Αποχαιρετώντας το Άγιο Γάλας και τον πολυχώρο

Που θα πάει; Δεν θα ξανάρθει πείνα; Θα δεις πως θα γεμίσουν τα χωριά… 
Έμοιαζε ως τελευταία αναλαμπή ελπίδας για το ξαναζωντάνεμα της υπαίθρου η απειλή, το απευκταίο σενάριο. Κάποτε η ευμάρεια και οι ανέσεις των πρωτευουσών απογύμνωναν τα χωριά απ’ τους πληθυσμούς τους. Αντιστρεφόμενη η κατάσταση να μην είχε ανάποδα αποτελέσματα; 
Όσες φορές άκουγα τον παραπάνω συλλογισμό κουνούσα απλά το κεφάλι. Γεννιόταν από ανθρώπινα μυαλά που είχαν οριστικά ταυτίσει τη μόνιμη εγκατάσταση στην ύπαιθρο μόνο με ένα κάρο δυσκολίες. Υπαρκτές, δεν λέω, αλλά αμελητέες μπροστά στη διαμονή της ζωής στο φυσικό σπίτι της. 
Κι ήρθαν τα χρόνια τα δίσεκτα. Λιγόστεψαν τα ατομικά αποθέματα, περιορίστηκαν οι σπατάλες. Τα χωριά όμως δεν γεμίζουν. Συνεχίζουν την κάτω βόλτα, κάθε χρόνο η πληθυσμιακή τους απογραφή είναι ευκολότερη, ως πιο μικρή. Οι κρίσεις ιστορικά χτυπούν πιο βάναυσα τους αδύναμους. Τους αποτελειώνουν. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και σήμερα με τα χωριά της ελληνικής επαρχίας. Κάποια από αυτά, όσα δεν διαθέτουν αντιστάσεις, θα τα ισοπεδώσει, θα τα κατατάξει στην Ιστορία ως εγκαταλελειμμένους οικισμούς. 
Με βασάνισε πολύ η απόφαση δημοσιοποίησης ενός προαποφασισμένου εδώ και ένα χρόνο χωρισμού. Είχα εισπράξει έναν αυθόρμητο θαυμασμό, ειδικά από τη νέα γενιά, για την απόφαση και τον τρόπο επαγγελματικής μου δραστηριοποίησης στο Άγιο Γάλας. Να πετάξω τώρα κι εγώ την ασπίδα; Το δικαιούμαι; Διαγράφω μονοκοντυλιά προσπάθειες 6 χρόνων η θεωρία να μετουσιωθεί σε πράξη. Βουίζουν σαν τώρα στο μυαλό μου λόγια σας. «Οι φίλοι μας που είχαν έρθει πέρσι στη Χίο μας είπαν: αν δεν πάτε στο Άγιο Γάλας είναι σαν να μην πήγατε πουθενά». «Έβλεπα τα λεωφορεία να ανεβαίνουν το μαρτυρικό δρόμο και σκεφτόμουν: αφού πηγαίνουν στο Άγιο Γάλας, γιατί να μην έρθουν και στη Βολισσό;» 
Αγγίζει τα όρια του μελό μα η 6ετή επιχειρηματική παρουσία στην κορυφή της Αμανής είχε τη λειτουργηματική και παραδειγματική της διάσταση. Με οδήγησε εκεί η σκέψη του καλού παραδείγματος και η προτροπή του γκουρού της ήπιας χιώτικης ανάπτυξης Β. Ξύδα. «Μη φοβηθείς. Αν είσαι καλός, και στη μύτη του βουνού να εγκατασταθείς, ο άλλος θα ‘ρθει να σε βρει». Εκεί πάνω συναντηθήκαμε πολλοί, για να μην πω όλοι. Πολλοί με τη φυσική σας παρουσία, ακόμα περισσότεροι νοερά. Ακόμα και σήμερα στην ανακοίνωση της ολοκλήρωσης ενός κύκλου, ακούω από αρκετούς: γιατί, ξέρεις πόσος κόσμος θέλει να ανέβει στο Άγιο Γάλας; Αυτή, θέλω να πιστεύω, είναι η κληρονομιά που αφήνω πίσω μου. 
Για να επενδύσεις χρόνο και ιδέες στην Αμανή δεν πρέπει να είσαι απόλυτα φυσιολογικός. Το ‘χω πει πολλές φορές, στις συντροφιές μας στα λεωφορεία. Το 2011 έγινα, ίσως, το μοναδικό μέχρι σήμερα παράδειγμα επιστροφής κι ας μην είχα ατομική καταγωγή απ’ την περιοχή. Με οδήγησε εκεί ψηλά η κρίση, σε ατομικό επίπεδο επιλογών μου είχε από τότε χτυπήσει την πόρτα. Εγκαταστάθηκα σε έναν τόπο η δυναμική του οποίου είχε δεδομένα απελπισίας. 
• Μηδενικά νούμερα επισκεψιμότητας
• Παρηκμασμένο όνομα, παρέπεμπε μόνο σε ταλαιπωρία
• Ανύπαρκτο ανθρώπινο δυναμικό
• Πεπαλαιωμένες νοοτροπίες 
• Απόσταση, μεγάλη απόσταση απ’ τα πάντα. 
Είχα επιπρόσθετα να περάσω εξετάσεις, εγώ ο ξένος, σε έναν τόπο με φήμη ως ιδιαίτερα απαιτητικό. Εξετάσεις αγνών προθέσεων. Έμπλεκα σε ξένα χωράφια, με χώμα κοσκινισμένο για να γίνουν παραγωγικά, άρα μόχθο, κόπο και μια ιδιόμορφη εξάρτηση με τη γη. 
Η πρώτη χρονιά καθόρισε την πορεία. Αραιά και που περνούσε κανένας επισκέπτης, οι περισσότεροι με συνοδηγό την απορία να δουν τι κρύβεται στο τέρμα. Για ίντερνετ ούτε λόγος και μόνη σύντροφος ήρθε η παραφροσύνη. Σε ένα έρημο περιβάλλον αποκτούσαν λαλιά τα πλατάνια, οι ξερολιθιές, το τρεχούμενο νερό. Εγώ βρήκα χώρο μόλις έφυγαν οι άνθρωποι, έλεγαν τα πρώτα. Εγώ πάλι είμαι απομεινάρι της παρουσίας τους. Για να επιβιώσουν είχαν την ανάγκη μου, συμπλήρωναν οι δεύτερες. Εγώ είμαι κάθε χρόνο εδώ. Πιο παλιά ορμητικό, πότιζα καλλιέργειες, γύριζα τους μύλους. Τώρα λιγόστεψα, μα πάλι συντηρώ ένα διαφορετικό, μοναδικό στη Χίο τοπίο. Σκύψε να σου πω κι εγώ την ιστορία μου, έλεγε το νεράκι. 
Το κάθε στοιχείο της φύσης είχε τη δική του ιστορία να σου πει. Γιατί μου την εμπιστεύτηκαν; Ίσως γιατί διέθεσα τον περισσότερο χρόνο για να την ακούσω. Οι περαστικοί τι να προφτάσουν… Ένοιωσα το βάρος της ευθύνης να μεταφέρω με τη δική μου φωνή όσα σαν αντίλαλος ψιθύριζε η πεταλούδα, ο σταλακτίτης, το τέμπλο, η νυχτερίδα. Αυτό θα ‘ταν τελικά το επάγγελμα, θα γινόμουν ηχείο μιας περιοχής με ισχνή φωνούλα, αδύναμη να ακουστεί στα αυτιά του κάθε βιαστικού διαβάτη. Όχι … καντινιέρης, όπως με είχε λοιδορήσει, στο δεύτερο, αν δεν κάνω λάθος, χρόνο της παρουσίας μου εκεί, μια πεφωτισμένη προσωπικότητα των γραμμάτων του τόπου μας. 
Περνούν τώρα αστραπιαία τα πιο δυνατά επεισόδια της εξάχρονης δοκιμής. Ο τρόπος για να μας δοθεί με εμπιστοσύνη το κλειδί της Παναγιάς. Η αναζήτηση της λεπτής ισορροπίας με το σύστημα της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Η άδεια του μπάρμπα Πέτρου απ’ τη μακρινή Αυστραλία να μας επιτρέψει να φυτεύουμε το χωράφι του. Η αποδοχή του τόπου, καχύποπτα στην αρχή, εγκάρδια μέχρι τώρα. 
Το πανεπιστήμιο της βόρειας Χίου είναι το πιο απαιτητικό από όσα έχω γνωρίσει. Σε εξετάζει εξονυχιστικά κάθε μέρα. Σε καθοδηγεί αλλά δεν σου χαρίζεται. Για να κρατηθώ, εγώ ο ξένος, στα χώματα του σεβάστηκα τις επιθυμίες του. Σεβάστηκα τις αξίες του, τη φύση του, την παράδοση του. Επιχείρησα πρωτογονικές παραστάσεις τουρισμού, αυτό που κάποιοι προσδιορίζουν ως ήπια μορφή, και διαπίστωσα ότι ως οικονομικό αντικείμενο έχει και το ενδιαφέρον του και το αποτέλεσμα του. 
Τον αποχωρισμό από ό,τι αγάπησα περισσότερο την τελευταία δεκαετία της ζωής μου επιβάλλει η συναίσθηση του καθήκοντος. Οι συνθήκες της εποχής, η ριμάδα η κρίση, ένα επιχειρηματικό ομόρρυθμο σχήμα δυο εταίρων δεν το σηκώνει σε ένα νησί με μηδέν αεροπορικές πτήσεις το καλοκαίρι του 2017. Δεν το σηκώνει η ολοένα πιο μεγάλη ανημποριά του Χιώτη να γεμίσει το ρεζερβουάρ του. Είναι πια υπαρκτός ο κίνδυνος οι δυο εταίροι του πολυχώρου να κόβουν κάθε χρόνο μικρότερο κομμάτι καρβέλι για το σπίτι τους στο τέλος της ημέρας. Ο ένας αντέχει, συμφωνήσαμε, παρά τις δυσκολίες. Είναι από μόνο του τεράστιο επίτευγμα. Για μένα δεν υπήρξε δίλημμα ποιος θα είναι ο ένας. Ο συνοδοιπόρος σ’ αυτή την προσπάθεια είναι μόνιμος κάτοικος Αγίου Γάλακτος. Έχει τον πρώτο και καθοριστικό λόγο. 
Εδώ και λίγους μήνες πακετάρισα την πραμάτεια μου από τον πολυχώρο. Απ’ το καλοκαίρι του 2017 αυτή κι η φυσική μου παρουσία θα λείπουν απ’ το Άγιο Γάλας. Παρά την εμπειρία μου στο γράψιμο φοβάμαι πως δεν είναι εύκολο στο παρόν κείμενο να μεταφέρω, ούτε κατά προσέγγιση, το συναίσθημα που με διακατέχει. Παίρνω μαζί μου ως ανεκτίμητο δώρο το δάκρυ των Αγιογαλούσων τη μέρα του περασμένου Οκτώβρη όταν έβαζα για τελευταία φορά το κλειδί στις πόρτες του πολυχώρου. Τους ευχαριστώ για την εμπιστοσύνη, για την ανοχή, για την αγάπη. Όπως ευχαριστώ κι όσους συνεργάστηκα 6 χρόνια για τις ανάγκες του πολυχώρου από όποιο μετερίζι. Και τέλος όσους από εσάς με θέρμη αγκαλιάσατε την προσπάθεια.
Αφήνω στο Άγιο Γάλας ένα μέρος απ’ την ψυχή μου με την κρυφή ελπίδα πως κάποτε θα το ανταμώσω. Αφήνω και μια απάντηση σε όσους αναρωτηθούν αν τελικά δεν δημιουργείται υπεραξία στα χωριά της Αμανής. Η εμπειρία μου απέδειξε πως η περιοχή σηκώνει προσπάθειες με σεβασμό στη φυσιογνωμία της. Θα αφήσει πιθανά ακόρεστο όποιον διψά για πλούτη μέσα απ’ τη δουλειά του. Θα του προσφέρει όμως αξιοπρεπές μεροκάματο, μια ζηλευτή ποιότητα ζωής, μακριά απ’ τα σημερινά πρότυπα, και την αυτοπεποίθηση της συμβολής σε ένα τεράστιο στοίχημα, να μην βρεθεί η γενιά μας στη δυσάρεστη θέση να κλείσει τα μάτια της περιοχής. 
Αποχαιρετώ τον πολυχώρο με τη βεβαιότητα πως του αφήνω στέρεες βάσεις να πορευτεί και δίχως εμένα. Αποχαιρετώ επαγγελματικά το Άγιο Γάλας και την Αμανή με μια πρόκληση. Όποιος νέος αναζητεί τρόπο να αναβαπτιστεί, υπάρχει μια περιοχή στη βορειοδυτική Χίο να τον εμπνεύσει. Τον περιμένει και θα τον αγαπήσει. Φτάνει να τη σεβαστεί. 
……………………………………………………………………………………………

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το παραπάνω κείμενο δημοσιεύτηκε πριν λίγες μέρες στη σελίδα fb του πολυχώρου. Κάνω κατάχρηση της φιλοξενίας του «π» για δυο λόγους: ο πρώτος γιατί πιστεύω ότι το μήνυμα πως κάποιοι χώροι της Αμανής, μπορούν, υπό αυστηρές προϋποθέσεις, να δημιουργήσουν ακόμα και τώρα εισόδημα για όσους δεν είναι κυνηγοί του πλούτου πρέπει να έχει τη μεγαλύτερη δυνατή διάδοση. Ο δεύτερος γιατί, φοβάμαι, πως η βιαστική ανάγνωση από το διαδικτύο οδήγησε πολλούς να συμπεράνουν ότι η δική μου αποχώρηση συνεπάγεται το τέλος της λειτουργίας του πολυχώρου. Λάθος συμπέρασμα. Ο πολυχώρος θα βρίσκεται και πάλι στις επάλξεις από την 1^η Μαΐου. Προτείνω ανεπιφύλακτα σε όποιον δεν έχει θαυμάσει ακόμα τις μοναδικότητες του Αγίου Γάλακτος και την πολύ προσεγμένη δουλειά του πολυχώρου να ετοιμάζονται από τώρα να στρίψουν το τιμόνι. Ο χώρος και η δράση αποζημιώνουν. 

Ειδήσεις σήμερα

Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.