«Μεσαίος χώρος - μεσαία στρώματα - πολιτικό κέντρο»

Η Μνημονιακή λαίλαπα και η πολύχρονη κρίση έχει σαν αποτέλεσμα σοβαρές ανακατατάξεις και δομικές μεταβολές μέσα στον Ελληνικό Λαό. Η κρίση δεν είναι μόνο οικονομική- παραγωγική είναι και κρίση αξιών, αντιπροσώπευσης, θεσμών. Σ’ αυτό το πλαίσιο και με αφορμή εξελίξεις στο ΠΑΣΟΚ- ΔΗΣΥ κ.λπ. γίνεται πολύς λόγος για τον λεγόμενο μεσαίο χώρο. Κατά τη γνώμη μας υπάρχει ασάφεια και σύγχυση εννοιών γύρω από το θέμα, το οποίο έχει τρεις παραμέτρους:

Α- ΜΕΣΑΙΑ ΣΤΡΩΜΑΤΑ

Τα μεσαία στρώματα προσδιορίζονται από την ένταξη των πολιτών στην παραγωγική διαδικασία και από την εισοδηματική τους κατάσταση. Στη χώρα μας διογκώθηκαν τα στρώματα αυτά τη δεκαετία του ‘80. Άλλαξαν καταναλωτικά πρότυπα και θεώρησαν τη βελτίωση της θέσης τους ως μόνιμη και σταθερή. Και μετά ήρθαν τα μνημόνια. Η βίαιη φτωχοποίηση τους τα οδήγησε σ’ έναν ιδιότυπο ριζοσπαστισμό και αντισυστημισμό. Εύκολα διαπερνούν ως εκλογική συμπεριφορά, ολόκληρο το πολιτικό φάσμα, από την άκρα δεξιά μέχρι την άκρα αριστερά. Αν δεν επιδείξει ιδιαίτερη προσοχή μετά από ανάλυση το πολιτικό προσωπικό του λεγόμενου Συνταγματικού Τόξου, υπάρχει κίνδυνος να οδηγηθούν σε ακροδεξιές εκλογικές συμπεριφορές.

Β- ΜΕΣΑΙΟΣ ΧΩΡΟΣ

Προσδιορίζεται από στοιχεία του εποικοδομήματος. Αντιλήψεις, στερεότυπα, αξίες ανεξάρτητα από επαγγελματικό και εισοδηματικό status. Στο μεσαίο χώρο αναφέρονται πολίτες που μπορεί να είναι και εργαζόμενοι και εργοδότες, από υψηλά μέχρι πολύ χαμηλά εισοδήματα. Έχουν αντιπάθεια στα άκρα, αντίληψη για τη δημοκρατία κ.λπ. Κριτήριο σε αρκετές περιπτώσεις είναι ακόμα και ιστορικές και οικογενειακές διαδρομές και παραδόσεις. Οι πολίτες του μεσαίου χώρου εκφράζουν δυσανεξία σε φαινόμενα ριζοσπαστισμού και αντισυστημισμού.

Γ- ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

Μέγεθος ανύπαρκτο πολιτικά μετά το 1977 όταν ο Α. Παπανδρέου ενσωμάτωσε και εξέφρασε τα μεσαία στρώματα και τον μεσαίο χώρο. Η σημερινή καχεξία του χώρου δεν οφείλεται μόνο σε λάθη των κατά καιρούς ηγετικών ομάδων. Οφείλεται κατά κύριο λόγο σε αντικειμενικά αίτια. Δεν υπάρχουν τάξεις και στρώματα του Ελληνικού Λαού που να θέλουν και να μπορούν να εκφραστούν μέσα από «μεσαίες πολιτικές». Επιπλέον, η άθροιση πολιτικών φιλοδοξιών και επιδιώξεων δεν συνιστά εναλλακτική πολιτική πρόταση που θα ενδιαφέρει τους πολίτες.

Δ- ΠΡΕΚΑΡΙΑΤΟ

Για να γίνει κατανοητό το σύνθετο του πράγματος πρέπει να προσθέσουμε μία επιπλέον παράμετρο και αυτή είναι το precariato. Φαινόμενο που αφορά στον Δυτικό κόσμο αλλά που στη χώρα μας έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Είναι η νέα πραγματικότητα εκατοντάδων χιλιάδων νέων ανθρώπων, μορφωμένων, που τείνουν να διαμορφώσουν ένα νέο κοινωνικό στρώμα, αν όχι μια νέα τάξη. Είναι οι άνεργοι ή οι επισφαλώς εργαζόμενοι. Είναι εκείνοι που δουλεύουν εκ περιτροπής, εποχιακά με ελαστικά ωράρια κ.λπ. Διαμορφώνουν μια κρίσιμη μάζα με απρόβλεπτη εκλογική συμπεριφορά.

Εάν η περιγραφή είναι σωστή- έστω και μερικώς- και με βάση τις εξελίξεις στον «ανεπτυγμένο καπιταλισμό» της Δύσης, θα οδηγηθούμε από τον πολιτικό δικομματισμό στον κοινωνικό διπολισμό. Στη Δύση υπάρχει η νέα κυρίαρχη αντίθεση μεταξύ του παραγωγικού και του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου. Αυτό εκφράστηκε στις ΗΠΑ από τον Τραμπ και την Κλίντον αλλά εν μέρει και στη Γαλλία από τον Μακρόν και τη Λεπέν. Πρόκειται για δύο πόλους με κοινωνικά χαρακτηριστικά, στα πλαίσια της ευρύτατης δεξιάς. Θα ήταν παράλειψη όμως αν δεν σημειώναμε την εντυπωσιακή ενίσχυση κοινωνικών δυνάμεων που πολιτικά επηρεάστηκαν από τον Σάντερς στις ΗΠΑ και από τον Κόρμπιν στη Μ. Βρετανία. Όμως στη χώρα μας θα εκφραστεί διαφορετικά. Γιατί εδώ είναι Βαλκάνια, εδώ υπήρξε Εμφύλιος και Δικτατορία. Εδώ υπήρξε πολυετής διακυβέρνηση ΠΑΣΟΚ που άφησε στίγμα σε δομές και αντιλήψεις. Γιατί εδώ υπάρχει κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ με ό, τι αυτό συνεπάγεται. Εδώ οι δύο κοινωνικοί πόλοι θα διαμορφωθούν ανάμεσα στο νεοφιλελευθερισμό και τη σκληρή δεξιά αφ’ ενός και αφ’ ετέρου ανάμεσα στην πρόοδο και την Αριστερά.

Συμπερασματικά, θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι οι έχοντες σχέση με τα μεσαία στρώματα και το πρεκαριάτο είναι ασύγκριτα περισσότεροι από τον μεσαίο χώρο και το πολιτικό κέντρο. Οι πολίτες της πρώτης κατηγορίας έχουν προνομιακή σχέση με τον προοδευτικό- αριστερό πόλο, εν αντιθέσει με τη δεύτερη κατηγορία, μεγάλο μέρος των οποίων μπορεί να προσανατολιστεί προς τη συντήρηση. Οι δύο κοινωνικοί πόλοι θα διαμορφωθούν αντανακλαστικά και αμυντικά ο ένας προς τον άλλο και χωρίς μεγάλη επιρροή, επίδραση και παρέμβαση των κομμάτων.

Στο κοινωνικό μέτωπο θα συσπειρωθούν οι εκφραστές της οικονομικής ελίτ με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους. Δηλαδή, η έλλειψη συγκροτημένης και συνεκτικής εθνικής Αστικής Τάξης υποκαθίσταται σε σημαντικό βαθμό από το μεταπρατικό και παρασιτικό κεφάλαιο. Θα συσπειρωθούν οι θύλακες της συντήρησης στο κράτος και στους μηχανισμούς καταστολής και οι μεγάλες διασυνδέσεις με το μιντιακό σύστημα. Θα συσπειρωθούν οι οπαδοί του δόγματος της «ελεύθερης αγοράς» και του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου. Αλλά και πολίτες που για διάφορους λόγους δεν μπορούν να προχωρήσουν σε υπερβάσεις.

Στο άλλο κοινωνικό μέτωπο θα συσπειρωθούν οι πολίτες που αντιτίθενται στη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση και την κυριαρχία των αγορών και την τραπεζοκρατία. Εκείνοι που ανησυχούν για την κλιματική αλλαγή και την εξάντληση των φυσικών πόρων του πλανήτη. Όλοι εκείνοι που προβληματίζονται από την εξέλιξη γενετικής στην ανθρώπινη αυταξία. Θα συσπειρωθούν όλοι εκείνοι που θέλουν διεύρυνση του κοινωνικού κράτους, των ελευθεριών και των δικαιωμάτων. Όλοι εκείνοι που υπερασπίζονται τις διαχρονικές συνθήκες της ελευθερίας, της δικαιοσύνης, της ισότητας, της αλληλεγγύης.

Τελειώνοντας, πρέπει να σημειώσουμε ότι οι δύο κοινωνικοί πόλοι, δεν νοούνται στα στενά πλαίσια υφιστάμενων κομμάτων. Ο ΣΥΡΙΖΑ ως κόμμα και ως Κυβέρνηση μπορεί και πρέπει να έχει τη δική του συμβολή για τη διαμόρφωση του προοδευτικού αριστερού κοινωνικού μετώπου. Όμως, με απόλυτο σεβασμό στην αυτονομία και στον αυτοπροσδιορισμό. Υπάρχει χώρος και πεδίο δράσης και σύμπραξης για πολλούς. Κόμματα, συλλογικότητες και απλούς πολίτες.

(πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ)

.........................................................................................................

*Ο Αντώνης Κοτσακάς είναι μέλος της Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ.

Ειδήσεις σήμερα

Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.