Οκτάχρονο παιδί στη Σφαγή της Χίου, ο Αλέξανδρος Πασπάτης διαγράφει πορεία βίου μυθιστορηματική. Από το σκλαβοπάζαρο της Σμύρνης, εξαγοράζεται από την ίδια τη μητέρα του, υιοθετείται από φιλέλληνες Αμερικανούς, ως μέλος μιας δωδεκαμελούς αποστολής ορφανών πολέμου στις Ηνωμένες Πολιτείες και τυχαίνει επιμελούς μορφώσεως στη Βοστώνη.
Ο γιατρός και μετέπειτα διευθυντής του Γραικικού Νοσοκομείου των Επτά Πύργων (Μπαλουκλί) είναι πρωτοπόρος επιδημιολόγος, πατέρας της ελληνικής Βυζαντινολογίας και συνιδρυτής του Ελληνικού Φιλολογικού Συλλόγου Κωνσταντινουπόλεως.
Ανήκει στους πρώτους Έλληνες πρόσφυγες που ευεργετούνται από το αμερικανικό κίνημα φιλελληνισμού και το American Board of Commissioners for Foreign Missions, ιδιαίτερα μετά το διεθνή σάλο που προξένησε παγκοσμίως το δράμα της Χίου.
Φοιτά στο Κολλέγιο Amherst της Μασαχουσέτης και συνεχίζει τις ιατρικές σπουδές του στην Ευρώπη, στο Παρίσι και την Πίζα.
Ήδη αναπτύσσει έντονη δραστηριότητα γύρω από τα γράμματα, τις αρχαιολογικές μελέτες και τις πολιτιστικές εκδηλώσεις, τόσο που οι βιογράφοι του σχεδόν «παρακάμπτουν» την ιατρική του ιδιοφυία, αν και τα επιτεύγματά του στην επιστήμη του Ιπποκράτη είναι πολλά και θαυμαστά.
Ιατρός μελετητής στην Πόλη
Το 1840 εγκαθίσταται στην Κωνσταντινούπολη στελεχώνοντας το ιατρικό δυναμικό του «Γραικικού» Νοσοκομείου, ή των «Επτά Λόφων» ή του «Μπαλουκλί», όπως είναι έως σήμερα ευρέως γνωστό.
Οι τρομερές επιδημίες που χτυπούν εκείνον τον καιρό την Πόλη, η χολέρα, η ευλογιά (1854-56), η δυσεντερία, «ευνοούν» την ερευνητική του δεινότητα, με αποτέλεσμα να προσφέρει εξαιρετικές υπηρεσίες στην αντιμετώπισή τους. Η χολέρα πλήττει επαναλαμβανόμενα την Πόλη μέσα σε 25 χρόνια και συγκεκριμένα τα έτη 1847,1865 και 1871.
Εκτενής αναφορά, καταγραφή και παράθεση του όλου επιστημονικού έργου του, περιέχεται σε εμπεριστατωμένο άρθρο των μελετητών της Ιστορίας της Ιατρικής, του καθ’ ημάς δρα ιατρού Κωνσταντίνου Τρομπούκη και του επίσης δρα ιατρού Ιωάννη Λασκαράτου, με τον ακριβή τίτλο «Αλέξανδρος Πασπάτης. O Έλληνας πρωτοπόρος της επιδημιολογίας στην Κωνσταντινούπολη/ Στοιχεία από ανέκδοτο χειρόγραφό του».
Η μελέτη αυτή δημοσιεύεται στην περιοδική έκδοση «Αρχεία της Ελληνικής Ιατρικής», τόμος 18, τεύχος 6, του 2001 και μπορεί να την αναζητήσει κανείς στην ηλεκτρονική διεύθυνση https://www.mednet.gr/archives/older-gr.html.
Αρχαιολόγος, ερευνητής του Βυζαντίου
Η Βυζαντινή Αρχαιολογία μελετάται από τον ιστοριοδίφη Πασπάτη στην κοιτίδα του βυζαντινού πολιτισμού, τη Βασιλεύουσα.
Η εξερεύνηση βυζαντινών μνημείων και καταλοίπων στις πιο φτωχές γειτονιές και τις πιο άγνωστες συνοικίες της Παλαιάς Πόλης, περιοχές άγνωστες για τη Ρωμιοσύνη, προσφέρει απίστευτης αξίας αρχαιολογικά ευρήματα-στοιχεία. Έχοντας τη δυνατότητα ως γιατρός να περιδιαβαίνει τα περισσότερα μέρη της εντός των βυζαντινών τειχών οθωμανικής πρωτεύουσας, επισκέπτεται τα πιο απίθανα μέρη για τις επιδημιολογικές του παρατηρήσεις, εισέρχεται στα πλέον σκοτεινά σοκάκια για να επισκεφθεί αρρώστους, που η παρατηρητικότητα, η γνώση και η εμπειρία του τον βοηθούν να εντοπίζει πράγματα που δεν είναι εύκολο να αντιληφθούν άλλοι.
Ο Αλ. Πασπάτης έχει χαρακτηριστεί από ειδικούς ως ο θεμελιωτής της Βυζαντινής Αρχαιολογίας. Όταν το 1870 Γάλλοι εργολάβοι αναλαμβάνουν την κατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής Παρίσι-Κωνσταντινούπολη, εκείνος καταγράφει, σχεδιάζει και σημαδεύει τοπογραφικά σημεία του παράκτιου μετώπου της παλαιάς Πόλης.
Οι Γάλλοι, «σαν άλλοι Σταυροφόροι», όπως τους αποκαλεί οργισμένος, προξενούν ανεπανόρθωτες καταστροφές στο παράκτιο μέτωπο της Παλαιάς Πόλης.
Όμως, κατά κοινή παραδοχή, για αυτά γίνεται γνωστός στο παγκόσμιο επιστημονικό στερέωμα, για τα βυζαντινολογικά του ευρήματα. Αξιοποίησε με άλλα λόγια την εγκατάστασή του, αφού είχε τη βυζαντινή Κωνσταντινούπολη γύρω του και κάτω από τα πόδια του.
Αλλά ο Πασπάτης δεν ήταν μόνον καταγραφέας ή διασώστης της βυζαντινής μνήμης. Ήταν ένας εμβριθής μελετητής και συγγραφέας, δραστήριος πρόεδρος του Φιλολογικού Συλλόγου Κωνσταντινουπόλεως, που υπήρξε φορέας ανάλογος μιας εθνικής Ακαδημίας και συνάμα μιας Αρχαιολογικής Εταιρείας και ενός κορυφαίου Πανεπιστημίου.
Τα βιβλία του
Πολυγραφότατος, αναλώνεται πολύ στη μελέτη της λαμπερής και χιλιόχρονης Βυζαντινής Ιστορίας. Εξαιρετικά συγγράμματα φέρουν την υπογραφή του με κορυφαίο «Βυζαντιναί μελέται Τοπογραφικαί και ιστορικαί» Κωνσταντινούπολη: Τυπογραφείο Αντωνίου Κορομηλά, Βιβλιοπωλείο των αδελφών Δεσπάστα (1877). Είναι το έργο που περιέχει ασύγκριτης πιστότητας χαρακτικά με ιστορικούς ιερούς κωνσταντινουπολίτικους ναούς.
Ακολουθούν:
Πηγές:
3. http://www.mednet.gr/archives/
4. Wikipédia
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.
facebook
youtube
instagram
X
