Ένα καλοκαιρινό πρωινό, 176 πλοία του τουρκικού στόλου με στόχο το νησί των Ψαρών, απέπλευσαν από τη Μυτιλήνη. Ο στόλος των 14.000 ανδρών, αποφασισμένος να συντρίψει μια για πάντα τη σημαντικότατη αυτή ναυτική βάση των Ελλήνων, ακονίζει τις χαντζάρες και οπλίζει τα τουφέκια του. Το ημερολόγιο δείχνει 20 Ιουνίου του 1824.
Το χρονικό
Βρισκόμαστε στο τέταρτο έτος της Ελληνικής Επανάστασης (1824) και οι Τούρκοι, έχοντας πλέον αντιληφθεί τη σοβαρότητα και τη κρισιμότητα της κατάστασης, αποφασίζουν να ισοπεδώσουν το ναυτικό στόλο των Ελλήνων. Πρόκειται για κίνηση στρατηγικής σημασίας, καθώς ο Ελληνικός στόλος αποτελεί το θαλάσσιο προπύργιο της Ηπειρωτικής Ελλάδας. Αν καταφέρουν και τον εξολοθρεύσουν, οι χερσαίες μάχες θα αποτελούν πλέον εύκολο ζήτημα.
Η σημαία των Ψαρών στην Επανάσταση
Το νησί των Ψαρών, συγκεκριμένα, είχε αναδείξει μερικούς εξαιρετικούς ηγέτες και μπουρλοτιέρηδες, όπως τον Παπανικολή, τον Αποστόλη, τον Κανάρη, τον Πιπίνο, τον Βουρέκα, τον Μανιάτη και τον Βρατσάνο. Η συντριβή του λοιπόν, εκτός από ισχυρό προβάδισμα θα έδινε και στους Τούρκους την ευκαιρία να κλονίσουν το ηθικό φρόνημα των Ελλήνων πολεμιστών, οι οποίοι απορροφημένοι από τον παροξυσμό του εμφυλίου πολέμου, ήσαν ήδη αρκετά αποσυντονισμένοι. Ο σουλτάνος Μαχμούτ, μη θέλοντας κάτι λιγότερο από μια βέβαιη νίκη, ζητά βοήθεια από τον Μεχμέτ Αλή Πασά της Αιγύπτου, ο οποίος του ήταν υποτελής. Ο Μεχμέτ Αλή, προκειμένου να μη διακυβεύσει τόσα πολλά, απαιτεί από τον σουλτάνο να βάλει τον γιο του, Ιμπραήμ, διοικητή της Πελοποννήσου, καθώς και να του παραχωρηθεί ολόκληρη η Κρήτη και η Κύπρος! Οι δυο άντρες συμφωνούν και το σχέδιο πάει πρίμα. Ο αιγυπτιακός στόλος θα επιτεθεί στην Κάσο και ο τουρκικός στα Ψαρά.
Η ιστορική μάχη
Η μαχητές των Ψαρών, αφότου ενημερώθηκαν για την μάχη την οποία επρόκειτο να ακολουθήσει, οργανώνουν με τη σειρά τους την άμυνά τους. Υπάρχει όμως διχογνωμία. Οι μεν υποστηρίζουν πως η μάχη πρέπει να δοθεί στη θάλασσα, οι δε πως πρέπει να παλέψουν στη στεριά. Οι λανθασμένοι υπολογισμοί και οι παρακινήσεις από τους Θεσσαλούς μισθοφόρους, οδηγούν τους Ψαριανούς στο να πάρουν την μοιραία απόφαση: η μάχη θα δοθεί στην ξηρά. Την Παρασκευή 20 Ιουνίου, τα τουρκικά καράβια φαίνονται στον ορίζοντα και πλησιάζουν αργά και απειλητικά. Οι κρότοι των κανονιών σημαίνουν την αρχή της επίθεσης. Τους κανονιοβολισμούς ακολούθησε η απόβαση των τουρκικών στρατευμάτων και κατόπιν η μεγάλη σφαγή και άλωση του νησιού. Οι Έλληνες, αν και αντιστάθηκαν γενναία, αποδείχθηκαν εύκολη υπόθεση για τον οργανωμένο τουρκικό στρατό, ο οποίος μέσα σε μόλις δύο μέρες κατάφερε να σαρώσει τα πάντα στο διάβα του.
Οι λίγοι υπερασπιστές που κατάφεραν να δείξουν μια μικρή αντίσταση στον κατακτητή, κλείστηκαν στη θέση Φτελιό και Παλαιόκαστρο. Όταν η ασθενής αμυντική γραμμή διατρυπήθηκε, προκειμένου οι αγωνιστές να μην πέσουν στα χέρια των εισβολέων, ανατινάχθηκαν μαζί με αυτούς στις πυριτιδαποθήκες. Από τους 30.000 κατοίκους του νησιού, σώθηκαν μόνο οι 3.000, οι οποίοι κατέφυγαν στη Μονεμβασία. Από τα πλοία σώθηκαν μόνο 16 και 7 πυρπολικά. Όσοι δεν κατάφεραν να ξεφύγουν, σφαγιάσθηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν για να πουληθούν σε σκλαβοπάζαρα. Η σκληρότητα που έδειξαν οι Τούρκοι στους κατοίκους του μικρού αυτού νησιού, καλλιέργησε το φιλελληνικό πνεύμα στους ευρωπαϊκούς κύκλους και ενέπνευσε πολλούς να ταχθούν υπέρ της προσπάθειας της Ελλάδας να ανακτήσει ξανά γη και ταυτότητα. Ένα χρόνο αργότερα, η πένα του ποιητή που θα αναδεικνύονταν ως ο εθνικός μας, με ζωντανή την πικρή ανάμνηση από τα τραγικά αυτά γεγονότα θα γράψει:
«Στῶν Ψαρῶν τὴν ὁλόμαυρη ράχη περπατώντας ἡ Δόξα μονάχη,
μελετᾶ τὰ λαμπρὰ παλληκάρια, καὶ στὴν κόμη στεφάνη φορεῖ,
καμωμένο ἀπὸ λίγα χορτάρια, ποὺ εἶχαν μείνει στὴν ἔρημη γῆ»
Πηγή Ιστορικών Γεγονότων: Παγκόσμια Εγκυκλοπαίδεια 2002, τόμος 20ος
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.
facebook
youtube
instagram
X
