον είμαστε σε θέση να συζητήσουμε για το μέλλον του νησιού σε ένα γενικότερο ευρωπαϊκό πλαίσιο».
Π. Μπουγδάνος
«Η διαχείριση των απορριμμάτων είναι ένα θέμα που εξελίσσεται διαρκώς. Στην Ευρώπη καταλαμβάνουμε μία από τις τελευταίες θέσεις στο ζήτημα της αξιοποίησης των απορριμμάτων. Πλέον αυτό το θέμα δεν αποτελεί μία φιλοσοφική συζήτηση αλλά μία πραγματικότητα που πρέπει να μας οδηγήσει στο 100% της αξιοποίησης των απορριμμάτων μας. Η κυκλική οικονομία είναι η απάντηση στο μέλλον. Σε ένα μέλλον που συνδυάζει την ποιότητα ζωής και την προστασία του πλανήτη. Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να πάμε σε μία ενιαία ευρωπαϊκή πολιτική για τα απορρίμματα».
Rezzo Schlauch
«Είναι σημαντικό να αποφεύγονται τα λάθη του παρελθόντος. Και το λέω εγώ, που στο παρελθόν, ως πρώην πρόεδρος των Πρασίνων, είχα πρωτοστατήσει κατά της καύσης των απορριμμάτων. Όμως μάθαμε από τα λάθη μας, μελετήσαμε, ακούσαμε τους επιστήμονες και είδαμε ότι δεν είχαμε δίκαιο. Συνήθως μας λένε ότι έχουμε συμφέροντα για την παρουσία μας σε τέτοιες εκδηλώσεις. Αλλά αυτό δεν είναι αληθές. Είμαστε εδώ για να δώσουμε τεχνογνωσία και όχι για να διαφημίσουμε εταιρείες και προϊόντα. Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι τα απορρίμματα είναι πηγή ενέργειας και ως τέτοια πρέπει να τα αντιμετωπίσουμε, εγκαταλείποντας πρακτικές όπως η ταφή. Θα πρέπει να ξέρετε ότι εμείς ακόμα ξεθάβουμε σκουπίδια από τη 10ετία του 1970».
Gerhard Bauer
«Το πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων πρέπει να το προσεγγίσουμε διεθνώς. Η καύση των απορριμμάτων θεωρούνταν μέχρι πρόσφατα ως μόλυνση για το περιβάλλον αλλά πλέον είδαμε ότι η ταφή επιφέρει χειρότερα αποτελέσματα. Η ταφή δεν αποτελεί πλέον σύγχρονη μέθοδο. Στο Δήμο μου χρειάστηκαν 10 εκ. ευρώ για την αποκατάσταση ενός ΧΥΤΑ, όταν με αυτά τα χρήματα έφτιαχνες μία μονάδα καύσης απορριμμάτων και είχες πολλαπλά οφέλη, εκτός των άλλων και οικονομικά».
Χιακή Συμπολιτεία
«[…]Τι μας είπαν λοιπόν επί της ουσίας οι προσκεκλημένοι εκ Γερμανίας ομιλητές; Ότι η θάλασσα μας είναι πολύ όμορφη και είναι κρίμα να τη γεμίζουμε με πλαστικά, ότι οι ΧΥΤΑ έχουν τεράστιο κόστος αποκατάστασης, ότι δεν πρόκειται να φτάσουμε ποτέ να ανακυκλώνουμε όσα υλικά μπορούν να ανακυκλωθούν/κομποστοποιηθούν, οπότε η πιο συμφέρουσα λύση είναι η καύση των απορριμμάτων. Τέτοιες μικρές μονάδες για τις δικές μας ποσότητες απορριμμάτων δεν υπάρχουν βέβαια στη Γερμανία, εκτός από μια. Ωστόσο κανείς εκ των ομιλητών δεν έδωσε πειστικές απαντήσεις στο ερώτημα περί οικονομικής βιωσιμότητας μιας τέτοιας μικρής μονάδας, ερώτημα που έθεσε ακόμα και ένας εκ των ομιλητών.
Όσον αφορά την ασφάλεια, όλοι φάνηκαν να «κόβουν το κεφάλι τους» ότι δεν υπάρχει κανένας φόβος αστοχίας. Έχουν ίσως ξεχάσει τη μεγάλη φωτιά στο εργοστάσιο καύσης απορριμμάτων στο κέντρο της Βιέννης το 1987, αν και το συγκεκριμένο αποτελεί το αγαπημένο παράδειγμα τους. Η τεχνολογία έχει προοδεύσει και δεν αστοχεί, μας λένε. Ωστόσο, η ιστορία τους διαψεύδει, όσο κι αν προσπαθούν να την αποκρύψουν παρουσιάζοντας μόνο τα παραδείγματα που τους συμφέρουν.
Δυστυχώς, διάλογος δεν έγινε, αφού η κοινωνία αγνοήθηκε για άλλη μια φορά από τη δημοτική αρχή Βουρνού, αν και, όπως προέκυψε, ο διάλογος δεν ήταν εξ αρχής ο στόχος της εκδήλωσης. Ο δήμαρχος, με αποκλειστικά δική του ευθύνη, επιχειρεί να εγκλωβίσει ένα νησί σε επικίνδυνες ατραπούς που θα τις πληρώσουμε ακριβά και εμείς και τα παιδιά μας».
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.
facebook
youtube
instagram
X
