Η επικινδυνότητα των βαρέων μετάλλων

Βαρέα Μέταλλα στο ποτήρι μας

Τις τελευταίες δεκαετίες υπάρχει έντονος προβληματισμός για την επικινδυνότητα των «βαρέων μετάλλων» και τις επιπτώσεις αυτών στον άνθρωπο, τα φυτά και τα ζώα. Και όχι αδίκως. Πλήθος ερευνών  καταδεικνύουν ότι αυτά αποθηκεύονται στο λιπώδη ιστό και ενοχοποιούνται για διάφορες μορφές καρκίνου, καθώς και για συστηματικές βλάβες στο κεντρικό νευρικό σύστημα, στο καρδιαγγειακό και γαστρεντερικό σύστημα, στους πνεύμονες, στα νεφρά, στο συκώτι, στους ενδοκρινείς αδένες καθώς και στο πάγκρεας. Μάλιστα σε υψηλές συγκεντρώσεις μπορούν να προκαλέσουν  δηλητηρίαση, ακόμη και θάνατο. Τα πιο επικίνδυνα από αυτά είναι ο Μόλυβδος, ο Υδράργυρος,  ο Χαλκός, το Κάδμιο, το Χρώμιο, και το Αρσενικό.

Τι είναι τα βαρέα μέταλλα

Τι εννοούμε, όμως, με τον όρο «βαρέα μέταλλα»; Με τον όρο αυτό αναφερόμαστε σε έναν τύπο χημικών στοιχείων με ατομικό βάρος μεγαλύτερο από αυτό του σιδήρου (Fe). Αυτά μπορεί να έχουν φυσική προέλευση (πετρώματα)αλλά και να οφείλονται σε ανθρωπογενείς παράγοντες, όπως η βιομηχανική, η μεταλλευτική, η τεχνολογική και η γεωργική δραστηριότητα. Επίσης, αποτελούν σήμερα μια σημαντική πηγή ρύπανσης της ατμόσφαιρας, του εδάφους και των υδάτων.

Η επικινδυνότητα των βαρέων μετάλλων

Τα «βαρέα μέταλλα» δεν αποικοδομούνται, αλλά συσσωρεύονται στο έδαφος και τα νερά (γλυκά και αλμυρά), με αποτέλεσμα να περνούν στην τροφική αλυσίδα.Αυτός είναι και ο λόγος που συνιστούν έναν ανερχόμενο διατροφικό κίνδυνο, αφού συχνά ανιχνεύονται στα τρόφιμα και το πόσιμο νερό. Έτσι, σε κάποιες περιοχές έχει βρεθεί νερό με εξασθενές χρώμιο (Cr 6+) και έχουν αλιευθεί ψάρια επιμολυσμένα με υδράργυρο. Επίσης,σε κάποιες περιπτώσεις έχει ανιχνευθεί νικέλιο στα καρότα με συγκέντρωση 1600 μg/ kgμε ανώτατη επιτρεπόμενη τιμή 160μg/kg, ενώ γνωστό είναι και το πρόβλημα της ρύπανσης των επιφανειακών και υπόγειων νερών της υδρολογικής λεκάνης του Ασωπού από την ανεξέλεγκτη διάθεση βιομηχανικών και άλλων αποβλήτων.

Τι κινδύνους, όμως,εγκυμονεί αυτή η «βιοσυσσώρευση» (Bioaccumulation) βαρέων μετάλλων για τον άνθρωπο, αλλά και τους λοιπούς έμβιους οργανισμούς;

Οι εν λόγω ουσίες, όπως προαναφέραμε, είναι μη βιοδιασπώμενες, δηλαδή δεν διασπώνται και δεν αποβάλλονται, με αποτέλεσμα να συσσωρεύονται στους ιστούς των οργανισμών και μεταφέρονται μέσω της τροφικής αλυσίδας, για να συγκεντρωθούν τελικά σε αυτούς που βρίσκονται στα ανώτερα επίπεδα της αλυσίδας, μεταξύ των οποίων και ο άνθρωπος.Ωστόσο, αυτό που τις καθιστά ιδιαίτερα  επικίνδυνες, είναι η τοξικότητα τους,η ικανότητα τους δηλαδή να επηρεάζουν τις ζωτικές λειτουργίες ενός ζωντανού οργανισμού.

Η τοξικότητα ενός μετάλλου στον ανθρώπινο οργανισμό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως τον τρόπο έκθεσης (μέσω της κατάποσης νερού και  τροφής, μέσω εισπνοής ή εξ επαφής), τη διάρκεια της έκθεσής, την ηλικία, την υγεία, την παρουσία άλλων μετάλλων και την συνεργατική δράση τους, αλλά και από τη χημειομορφή, δηλαδή το είδος της χημικής ένωσης (species) με την οποία ένα τοξικό μέταλλο εισέρχεται στον οργανισμό. Οι πιο ευπαθείς πληθυσμιακές ομάδες είναι συνήθως τα έμβρυα, τα μικρά παιδιά (ειδικά αυτά κάτω από 5 ετών) και οι έγκυες γυναίκες. 

Η τοξική δράση των «βαρέων μετάλλων»

Η τοξική δράση των «βαρέων μετάλλων» μπορεί να εκδηλωθεί με διαφορετικούς βιοχημικούς μηχανισμούς που αρχίζουν με τη πρόκληση οξειδωτικού στρες από την απελευθέρωση ενεργού οξυγόνου, υπεροξειδικών και σουπεροξειδικών ριζών και φτάνουν μέχρι την παρεμβολή του μετάλλου σε διαδικασίες μεταγραφής του DNA και την πρόκληση γενετικών ανωμαλιών. Συγκεκριμένα, η παρόμοια δομή και συμπεριφορά των «βαρέων μετάλλων»με άλλα χημικά στοιχεία τους επιτρέπει να «ξεγελούν» τον οργανισμό δεσμεύοντας τους υποδοχείς των θρεπτικών ουσιών,θέσεις που κανονικά θα καταλάμβαναν άλλα χρήσιμα μεταλλικά στοιχεία. Όταν αυτό συμβαίνει, τα βαρέα μέταλλα αποθηκεύονται στα όργανα ή τα οστά ή άλλους ιστούς και γίνεται δύσκολη η αποβολή τους, ενώ οι σημαντικές λειτουργίες των χρήσιμων στοιχείων που αντικαθίστανται δεν μπορούν πλέον να επιτελεστούν.

Υδράργυρος

Ο υδράργυρος θεωρείται ένα από τα πιο επικίνδυνα τοξικά μέταλλα.Εισχωρεί στον υδροφόρο ορίζοντα μέσω της απόπλυσης του εδάφους από την όξινη βροχή, την κατανάλωση άνθρακα, τα απόβλητα από τα νοικοκυριά, καθώς και την βιομηχανική και μεταλλευτική δραστηριότητα.  Ο υδράργυρος στο πόσιμο νερό μπορεί να επιφέρει σοβαρές βλάβες στο νευρικό σύστημα και τα νεφρά.

Μόλυβδος

Ο μόλυβδος στο πόσιμο νερό προέρχεται συνήθως από τη διάβρωση παλαιών μολυβδοσωλήνων ύδρευσης. Η παρουσία μολύβδου στο νερό  μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα υγείας στα νεφρά και το νευρικό σύστημα,  καθώς και μαθησιακές δυσκολίες.   

Κάδμιο:

 Το κάδμιο αποτελεί το υποπροϊόν της εξόρυξης και τήξης ή άλλης επεξεργασίας του ψευδαργύρου και του μολύβδου.Χρησιμοποιείται ευρύτατα  σε προστατευτικές επικαλύψεις  σιδηρών αντικειμένων (επικαδμίωση), στις επαναφορτιζόμενες μπαταρίες (μπαταρίες Ni-Cd), στους πυρηνικούς αντιδραστήρες και τα χρώματα (το θειούχο κάδμιο θεωρείται ως ένα από τα πολυτιμότερα κίτρινα χρώματα). Το κάδμιο συσσωρεύεται στο ήπαρ, στα νεφρά, στον σπλήνα και στο θυρεοειδή αδένα, όπου και προκαλεί σοβαρές παθήσεις, ενώ  θεωρείται και ύποπτο για καρκινογενέσεις.

Αρσενικό

Το αρσενικό αποτελεί γνωστό δηλητήριο ήδη από την αρχαιότητα.  Χρησιμοποιείται για την παρασκευή φυτοφαρμάκων,λιπασμάτων, παρασιτοκτόνων, χρωμάτων,καλλυντικών κ.α. Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ότι κάποιες φορές υπάρχει υψηλή περιεκτικότητα αρσενικού στο πόσιμο νερό.Το ανώτατο επιτρεπτό όριο περιεκτικότητας στο νερό σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας(Π.Ο.Υ) και την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι τα 10 μg/l (μικρογραμμάρια ανά λίτρο). Η δηλητηρίαση του πόσιμου νερού από αρσενικό μπορεί να προκαλέσει σοβαρές βλάβες στο δέρμα, το συκώτι, τα μάτια, ενώ έχει συνδεθεί και με διάφορες μορφές καρκίνου.

Νερό και Βαρέα Μέταλλα- Πώς να προστατευτούμε από την τοξική δράση τους. 

Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να πούμε ότι στην εποχή που ζούμε είναι σχεδόν αδύνατο να αποφύγουμε την έκθεση στα βαρέα μέταλλα.  Είναι παρόντα σε κάθε τομέα του σύγχρονου καταναλωτισμού, από τα δομικά υλικά, τις βαφές, τα καύσιμα,  τα καλλυντικά,  μέχρι τα τρόφιμα και το νερό που πίνουμε. Ωστόσο μπορούμε να λάβουμε τα κατάλληλα μέτρα για να την περιορίσουμε την έκθεση μας σε αυτά διασφαλίζοντας την ποιότητα του νερού στο σπίτι μας. Η πρόληψη εξάλλου είναι πάντα καλύτερη από την θεραπεία. Έτσι χρησιμοποιούμε ένα πιστοποιημένο φίλτρο νερού που θα αφαιρεί το χλώριο και βαρέα μέταλλα από το νερό που πίνουμε, καθώς και από το νερό που μαγειρεύουμε. Επίσης  δεν ξεχνάμε να πλένουμε τα φρούτα και τα λαχανικά μας με φιλτραρισμένο νερό. Εξίσου σημαντικό με την αγορά ενός καλού φίλτρο, όμως, είναι και να αλλάζουμε το φίλτρο σύμφωνα με την διάρκεια  ζωής του, σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή. Αυτή εξαρτάται από την ποιότητα του νερού και την κατανάλωση, καθώς το νερό αλλά και οι ανάγκες του καθενός από εμάς διαφέρουν.

Ωστόσο η επιλογή του «κατάλληλου» φίλτρου δεν είναι πάντα εύκολη υπόθεση. Πρέπει να προσέχουμε γιατί όλα τα φίλτρα δεν είναι ίδια, δηλ. δεν έχουν την ίδια διηθητική ικανότητα, την ίδια διάρκεια ζωής ούτε φέρουν τις ίδιες πιστοποιήσεις. Συγκεκριμένα, όσον αφορά τα βαρέα μέταλλα υπάρχουν ειδικά φίλτρα. Υπάρχουν, όμως, και, βαρέα μέταλλα, όπως το αρσενικό, το εξασθενές χρώμιο και τα νιτρικά, που απομακρύνονται αποκλειστικά και μόνο με τα εξειδικευμένα συστήματα αντίστροφης ώσμωσης. 

Δείτε στο site μας neron.gr και επιλέξετε από την ευρεία γκάμα των προϊόντων μας το κατάλληλο προϊόν για εσάς. Για οποιαδήποτε πληροφορία ή συμβουλή μη διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μας στο info@neron.gr ή στα τηλ. 210-6123073 ή 6932103273.

Γιατί το Νερ-όν είναι Ζωή! Για αυτό και πρέπει να είναι ασφαλές  και καθαρό!

Ειδήσεις σήμερα

Μπείτε στην ομάδα μας στο Viber και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Ακολουθήστε μας στο Google News. Σχολιάστε στην σελίδα μας στο Facebook.

Ο Πολίτης είσαι εσύ. Γίνε συνδρομητής της εβδομαδιαίας έντυπης έκδοσης.