Με αφορμή την πρόσφατη διάλεξη του στο Μουσείο Νεότερης Κεραμικής στην Αθήνα με θέμα τα Χιώτικα Πιθάρια, ο αρχαιολόγος και κεραμίστας Νίκος Λιάρος παρουσιάζει σήμερα μέσα από τις σελίδες του «π» τα συμπεράσματα της έρευνας που διεξάγει με θέμα τα παλιά χιώτικα πιθάρια.
«Το πιθάρι αποτελεί ιδιαίτερα σημαντικό σκεύος γιατί η κατασκευή του απαιτεί εξειδικευμένους αγγειοπλάστες, και υποδηλώνει εύρωστους ιδιοκτήτες αφού προϋποθέτει αφθονία αγαθών και ανάγκη αποθήκευσης τους. Ως εκ τούτου η μελέτη τους μπορεί να βοηθήσει πολύ στην κατανόηση των κοινωνιών που τα παρήγαγαν και τα χρησιμοποίησαν. Η Χίος είναι το μοναδικό νησί στο οποίο σώζονται ακόμα και σήμερα δεκάδες εκατοντάδων πολύ παλιών πίθων τοπικής παραγωγής. Μέχρι πρόσφατα γνωρίζαμε ελάχιστα για αυτούς τους πίθους ωστόσο τα πορίσματα της νεότερης έρευνας που διεξάγει το Κέντρο Μελέτης Νεώτερης Κεραμεικής – Ίδρυμα οικ. Γ, Ψαρόπουλου είναι συναρπαστικά. Τα χιώτικα πιθάρια είναι εντελώς χειροποίητα, χωρίς κανενός είδους τροχό γι’ αυτό και πολλές φορές είναι ασύμμετρα. Εκτός από τα πιθάρια οι αγγειοπλάστες, που ήταν οργανωμένοι σε σινάφια κατασκεύαζαν μια πλειάδα άλλων κεραμικών, από κεραμίδια και αγωγούς έως λεκάνες, ταψιά για την μαστίχα, τσουκάλια και λαήνια. Τα πιθάρια έχουν διακόσμηση με σφραγίδες, πολύ συχνά δε φέρουν σύμβολα με αποτροπαϊκό χαρακτήρα, συνήθως σταυρούς και πεντάλφες. Ιδιαίτερα τα πιθάρια από την Βολισσό έχουν ανάγλυφες ταινίες, τα λεγόμενα ζωνάρια.», εξηγεί ο κ. Λιάρος, συμπληρώνοντας ότι:
«την πιο πλούσια και ιδιαίτερη διακόσμηση έχουν τα πήλινα καπάκια των πιθαριών. Με την νεότερη έρευνα εντοπίστηκαν εκπληκτικά καπάκια με αναπαραστάσεις Αγίων, καραβιών, δέντρων ζωής, έξοχα δείγματα ανεπιτήδευτης, λαϊκής τέχνης. Οι χρονολογίες που υπάρχουν σε κάποια κεραμικά αποδεικνύουν πως περισσότερα από τα χιώτικα πιθάρια χρονολογούνται στον 17ο και 18ο αιώνα, εποχή μεγάλης ακμής του νησιού.
Τι μας αποκαλύπτουν όμως τα πιθάρια για αυτή την εποχή; Αυτά τα ταπεινά κεραμικά μας φανερώνουν μια τέλεια οργανωμένη κοινωνία, με κατώγια γεμάτα με αγαθά αποθηκευμένα σε δεκάδες πιθάρια, με ασυνήθιστες για την εποχή ανέσεις. Μας αποκαλύπτουν μια χριστιανική κοινωνία. Η θρησκεία είναι πανταχού παρούσα μαζί ωστόσο με παγανιστικές αντιλήψεις και δοξασίες. Γι’ αυτό τον λόγο ο σταυρός, η πεντάλφα, τα ιερά δέντρα και άλλα αποτροπαϊκά σύμβολα τοποθετούνται εμβληματικά πάνω στα κεραμικά. Μας αποκαλύπτουν επίσης ότι η Χιώτικη κοινωνία έχει πολιτιστικές ευαισθησίες. Μην ξεχνούμε πως είναι μια εποχή που στην πρωτεύουσα της ιδρύονται διάσημες σχολές και εκδίδονται βιβλία. Από αυτόν τον πολιτιστικό οίστρο δεν εξαιρούνται και οι χωρικοί. Ακόμα και οι απλοί αγγειοπλάστες αισθάνονται την ανάγκη για έκφραση και αναζητούν κάθε είδους αντικείμενο που θα μπορούσε να αφήσει ένα ιδιαίτερο αποτύπωμα και να διακοσμήσει το αγγείο τους.
Το νέο υλικό και τα πολύ σημαντικά κεραμικά που εντοπίστηκαν με την έρευνα φωτίζουν το κομμάτι αυτό της νεοελληνικής ιστορίας που μέχρι πρόσφατα αποκαλούσαμε απαξιωτικά «Τουρκοκρατία». Φιλοδοξούμε να τα παρουσιάσουμε σε μια μεγάλη έκθεση και σε έναν κατάλογο στο Μουσείο Κεραμικής στην Αθήνα και ίσως και στην Χίο», καταλήγει ο επιμελητής του Κέντρου Μελέτης Νεώτερης Κεραμεικής Νίκος Λιάρος στην παρουσίασή του.
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.
facebook
youtube
instagram
X
