Ο Μόλωχ και το αντιμόνιο

Το ακούγαμε και δεν το πιστεύαμε όταν μας το λέγανε όμως είναι πλέον γεγονός ότι στη Χίο σε ένα κλειστό και αλληλοεξαρτώμενο οικολογικό σύστημα στην πιο κατάφυτη και παρθένα περιοχή του νησιού σχεδιάζεται μεταλλευτική δραστηριότητα για την εξόρυξη αντιμονίου με άμεσο κίνδυνο την περιβαλλοντική καταστροφή του τόπου και την υποθήκευση του μέλλοντος της περιοχής.

Ο Μολώχ στις μέρες μας είναι ο ίδιος ο καπιταλισμός που συνεχίζει ακάθεκτα να απαιτεί από τους πιστούς του φυσικούς πόρους ώστε να ικανοποιήσει τη βουλιμική του διάθεση. Μια φαουστική συμφωνία έχει θεσπιστεί ανάμεσα στο υστερικό υποκείμενο της ύστερης νεωτερικότητας και τον Μολώχ: «όσο με ταΐζεις ορυκτά τόσο θα σε ευλογώ με "πρόοδο"». Καβάλα στο άτι της προόδου που τρέχει ξέφρενα στους ανοιχτούς ορίζοντες του μέλλοντος ο πιστός τού Μολώχ δεν έχει ανάγκη να κοιτάξει πότε πίσω. Η φαντασιακή θέσπιση μιας προοδεύουσας κοινωνίας που κινείται διαρκώς προς τα εμπρός με όχημα την τεχνο-επιστημονική γνώση τον πλούτο και την κυριαρχία επί της φύσης θα νοηματοδοτεί εφεξής το ψυχισμό του νεωτερικού υποκειμένου. Και μπορεί τη βιτρίνα του πολιτισμού μας να κοσμούν τα Τesla τα iPhone και οι μηχανές ΑΙ όμως στο βάθος συντελείται έκρηξη ανισοτήτων εργασιακός μεσαίωνας μόλυνση εδαφών και πηγών πόλεμοι και εξαθλίωση. Ωστόσο εμείς δεν έχουμε καμία δουλειά να πάμε στο σφαγείο• από το κρεοπωλείο της γειτονιάς αγοράζουμε το αρνάκι. Οι πολιτισμένες κατακτήσεις μας άλλωστε δεν θα ήταν δυνατές χωρίς τη σκοτεινή και κτηνώδη φύση τους. Το σενάριο λοιπόν γνωστό και παιγμένο πολλάκις: μια «πολιτισμένη» πολυεθνική έρχεται αποικιοκρατικά εξουσιαστικά να εξορύξει τους φυσικούς πόρους του τόπου να εξαγοράσει τους ιθαγενείς και να εγγυηθεί τη πρόοδο. Από την Ασία μέχρι την Λατινική Αμερική την Ευρώπη και την Αφρική στο ίδιο έργο θεατές: τόποι έρημοι μόλυνση πηγών και εδαφών από την εξορυκτική δραστηριότητα ξεριζωμός των ντόπιων καταστροφή οικοσυστημάτων αποχαρακτηρισμός της γης. «Όταν το σύστημα αναζητά (και κατακτά) νέες αγορές δεν στοχεύει μόνο στην κατανάλωση στην αγοραπωλησία εμπορευμάτων αλλά επιδιώκει κυρίως την κατάκτηση εδαφών και πληθυσμών με σκοπό να απομυζήσει όσα περισσότερα μπορεί ανεξάρτητα αν στο διάβα του αφήσει ως κληρονομιά και αποτύπωμα άγονη γη» αναφέρει ο εξεγερμένος υποδιοικητής των Ζαπατίστας Γκαλεάνο. 

Η εξορυκτική δραστηριότητα ορυκτών είναι βασικό καύσιμο της καπιταλιστικής μηχανής. Ένα διεστραμμένο αφήγημα πατριαρχικής εξουσίας και «γονιμοποίησης» της θηλυκής φύσης κυριαρχεί στο συλλογικό ασυνείδητο και νομιμοποιεί τον κατ’ εξακολούθηση βιασμό της μητέρας γαίας. Ως ενσάρκωση του υπέρτατου όντος ο Μολώχ οιδιπόδεια ορμώμενος ασελγεί στην ίδια του τη μάνα ώστε να γεννήσει τα μπάσταρδα που ο ίδιος θα καταναλώσει αργότερα ως αναλώσιμους πόρους. Ο καπιταλισμός βασίζει τη δύναμή του στην ιδιοποίηση στην αποαφηγηματοποιήση και στην εκμετάλλευση. Η πρόοδος άλλωστε είναι αντίθετη της μνήμης. O εξορυκτικός εκσκαφέας δεν ξεπατώνει μόνο βουνά δέντρα και χωριά αλλά και τη συλλογική μνήμη ενός τόπου. Οι πολιτισμένες πολυεθνικές καταφθάνουν ως σύγχρονοι κονκισταδόρες υφαρπάζουν τη γη και τη μετατρέπουν σε χρηματιστηριακό πεδίο όπου συνυφαίνονται ενδοκαπιταλιστικοί ανταγωνισμοί. Η εξορυκτική δράση φροντίζει να μεταπράττει τους τόπους να τους αποσυνδέει από τη βιοποικιλότητα και τις ιστορικές τους καταβολές: τους καθιστά μη-τόπους προσβάσιμους και κατοικήσιμους μοναχά από εφήμερα όντα. Ο μισθοφόρος εργάτης στις βιομηχανίες εξόρυξης είναι ο τυμβωρύχος και ο κατά συνθήκη κάτοικος ενός αποχαρακτηρισμένου τόπου. Δεν είναι όμως μόνο ο χώρος που αλλοιώνεται επιπεδοποιείται αλλά και ο χρόνος που συμπιέζεται στη μετανεωτερική κατοίκηση αποκλείοντας την αναστοχαστικότητα και την ευθύνη. Το ανέστιο νεωτερικό υποκείμενο κατοικεί πρόσκαιρα ένα εξατομικευμένο παρόν εθιστικής ουτοπίας το οποίο και διανθίζει με προϊόντα εξορύξεων από κάποια μακρινή χώρα. Η εξορυκτική διαδικασία όμως πέρα από την υλική της διάσταση είναι και μια πράξη θυσίας μια θρησκευτική τέλεση που διασφαλίζει στους μετέχοντες στο τελετουργικό την εύνοια των θεών: η θυσία του Άλλου διασφαλίζει τη συνέχιση των προνομίων μας. Πώς αλλιώς άλλωστε θα ήταν εφικτή η χρήση κινητών όπλων που χρησιμοποιούνται στη γενοκτονία της Γάζας και πάνελ που μας προσφέρουν πράσινη ενέργεια χωρίς εξορύξεις πολύτιμων ορυκτών Όσο όμως η γη αλέθεται στο καπιταλιστικό μύλο παράγοντας προϊόντα παντός τύπου η σκόνη της επικάθεται στους βρόγχους μας και προκαλεί ασφυξία. Όλα αυτά θα περνούσαν στο ντούκου αν δεν βρισκόμασταν σήμερα ένα βήμα πριν την οικολογική κατάρρευση. Τα πτώματα που άφησε πίσω της η ανηλεής εκμετάλλευση της φύσης τα οποία κάποτε λόγω άγνοιας θεωρούσαμε ότι είναι θαμμένα μακριά από τα πολιτισμένα μας κέντρα τώρα στην ανθρωπόκαινο περίοδο που διανύουμε ζέχνουν μέσα στο σαλόνι του καθιστικού μας και όσα αποσμητικά κι αν χρησιμοποιήσουμε δεν φεύγει η μυρωδιά του ηθικού μας ξεπεσμού. Οι νεκροί που έσπειρε η ανθρώπινη πρόοδος έχουν γίνει φαντάσματα που θα στοιχειώνουν εφεξής την ύπαρξή μας. Ο δυτικός πολιτισμός στην σημερινή του εκδοχή μοιάζει με κακό όνειρο από το οποίο είναι αδύνατο να ξυπνήσουμε. Ο άνθρωπος έλεγε ένα ινδιάνικο ρητό είμαι μια αρκούδα που πήρε λάθος δρόμο.

Όμως ακόμα και μέσα σε αυτό το ρυπαρό θεατρικό σκηνικό που περιβάλει τις ζωές μας οι Χιώτες ιθαγενείς (ή τουλάχιστον κάποιοι) αντιστέκονται: ενώνουν τις φωνές τους με τους Ινδιάνους στη λατινική Αμερική και τον αγώνα τους ενάντια στα μεταλλεία Conga ενάντια στις εξορύξεις στο εθνικό πάρκο Yasuni στον Αμαζόνιο με τους Κινέζους ακτιβιστές στην επαρχία Τσιανγκσί τους Τούρκους γείτονές μας και στις κινητοποιήσεις τους ενάντια στην εξόρυξη χρυσού στο όρος Ίδη απέναντι από τη Λέσβο και φυσικά με τους ιθαγενείς της Χαλκιδικής και τον πολύχρονο αγώνα τους στις Σκουριές ενάντια στην εταιρεία Ελληνικός Χρυσός και την καταστροφή που έχει επιφέρει στο περιοχή. Οι ιθαγενείς αυτοί αρθρώνουν το αυτονόητο και οραματίζονται ένα μέλλον μακριά από τον φετιχισμό της αέναης οικονομικής ανάπτυξης: ένα διαφορετικό μοντέλο κατοίκησης που δεν θα έχει στον πυρήνα του τη διαρκή ανάπτυξη και επιτάχυνση αλλά τη συμβίωση και τη συνδεσιμότητα. Συμπλέουν με την επιστημονική κοινότητα που πλέον αντιλαμβάνεται τη γη ως ένα ζωντανό εξισορροπητικό οργανισμό και τη φύση ως διαδικασία και αλληλεπίδραση χωρίς να υφίσταται διαχωρισμός μεταξύ ανθρώπινου κόσμου και άλλων έμβιων όντων συναντώντας έτσι τις αρχαίες πνευματικές παραδόσεις και κοσμοθεωρίες. Τα λόγια του ινδιάνου αρχηγού Σιάτλ στον λευκό δυτικό αποικιοκράτη ο οποίος αξίωνε τα εδάφη της φυλής – σε ένα αμφιλεγόμενο κείμενο – φαντάζουν επίκαιρα όσο ποτέ: «Η γη είναι η μητέρα μας. Αυτό γνωρίζουμε: πως η γη δεν ανήκει στον άνθρωπο αλλά ο άνθρωπος ανήκει στη γη. Όλα τα πράγματα συνδέονται όπως το αίμα που ενώνει την οικογένεια. Οτιδήποτε συμβαίνει στη γη συμβαίνει και στα παιδιά της γης. Ο άνθρωπος δεν ύφανε τον ιστό της ζωής. Είναι απλά ένα νήμα του. Οτιδήποτε κάνει στον ιστό το κάνει και στον εαυτό του. Συνεχίστε να μολύνετε το κρεβάτι σας και μια νύχτα θα πνιγείτε από την ίδια σας τη βρομιά»

Ειδήσεις σήμερα

Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.