Η μετεξέλιξη σε ένα έθιμο είναι στοιχείο αυτονόητο, τις περισσότερες φορές και αναγκαίο για την ίδια την προσαρμοστικότητα του. Στη διαχρονική πορεία του ρουκετοπόλεμου οι σφεντόνες αντικαταστάθηκαν από τα κανονάκια κι εκείνα απ’ τις ρουκέτες. Συνδετικός κρίκος για τα στάδια του εθίμου η συντροφικότητα, εκείνη που δημιουργούσε ισχυρούς δεσμούς φιλίας μεταξύ των ενοριτών του Αγίου Μάρκου και της Παναγίας Ερειθιανής. Το παρεϊστικο πνεύμα κυριαρχούσε κυρίως κατά τη μακρά περίοδο προετοιμασίας των ρουκετών και δημιούργησε αδιατάρακτες διαπροσωπικές σχέσεις μεταξύ πολλών γενεών Βρονταδούσων.
Το ερώτημα «ποιος κέρδισε;» κυριαρχούσε την επομένη του Αναστάσιμου πολέμου στις συζητήσεις στο Βροντάδο αλλά και όλη τη Χίο τουλάχιστον ως τα τέλη της δεκαετίας του ’90. «Οι Αγιομαρκούσοι», απαντούσαν οι μεν, «δεν είστε καλά, οι Ερειθιανούσοι», απαντούσαν οι άλλοι κι άρχιζε το τελικό επεισόδιο του «πολέμου», αυτό των εντυπώσεων.
Χρόνια τώρα έχω να ακούσω ανάλογο ενδιαφέρον. Νικητής πια αναγορεύεται όχι ο εύστοχος, αλλά ο κάτοχος της μεγαλύτερης ποσότητας ρουκετών. Το ποιοτικό στοιχείο, που αναδείκνυε την ικανότητα στόχευσης των ρουκετατζήδων και το οξύ πνεύμα τους αργότερα, με τις χαρακτηριστικές ρίμες, έχει πια παραχωρήσει τη θέση του στη σχεδόν βιομηχανοποιημένη κατασκευή ρουκετών. Τα συνεργεία έχασαν τον αμιγώς τοπικό τους χαρακτήρα, διευρύνθηκαν από πρόσωπα μη ενορίτες, απ’ τον εκπαιδευτικό και χωρικό κύκλο των επικεφαλής των συνεργείων και το έθιμο σταδιακά απεκδύεται των έντονα τοπικών χαρακτηριστικών του.
Τούτος μοιάζει ο μεγαλύτερος μολυσματικός του κίνδυνος. Η συν τω χρόνω αφαίρεση των τοπικών ιδιαιτεροτήτων του. Η έκθεση του στην παγκόσμια προβολή συμπληρώνει τους κινδύνους. Τους μεγιστοποιεί μετατρέποντας το έθιμο σε θέαμα.
Στη ρίζα του προβλήματος οφείλουν να σταθούν όσοι νοιάζονται πραγματικά για τη συνέχεια του εθίμου κι είναι λάθος να αμφισβητήσουμε την ύπαρξη τους. Πως θα αποτρέψουν την πλήρη αλλοίωση των χαρακτηριστικών του, την παραχάραξη των συνθετικών του ιστών, ενδεικτικών της ταυτότητας της μικρής Βρονταδούσικης κοινωνίας. Φυσικά η ίδια η μορφή του Βροντάδου έχει πια μεταβληθεί καθοριστικά. Οι άπλετοι ανοιχτοί χώροι πυκνοδομήθηκαν, άνθρωποι μη Βρονταδούσικης καταγωγής έχουν εμπλουτίσει σημαντικά την πληθυσμιακή δύναμη του. Τα έθιμα, βέβαια, αυτό τον βασικό στόχο επιτελούν. Τη διατήρηση αλώβητων χαρακτηριστικών του παρελθόντος, αντισώματα στις ραγδαίες μεταβολές του σήμερα.
Επιπρόσθετος προβληματισμός προκύπτει κι από τη μόνιμη επικινδυνότητα του εθίμου. Με πυρομαχικές πρώτες ύλες και αυτονόητες τις καταστροφικές τάσεις του ο ρουκετοπόλεμος μεγαλούργησε ως κυνηγημένος, πάνω σ’ αυτό το βάθρο φιλοτέχνησε την αίγλη του. Τα τελευταία χρόνια η αγωνία να μη θρηνήσουμε θύματα και να περιοριστούν οι υλικές φθορές όσων τα σπίτια γίνονται παράπλευρος στόχος, έφεραν στο προσκήνιο μια, φιλολογική προς το παρόν, συζήτηση για μια πιθανή στροφή στη σταδιακή του νομιμοποίηση.
«Ξεχάστε το, δεν γίνεται», απαντούν όσοι γνωρίζουν την εθνική νομολογία. Θα είναι τζάμπα κόπος η οποιαδήποτε διεκδίκηση ενός ανάλογου αιτήματος. Καμία μάχη δεν είναι εκ των προτέρων χαμένη, αν πρώτα δεν δοθεί, είναι η πρώτη απάντηση. Το να φέρεις την Πολιτεία προ των ευθυνών της, παρουσιάζοντας τα επικίνδυνα αποτελέσματα της τακτικής της τυφλόμυγας που επιλέγει, σε αντιπαραβολή με έναν πιο ελεγχόμενο κίνδυνο, αν το έθιμο οριοθετηθεί με κανόνες και χάσει τη σημερινή ανεξέλεγκτη μορφή του, κακώς προκαταβάλλεται ότι θα απορριφθεί. Μέσα στο μακρύ κατάλογο της επιχειρηματολογίας αναπόφευκτα θα συμπεριληφθεί και ο σημερινός διασυρμός της δήθεν εποπτείας από τις αστυνομικές αρχές, πλήγμα για τη δημοσία εικόνα τους οι επίσης εθιμικοί χειρισμοί τους.
Κάποτε λέγαμε πως μόνο του σπανού τα γένια δεν είναι δυνατόν να φυτρώσουν. Η επιστήμη τα φύτρωσε κι αυτά με τις μεθόδους της. Μια σοβαρή προσπάθεια νομιμοποίησης του εθίμου δεν θα πάει χαμένη, αρκεί να συνεκτιμηθεί από εκτεταμένο διάλογο σε ποιο βαθμό βοηθά το ίδιο το έθιμο και αίρει την επικινδυνότητα του. Μόνο που ο συγκεκριμένος διάλογος είναι η ώρα να διεξαχθεί.
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.
facebook
youtube
instagram
X
