Αρχοντικό Δεκόζη-Βούρου και οι παρακείμενοι κινηματογράφοι

Έντεκα και μισό χρόνια μετά, το εμβληματικό κτήριο που στέγαζε τον ιστορικό κινηματογράφο ΑΤΤΙΚΟΝ και τον νεότερο επίσης κινηματογράφο ΑΠΟΛΛΩΝ, στη συμβολή των οδών Σταδίου και Χρ. Λαδά, παραμένει βαριά πληγωμένο από την πυρπόληση που υπέστη κατά τα συλλαλητήρια στην οικονομική κρίση το 2012, περίοδο που κανείς μας δεν επιθυμεί να θυμάται.                                                                                                                                                  

Ιδιοκτησίας δύο ιδρυμάτων της οικογένειας Βούρου-Ευταξία, όπως και όλο το οικοδομικό τετράγωνο, συμπεριλαμβανομένων των εγκαταστάσεων του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών, παραμένει περίκλειστο με λαμαρίνες, λόγω της διένεξης μεταξύ αυτών των ιδρυμάτων, αναμένοντας μια συναίνεση που θα απομπλέξει την υπόθεση και να αποδοθεί και πάλι σαν ένα σπάνιο στολίδι της πρωτεύουσας. Με ημερομηνία 3 Ιουλίου 2019, η ΕΦ.ΣΥΝ (Εφημερίδα των Συντακτών) στην ιστοσελίδα της https://www.efsyn.gr/, δημοσιεύει την έρευνα-αφιέρωμα της κας Χαράς Τζαναβάρα, μιλά για «εμφύλιο» μεταξύ των προαναφερθέντων ιδρυμάτων, κατάσταση που διαιωνίζει τη στασιμότητα. Παράλληλα παρουσιάζει την ιστορική διαδρομή συνολικά της ιδιοκτησίας Βούρου-Ευταξία στο σημείο, από τον ορισμό της Αθήνας ως πρωτεύουσας του ελληνικού κράτους, έως σήμερα, αποσπάσματα της οποίας μεταφέρονται.

Το πρώτο παλάτι

Ιδιοκτήτες του μεγαλύτερου μέρους του οικοδομικού τετραγώνου που εκτείνεται μεταξύ των οδών Χρήστου Λαδά, Σταδίου και Παπαρρηγοπούλου, καθώς και της πλατείας Καρύτση, είναι από το 19^ο αιώνα τρία ισχυρά «τζάκια» της αθηναϊκής κοινωνίας και συγκεκριμένα οι οικογένειες Δεκόζη, Βούρου και Ευταξία. Γενάρχης θεωρείται ο Σταμάτιος Δεκόζης-Βούρος (1792-1881), με ρίζες από τη Χίο και πλούσια επιχειρηματική δραστηριότητα στη Βιέννη και την Κωνσταντινούπολη, ο οποίος το 1833 εγκαθίσταται στην Αθήνα. Έναν χρόνο αργότερα ολοκληρώνεται το αρχοντικό του επί της οδού Παπαρρηγοπούλου και συγκεκριμένα  στην ανατολική πλευρά της πλατείας Κλαυθμώνος. Σαν ένα από τα πρώτα και μεγαλύτερα της πρωτεύουσας, επιλέγεται για να φιλοξενήσει τον Όθωνα, μαζί με το παρακείμενο νεοκλασικό της ίδιας οικογένειας, έως οικοδομηθούν τα βασιλικά ανάκτορα, σήμερα έδρα του Ελληνικού Κοινοβουλίου . Στα δύο μέγαρα Δεκόζη-Βούρου της πλατείας Κλαυθμώνος λειτουργεί σήμερα το Μουσείο της Πόλης των Αθηνών.

Ο αριστουργηματικός κινηματογράφος ΑΤΤΙΚΟΝ

Στην ιδιοκτησία της οικογένειας, υπό μορφή ιδρύματος, παραμένει έως σήμερα και το προνομιούχο ακίνητο στους αριθμούς 19-21 της Σταδίου, που φτάνει μέχρι τη διασταύρωση με την οδό Χρήστου Λαδά. Στα σπλάχνα του κρύβει τους δύο ιστορικούς κινηματογράφους και κατασκευάστηκε σε τρεις φάσεις. Η αρχή έγινε με το γωνιακό διώροφο, που θεμελιώθηκε το 1870 και ολοκληρώθηκε το 1881.Τα σχέδιά του υπογράφει, ποιος άλλος, ο Ερνέστος Τσίλερ και συγκαταλέγεται ανάμεσα στα πιο ενδιαφέροντα δημιουργήματα του Γερμανού αρχιτέκτονα, που εκείνη την εποχή σχεδόν μονοπωλούσε την κατασκευή μεγάρων. Διαθέτει περίτεχνο γωνιακό πύργο και μοναδικής τεχνικής στολίδια σε όλα τα ανοίγματα της πρόσοψης. Έχει ενδιαφέρον ότι από την αρχή προοριζόταν για ενοικίαση, στεγάζοντας πρώτα το νεοσύστατο υπουργείο Οικονομικών και αργότερα εμπορικές χρήσεις. Στον κήπο του, το 1914, κατασκευάζεται στην αρχή το κινηματοθέατρο «Αττικόν», με αρχιτέκτονα τον τότε κυρίαρχο Αλέξανδρο Νικολούδη (1874-1944), που επενέβη και στο αρχικό κτίριο του Τσίλερ στο οποίο πρόσθεσε πολλά νεομπαρόκ στοιχεία. Το κινηματοθέατρο ανοίγει τις πύλες του τον Δεκέμβριο του 1916 και σύσσωμος ο Τύπος της εποχής το υποδέχεται με διθυραμβικές περιγραφές: «Είναι η μεγαλυτέρα, τελειοτέρα και πολυτελεστέρα όλων των εν Αθήναις, εν γένει της Ανατολής και των πλείστων της Ευρώπης αιθουσών» έγραψε η εφημερίδα «Αθήναι». Το σχετικό δημοσίευμα επικεντρώνεται στην απίστευτης ομορφιάς οροφή της κεντρικής αίθουσας, η οποία διέθετε 750 βελούδινα καθίσματα στην πλατεία και άλλα 200 στα θεωρεία της.

Η πρώτη ομιλούσα ταινία

Το 1929 προβάλλεται η πρώτη ομιλούσα ταινία και τέσσερα χρόνια αργότερα αποκαλύπτεται η ομορφιά του σταδιακά μειούμενου συστήματος φωτισμού, που σηματοδοτούσε την έναρξη της προβολής, ενώ το 1955 αποκτά την πρώτη cinemascope οθόνη.                                    

Η οθόνη βέβαια υφίσταται ζημιές από ενθουσιώδεις θεατές κατά την προβολή του διαχρονικού «Love me tender» με πρωταγωνιστή τον ElvisPresley, ενώ υπήρξε στόχος επιθέσεων κατά τα Ιουλιανά.

Στη διάρκεια της Κατοχής, όπως και άλλες κινηματογραφικές αίθουσες του κέντρου της Αθήνας, επιτάσσεται για να προβάλλει  ταινίες με γερμανικούς και ιταλικούς υπότιτλους για τη διασκέδαση των κατοχικών δυνάμεων. Το 1960, στους υπόγειους χώρους του ακινήτου, που ως τότε φιλοξενούνταν τα Γενικά Αρχεία του Ελληνικού Κράτους, προστίθεται ο κινηματογράφος «Απόλλων», σε σχέδια του αρχιτέκτονα Κώστα  Βουτσινά με πιο λιτή διακόσμηση από το «Αττικόν». Ομοίως το «Απόλλων» φιλοξένησε σπουδαίες ταινίες της εποχής, με την εκμετάλλευσή του να έχει παραχωρηθεί στην τότε πανίσχυρη «Σκούρας Φιλμ». Τελευταίος ιδιοκτήτης του ακινήτου ήταν ο πολιτικός και φίλος της τέχνης Λάμπρος Ευταξίας (1905-1996), δισέγγονος του Σταμάτη Δεκόζη-Βούρου από την πλευρά της μητέρας του.

Μουσείο της Πόλης των Αθηνών και Βούρου εναντίον Βούρου                                                                        

Ο ευπατρίδης πολιτικός Λάμπρος Ευταξίας, προσωπικός φίλος του Κωνσταντίνου Καραμανλή και υπουργός του, είναι αυτός που ιδρύει το Μουσείο της Πόλης των Αθηνών, εν έτει 1973,  με διαχειριστή το Ίδρυμα Δεκόζη-Βούρου. Το προικοδοτεί με τη διαθήκη του, ορίζοντας ότι θα λαμβάνει το 40% των εσόδων του ετέρου Ιδρύματος Βούρου-Ευταξία, στο οποίο έχει αφήσει τη μεγάλη περιουσία του. Από τον πρώτο όμως χρόνο τα δύο ιδρύματα ήρθαν σε σύγκρουση και το δεύτερο διεκδικεί με δικαστικές προσφυγές τα οφειλόμενα, που αγγίζουν τα 30 εκατ. ευρώ. Το ακίνητο στη διασταύρωση της Σταδίου με τη Χρήστου Λαδά έχει κριθεί διατηρητέο με διάταγμα του 1984, το οποίο όμως προστατεύει μόνον τις εξωτερικές όψεις του. Μετά τον εμπρησμό κυκλοφόρησαν έντονα σενάρια σενάρια αξιοποίησή του με την κατασκευή εμπορικού κέντρουmall και υπόγειου γκαράζ στη θέση των κινηματογράφων. Παρά ταύτα με την πρόσφατη ομόφωνη απόφαση του Κεντρικού Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής, θωρακίζονται οι ιστορικές αίθουσες και ανοίγει ο δρόμος για την αναβίωση του «λαβωμένου» κτιρίου στις χρήσεις πριν την καταστροφή του.

Με χορηγία του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος»

Η πρωτοβουλία για την προστασία των δύο κινηματογραφικών αιθουσών ανήκει στη δημοτική αρχή της Αθήνας. Όταν το 2016 ο εκ Βροντάδου δήμαρχος Αθηναίων Γιώργος Καμίνης πέτυχε με μεσολάβησή του να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι τα αντιμαχόμενα ιδρύματα, έχοντας παράλληλα εξασφαλίσει χορηγία από το Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» για την αναβίωση του κτηρίου-μνημείου. Όμως οι αντιπαραθέσεις συνεχίστηκαν και είναι ενδεικτικό ότι τα ιδρύματα δεν έχουν συμφωνήσει ακόμη ούτε στην καταβολή από την ασφαλιστική εταιρεία της αποζημίωσης για τις καταστροφές που έχει υποστεί το ιστορικό κτήριο.                                                                                        

Το όμορο εκλεκτικιστικό μέγαρο στο συγκρότημα των κινηματογράφων, επί της οδού Σταδίου 23, ανήκε επίσης στην οικογένεια Δεκόζη-Βούρου. Είναι ένα ακόμη έργο του Ερνέστου Τσίλερ που σχεδιάστηκε το 1880. Έχει πουληθεί από δεκαετίες σε ιδιώτες και νοικιαζόταν για εμπορικές χρήσεις. Είναι γνωστό από τα γεγονότα του Μαΐου 2010, αφού στέγαζε τα γραφεία της τράπεζας Marfin , όταν έγινε στόχος επίθεσης με μολότοφ με τα γνωστά τραγικά αποτελέσματα, όπου τρεις εργαζόμενοι της τράπεζα, έχασαν τη ζωή τους. Το μέγαρο έχει ήδη αποκατασταθεί και επαναλειτουργεί.

 ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ13.07.19 06:00 - Πηγή:https://www.efsyn.gr/ της κ.Χαράς Τζαναβάρα. 

Ειδήσεις σήμερα

Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.