Στις 21 Οκτωβρίου του 1912, το θρυλικό αντιτορπιλικό «Ιέραξ», υπό τον κυβερνήτη του Αντώνιο Βρατσάνο, Ψαριανό, απελευθερώνει με άγημά του τα Ψαρά. Η σύμπτωση του ονόματος του πολεμικού πλοίου με το σύμβολο της μαχητικότητας των κατοίκων του ηρωικού νησιού, το γεράκι, θεωρείται συμβολική από αρκετούς και ως καθοριστική στην έκβαση του εγχειρήματος της Απελευθέρωσης των Ψαρών. Λέγεται ότι ο αδελφός του κυβερνήτη, Ιωάννης Βρατσάνος, αξιωματικός επίσης του Πολεμικού Ναυτικού, πλοίαρχος και διοικητής των αντιτορπιλικών του ελληνικού στόλου του είπε: «Αντώνη πήγαινε να ελευθερώσεις τα Ψαρά γιατί Αντώνης τα παρέδωσε και Αντώνης πρέπει να τα ελευθερώσει». Πάντως στο ημερολόγιο γέφυρας του Θωρηκτού Αβέρωφ, με ημερομηνία 19 Οκτωβρίου και ώρα 16:30 καταγράφονται: «Κατάπλους ΜΟΥΔΡΟΝ. Έχει ήδη καταπλεύσει και το τρίτον ανιχνευτικόν, το ΙΕΡΑΞ. Προγραμματίζεται να σταλή αύριον διά κατάληψιν ΨΑΡΩΝ».
Η απόβαση
Το ΙΕΡΑΞ φθάνει έξω από το λιμάνι των Ψαρών και αγκυροβολεί. Η τουρκική φρουρά πανικοβάλλεται. Σηκώνει την τουρκική σημαία στο «Κονάκι» για να καταδείξει την κυριαρχία των Οθωμανών. Παράλληλα, ένας από τη φρουρά πυροβολεί προς το αντιτορπιλικό. Ο Αντώνης Βρατσάνος δίνει εντολή και ρίχνουν μια οβίδα μικρού βεληνεκούς, η οποία διαπερνά τον τοίχο της οικίας του «Ποδάρα», όπου διέμενε η τουρκική φρουρά και εκρήγνυται. Από την έκρηξη διαμελίζεται το σώμα του «Μουντούρη», δηλαδή του επικεφαλής της φρουράς. Κατά την παράδοση είχε τα χρήματα μέσα στην μπότα του. Το πόδι του αποκόπτεται, εκτινάζεται στην Αγία Σοφία και τα νομίσματα διασκορπίστηκαν και τα πήραν διάφοροι που βρίσκονταν εκεί κοντά. Οι Τούρκοι μετά από το συμβάν διασκορπίζονται και άλλοι καταφεύγουν στην περίβολο του ναού της Μεταμόρφωσης ενώ άλλοι στην περιοχή του Βαρβάκη. Τελικά η τουρκική φρουρά παραδίδεται στο άγημα ναυτών του αντιτορπιλικού.
Το «ποιητικό» τηλεγράφημα
Ο κυβερνήτης του ΙΕΡΑΞ Α. Βρατσάνος αποστέλλει τηλεγράφημα στο υπουργείο Ναυτικών, το οποίο και κοινοποιείται στις εφημερίδες: «Το ανιχνευτικόν ΙΕΡΑΞ υπό κυβερνήτη τον αντιπλοίαρχον Α. Βρατσάνο ηυτύχησε σήμερον να χαιρετίσει δια των κεκανονισμένων βολών την Ελληνικήν σημαίαν και την Δόξαν των Ψαρρών».
Το τηλεγράφημα χαρακτηρίζεται από τον τύπο της εποχής κάπως «ποιητικόν» και όπως έγραφε η εφημερίδα της εποχής, ο «ΣΚΡΙΠ» και εκτός της αυστηρής στρατιωτικής ορολογίας. Παρά ταύτα όλοι δικαιολόγησαν τον Αντώνη Βρατσάνο, αναγνωρίζοντας την συγκίνησή του, αφού ελευθέρωσε τη γη των προγόνων του, την αγαπημένη του πατρίδα. Στην δοξολογία που θα γίνει στον Άγιο Νικόλαο ο Κυβερνήτης διαβάζει στους κατοίκους των Ψαρών την Διακήρυξη του Ναυάρχου Παύλου Κουντουριώτη.
Η Διακήρυξη
Το έγγραφο προέρχεται από την ψηφιοποιημένη συλλογή του Ιστορικού Αρχείου Πολεμικού Ναυτικού. Εκδίδεται την 21/10/1912 στο Θωρηκτό Αβέρωφ που βρισκόταν στον Μούδρο της Λήμνου. Ο Κουντουριώτης ανακοινώνει επίσημα στους Ψαριανούς ότι τα Ψαρά περνούν στην κατοχή της Ελλάδας. Καταργείται κάθε οθωμανική εξουσία επ’ αυτών. Ενώ οι υποθέσεις τοπικής φύσεως θα διεξάγονται όπως πριν από την Δημογεροντία μέχρι νεοτέρας. Η διακήρυξη- διαταγή καταλήγει σε έναν συγκινητικό επίλογο όπου ο Ναύαρχος Κουντουριώτης αναφέρεται στον σεβασμό και την αγάπη του Πολεμικού Ναυτικού προς την «ηρωοτόκο» νήσο των Ψαρών. Το ΙΕΡΑΞ διαγράφει μια λαμπρή ιστορία από τους Βαλκανικούς έως και τη Μικρασιατική τραγωδία. Μετά τον πόλεμο ανακαινίζεται, την περίοδο 1925-1927. Έχοντας επιζήσει την γερμανική εισβολή τον Απρίλιο του 1941 μεταβαίνει στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, από όπου λαμβάνει μέρος στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου παρά την ηλικία του προσέφερε πολύτιμες υπηρεσίες ως συνοδό και περιπολικό. Το πλήρωμα του Ιέραξ έλαβε επίσης μέρος στην ανταρσία που ξέσπασε την Απρίλιο του 1944 υπέρ του ΕΛ.Α.Σ. Με το πέρας του Πολέμου, το Ιέραξ παροπλίζεται το 1946.
Πηγή: http://psarianokaravi.blogspot.com/2014/10/21-1912.html σε επιμέλεια του προέδρου της Αδελφότητος Ψαριανών κ. Ανδρέα Μ. Καραγιώργη.
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.
facebook
youtube
instagram
X
