Η Βίλα «Γαλήνη» στον Πόρο, αριστοκρατική και κομψή, έργο ενός εκ των κορυφαίων αρχιτεκτόνων του 19ου αιώνα, του Ανδρέα Μεταξά, έχει φιλοξενήσει κορυφαίες προσωπικότητες των γραμμάτων και της τέχνης, με πρώτους ιδιοκτήτες της το Δημήτριο και Ιουλία Δραγούμη, κόρης του Χιώτη Νικολάου Πασπάτη. Απόγονος του ζεύγους ο συγγραφέας Άλεξ Ζάννος, καταγράφει την ιστορία του σπιτιού, στις ιστοσελίδες http://www.snhell.gr/ και www.istos.gr, όπου έχει αναρτήσει αποσπάσματα από το ανέκδοτο έργο του «Ιστορία της Γαλήνης», από την εισαγωγή του οποίου μεταφέρουμε:
…Το καλοκαίρι του 1887, επειδή αναμενόταν για το φθινόπωρο η γέννηση του τρίτου παιδιού τους, του Ιάνκου, ένα ταξίδι στην Αγγλία απεκλείετο. Τα ταξίδια τότε δεν ήταν μικρή υπόθεση: κατέβασμα στον Πειραιά με άμαξα, 8 ημέρες πλοίο μέχρι τη Μασσαλία, 2 ημέρες τρένο, πέρασμα της Μάγχης και πάλι τρένο ως το Λίβερπουλ. Υπήρχαν βεβαίως ορισμένες ευκολίες που σήμερα έχουν εκλείψει: ειδικός άνθρωπος που τους συνόδευε σε όλο το ταξίδι για να φροντίζει τη φόρτωση και ξεφόρτωση των αποσκευών, το τελωνείο κλπ.
Διαβατήρια δεν χρειάζονταν ούτε και συνάλλαγμα, απλούστατα έβαζαν μερικά μασούρια από χρυσές λίρες μέσα σε ειδικές θήκες από πετσί με βιδωτό καπάκι, τα κοσμήματα έμπαιναν σε ένα σακουλάκι από δέρμα που δένονταν γύρω από τη μέση, κάτω από τα ρούχα (αργότερα εμείς τα παιδιά το είχαμε βαφτίσει «καγκουρού») και δρόμο.
Διακοπές στο Γαλατά του Πόρου
Καλοκαίρι στην Αθήνα ήταν περίπου αδιανόητο: σκόνη, έλλειψη νερού και άλλα. Εκείνη, λοιπόν, τη χρονιά ο τότε φίλος της οικογενείας Ιάκωβος Τομπάζης, τους δάνεισε το σπίτι του στο Γαλατά του Πόρου.
Αυτό ήταν!!! Από την πρώτη στιγμή η Ιουλία Δραγούμη αγάπησε τόσο πολύ τον Πόρο, ώστε τα επόμενα έτη νοίκιαζαν μονίμως δύο γειτονικά σπίτια. Εκεί έμεναν όταν δεν πήγαιναν στην Αγγλία. Τα παιδιά με τις νταντάδες περνούσαν την ημέρα τους πότε στον περίβολο του Προγυμναστηρίου και πότε στο περιβόλι του Τομπάζη.
Ο Νικόλαος Πασπάτης όμως, που ερχόταν στον Πόρο με τη γυναίκα του, για να δει την κόρη του, δεν ήταν ευχαριστημένος με τον τρόπο που είχαν βολευτεί και πρότεινε στην Ιουλία να της κτίσει, όπου ήθελε, ένα σπίτι κατάλληλο για την οικογένειά της, που τώρα πια αποτελείτο από τέσσερα παιδιά: τη Λεία, την Έττα, τον Ιάνκο και τον Νέλλο. Προτού όμως συνεχίσω, νομίζω πως θα άξιζε να πω λίγα λόγια για τον προπάππο μου, τον Νικόλαο Πασπάτη.
Την εποχή της μεγάλης σφαγής της Χίου, το 1822, μαζί με τους άλλους προύχοντες της πόλης, απαγχονίσθηκε και ο πατέρας του Νικολάου. Ο ίδιος και τα δύο αδέλφια του, Αλέξανδρος και Κωνσταντίνος, απήχθησαν από τους Τούρκους για να πουληθούν σα σκλάβοι. Η οικογένεια είχε έναν πιστό περιβολάρη Τούρκο, πολύ αφοσιωμένο. Του έδωσε λοιπόν χρήματα η μητέρα του Νικολάου (Μαρουκώ, το γένος Μιχαήλ Σκυλίτση) και πήγε ο Τούρκος στο παζάρι για ν’ αγοράσει τα παιδιά δήθεν για τον εαυτό του. Μόνο τον Νικόλαο μπόρεσε να βρει και τον έφερε στην μητέρα του. Η Μαρουκώ Πασπάτη ήταν πολύ δυναμική γυναίκα. Κατόρθωσε να φύγει κρυφά την νύκτα από τη Χίο με ένα καΐκι μαζί με τον Νικόλαο, κρύβοντας πάνω της όσα μπόρεσε από τα κοσμήματα και χρυσαφικά που είχε (τζοβαϊρικά τα λέγαν στη Χίο από την τουρκική λέξη «cevahir»).
Άρχισε να ψάχνει σε όλα τα παζάρια της Ανατολής και τελικά βρίσκει τον Αλέξανδρο στο σκλαβοπάζαρο της Σμύρνης, όπου τον αγόρασε για 500 γρόσια. Ο μικρότερος, ο Κωνσταντίνος, βρέθηκε από τα αδέλφια του, πολλά χρόνια αργότερα στην Κωνσταντινούπολη. Τον είχε υιοθετήσει μία τουρκική οικογένεια, είχε παντρευτεί με Τούρκισσα, είχε παιδιά και ήθελε να μείνει όπως ήταν. Έφυγε λοιπόν η Μαρουκώ Πασπάτη με τα δύο παιδιά και πήγε πρώτα στη Μάλτα, έπειτα στην Πόλη και αργότερα στην Αγγλία.
Στην Πόλη, κάποιοι φιλάνθρωποι Αμερικάνοι αντελήφθησαν την εξαιρετική εξυπνάδα του Αλέξανδρου και τον έστειλαν με υποτροφία στο Πανεπιστήμιο του Amherst στην Αμερική, όπου έκανε λαμπρές σπουδές.
Στη συνέχεια πήγε στο Παρίσι και στην Πίζα, όπου πήρε το δίπλωμά του της Ιατρικής. Τελικά εγκαταστάθηκε στην Πόλη, όπου άσκησε την ιατρική επί 40 χρόνια.
Συγχρόνως ασχολείται με διάφορες μελέτες και έγραψε αξιόλογα έργα (Τα Βυζαντινά ανάκτορα και τα πέριξ αυτών Ιδρύματα, Υπόμνημα περί του Γραικικού Νοσοκομείου των Επταπύργων (στην Πόλη), Πολιορκία και Άλωσις της Κωνσταντινουπόλεως κ.ά.). Τα περισσότερα από αυτά βρίσκονται στη βιβλιοθήκη της Χίου. Ο Αλέξανδρος μιλούσε άπταιστα 13 γλώσσες. Δεν άφησε απογόνους.
Ο έμπορος Νικόλαος Πασπάτης
Ο Νικόλαος (ο προπάππος μου), ασχολήθηκε με το εμπόριο. Το 1845 παντρεύτηκε στην Κωνσταντινούπολη την Αριέττα, κόρη του Πέτρου Σκυλίτση και της Μαριγώς Ράλλη. Το 1851 έγινε ένας από τους διευθυντές στο νεοσυσταθέν κατάστημα των Αδελφών Ράλλη, στην Καλκούτα, Ινδίες.
Αργότερα εγκαθίσταται στο Manchester και έπειτα στο Λίβερπουλ, όπου και πεθαίνει στις 25 Σεπτεμβρίου 1895. Είχε αποκτήσει ήδη δύο γιους και δύο κόρες. Ο ένας γιος πέθανε νέος. Ο άλλος, ο Τζωρτζής, ήταν παππούς του Γιώργου Πασπάτη, Κατερίνας Βεζανή κλπ. Η μεγαλύτερη κόρη, η Μαριγώ Κορνηλίου, ήταν γιαγιά της Lindsay Gladstone. Το μικρότερο των παιδιών ήταν η Ιουλία Δραγούμη.
Ψάχνοντας για οικόπεδο ο παππούς μου, Δημήτρης Δραγούμης, αντιλαμβάνεται αμέσως την καταλληλόλητα του μικρού «ακρωτηρίου», όπου κτίστηκε η «Γαλήνη».
Κατά την εκσκαφή των θεμελίων, βρέθηκαν δύο κιονόκρανα, που είναι σήμερα στην ταράτσα και αργότερα, άμα φυτεύτηκαν οι λεμονιές στο βουνό, ανακαλύφθηκε ένας τάφος με κόκαλα, ένα παλιό κιούπι και ένα βαζάκι πήλινο που έστειλε ο παππούς μου στην κόρη του Λεία Ράλλη.
Παρακάλεσε και τον αρχαιολόγο φίλο του, Γιώργο Σωτηριάδη, να ερευνήσει σε αρχαία ιστορικά κείμενα ή οπουδήποτε αλλού, μήπως βρεθεί κάποια σχετική πληροφορία. Ξέραμε ότι το αγγείο ήταν ελληνιστικής εποχής, αλλά τι υπήρχε στην αρχαιότητα στην τοποθεσία της Γαλήνης, παραμένει άγνωστο.
Μερικοί μιλούν για λεπροκομείο, άλλοι κοιμητήριο, αλλά τίποτε δεν στηρίζει τις εκδοχές αυτές….
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.
facebook
youtube
instagram
X
