Για τη μεγάλη Σφαγή έχουν γραφεί άπειρα κείμενα,έχουν καταγραφεί άπειρες μαρτυρίες , όμως, ένα μακελειό που στην παγκόσμια ιστορία δεν έχει προηγούμενο (ούτε επόμενο ευτυχώς), όσον αφορά την αγριότητα και την καθολική εξόντωση, πάντα θα υπάρχουν στοιχεία που δεν είναι ευρέως γνωστά. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει η σχετική μελέτη του κ. Κωνσταντίνου Κώττη, πτυχιούχου Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ιεροψάλτη και μεταπτυχιακού φοιτητή του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, την οποία αλιεύσαμε από την ιστοσελίδα e-ptolemeos.gr και μεταφέρουμε αποσπάσματα
Η Επανάσταση
Η Χίος τις παραμονές του αγώνα, αριθμούσε περί τους 100.000 Έλληνες, 6000 Μουσουλμάνους, ενώ διέθετε μικρές κοινότητες Καθολικών και Εβραίων. Τα 22 μαστιχόχωρα, ήταν βακούφια του Σουλτανικού Χαρεμιού, ενώ τα υπόλοιπα 46 χωριά, υπάγονταν στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Το 1821 όταν ο Τομπάζης μετέφερε στο νησί επαναστατική προκήρυξη, ευγενικά απoπέμφθηκε, ίσως και προσχηματικά. Πάραυτα το γεγονός δεν πέρασε απαρατήρητο, με αποτέλεσμα την αποστολή στη Χίο μουσουλμάνων Ασιατικών περιοχών και της Κρήτης. Συνελήφθη ο επίσκοπος και τρεις προεστοί ως εγγύηση για την μη εξέγερση του λαού. Οι όμηροι στην συνέχεια έφτασαν τους ογδόντα, με κάποιους εξ αυτών να πεθαίνουν από τις συνθήκες κράτησης, ενώ ένας εκτελέστηκε απλώς γι’ αστείο. Οι Χιώτες τηρούσαν μια ψύχραιμη στάση, αν και αυτό δημιουργούσε αντιδράσεις στους λοιπούς Έλληνες. Στις 22 Μαρτίου του 1822 εισήλθε στη Χώρα το εκστρατευτικό σώμα των Μπουρνιά-Λογοθέτη, με την υποδοχή του να προκαλεί ανάμικτα αισθήματα. Έκαψε δύο τζαμιά και κάποια σπίτια Μουσουλμάνων και λίγα Καθολικών. Στις 11 Απριλίου εμφανίσθηκε στα ανοιχτά ο Οθωμανικός Στόλος υπό τον Καρά Αλή και 30.000 άνδρες στα απέναντι παράλια ανέμεναν εντολή για απόβαση τους στη Χίο. Ένας πρώτος κανονιοβολισμός και ένα ατύχημα μιας τούρκικης φελούκας, η οποία προσέκρουσε σε ξέρα και το πλήρωμά της αποδεκατίστηκε, οδήγησε στην επίθεση των Τούρκων. Πρόκειται για την α΄ φάση της Σφαγής της Χίου, με αποτίμηση 9000 νεκρούς. Δεν εξαιρέθηκαν ούτε οι ασθενείς του νοσοκομείου, του φρενοκομείου και του ασύλου κωφαλάλων. Ειδική μέριμνα για τους μη Έλληνες μετέτρεψαν τα υπάρχοντα προξενεία να λειτουργούν ως άσυλο. Ωστόσο οι προξενικές αρχές κατηγορήθηκαν για χρηματισμό ή για απαίτηση εκπόρνευσης γυναικών.
Η β΄ φάση
Πολλοί συνέχισαν να αποβιβάζονταν από τον Τσεσμέ με σκοπό το πλιάτσικο, αλλά μη βρίσκοντας χρήματα και τιμαλφή, αφού είχε προηγηθεί η σκύλευση της α΄ φάσης, προέβαιναν σε εκτέλεση αμάχων ανδρών, ώστε να πουλήσουν τις γυναίκες και τα παιδιά στα σκλαβοπάζαρα. Μαρτυρούνται αξιόμαχες αντιστάσεις σε Βροντάδο και Θυμιανά, διαφυγές δια θαλάσσης και σφαγές σε τμήματα του πληθυσμού τα οποία δεν προέβαλαν αντίσταση. Μετά από διπλωματική δραστηριοποίηση Αυστρίας, Αγγλίας και Γαλλίας για ανακωχή, με φιρμάνι υπογεγραμμένο και από τον μητροπολίτη Πλάτωνα, στόχος ήταν η σωτηρία των Μαστιχοχώρων, ως υπαγόμενα στην Βαλιδέ – Σουλτανικό Χαρέμι . Ο Καπουδάν Πασάς κάποια στιγμή σταμάτησε προσωρινά το σκλαβοπάζαρο. Αποτέλεσμα ήταν η αύξηση των δολοφονιών και έτσι προτιμήθηκε η εξαγωγή δούλων, παρά η σφαγή τους. Υπολογίζονται σε περίπου 15.000, οι Έλληνες οι οποίοι διέφυγαν και σώθηκαν, αρχικά οι περισσότεροι στα Ψαρά. Όμως, όπως, στηλιτεύει ο Thomas Gordon, υπήρξαν Έλληνες ναυτικοί, οι οποίοι, δυστυχώς, ανέβαζαν στα πλοιάρια διαφυγής μόνο όσους είχαν χρήματα να πληρώσουν την μεταφορά. Μαρτυρούνται κατ’ εντολή εκτελέσεις έως και εκατοντάδων εφήβων, κυρίως αιχμαλώτων. Την ίδια τύχη είχαν και 76 αιχμάλωτοι (μεταξύ των οποίων και ο τοπικός μητροπολίτης), αλλά και 7 ή 8 Χιώτες έμποροι, οι οποίοι δραστηριοποιούνταν στην Κωνσταντινούπολη.
Η τύχη των Μαστιχοχώρων
Τα Μαστιχόχωρα, υπό την επιστασία του Ελέζ Αγά, δεν έχουν ακόμη πειραχθεί. Στην υπόλοιπη Χίο αντίθετα τα πτώματα των άταφων έφεραν τον τυφοειδή πυρετό, ο οποίος θέρισε κυρίως τους Τούρκους. Στις 19 Ιουνίου οι Κανάρης και Πιπίνος ανατινάζουν την Οθωμανική Ναυαρχίδα. Η πυρπόλησις της σήμανε και την έναρξη της γ΄ φάσης με 20.000 στρατιώτες εισέβαλαν στα προστατευόμενα χωριά. Συνολικά μόλις περί τους 1800 Χιώτες επέζησαν και παρέμειναν στο νησί, ενώ σε κανένα χωριό δεν υπήρξαν πάνω από 12 επιζώντες. Ένα χρόνο μετά, η τουρκική διοίκηση παραχώρησε στην ιουδαϊκή κοινότητα το κοιμητήριο εκτός του Κάστρου στο Ριζάρι, αναγνωρίζοντας την συμβολή τους κατά τα γεγονότα της Σφαγής του 1822.
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.
facebook
youtube
instagram
X
