Ο καρκίνος του προστάτη είναι ο συχνότερος καρκίνος στον άνδρα και η δεύτερη αιτία θανάτου από νεοπλασματική νόσο μετά τον καρκίνο του πνεύμονα. Ένας στους 7 άνδρες θα διαγνωσθεί με καρκίνο προστάτη στη διάρκεια της ζωής του.
Ο καρκίνος σχετίζεται άμεσα με την ηλικία και την ορμονική κατάσταση του άνδρα και σε αυτό εμπλέκονται γενετικοί παράγοντες που καθορίζονται από την φυλή, και την κληρονομικότητα όπως επίσης και διατροφικοί παράγοντες. Άτομα υψηλού κινδύνου για εμφάνιση καρκίνου του προστάτη θεωρούνται τα άτομα της μαύρης φυλής και όσοι έχουν συγγενείς πρώτου ή δεύτερου βαθμού και ιδιαίτερα αυτοί που σε μικρή ηλικία ( < 55 έτη) εμφάνισαν καρκίνο του προστάτη. Επίσης οι βορειοευρωπαίοι φαίνεται να εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά εμφάνισης της νόσου σε σχέση με τους μεσογειακούς λαούς.
Η διατροφή φαίνεται να παίζει κάποιο ρόλο στην εμφάνιση του κλινικού καρκίνου που ευνοείται από τις λιπαρές τροφές και το κόκκινο κρέας. Αντίθετα τα φρούτα , τα λαχανικά , και η λεγόμενη μεσογειακή δίαιτα φαίνεται ότι δρούν προφυλακτικά.
Στα αρχικά στάδια ο καρκίνος του προστάτη μπορεί να μην έχει κανένα απολύτως σύμπτωμα. Οι περισσότεροι ασθενείς έχουν μόνο γενικά συμπτώματα παρόμοια με αυτά της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη, όπως συχνουρία, νυχτουρία (πολλές ουρήσεις τη νύχτα), δυσκολία στην έναρξη της ούρησης, μειωμένη ακτίνα ούρησης. Σε προχωρημένα στάδια της νόσου μπορεί να εμφανιστούν αιματουρία, αδυναμία, ανορεξία, απώλεια βάρους ή πόνος στη μέση.
Τι χρειάζεται για να γίνει η διάγνωση;
1) Δακτυλική εξέταση
Η πιο απλή αλλά αναγκαία εξέταση είναι η δακτυλική ψηλάφηση του προστάτη από το ορθό. Θα δώσει πληροφορίες για τη σύσταση (σκληρός/μαλακός), το μέγεθος και τη συμμετρία του προστάτη. Στον καρκίνο ο προστάτης είναι σκληρός στη σύσταση χωρίς αυτό να σημαίνει ότι κάθε σκληρία είναι καρκίνος. Στα αρχικά στάδια καρκίνου του προστάτη η δακτυλική εξέταση μπορεί να είναι φυσιολογική.
2) Ειδικό προστατικό αντιγόνο (PSA):
Είναι μία ειδική πρωτεΐνη που παράγεται στον προστάτη και χρειάζεται για τη ρευστοποίηση του σπέρματος. Όταν η αρχιτεκτονική του αδένα διαταράσσεται ( όπως στον καρκίνο) μεγαλύτερες ποσότητες από τις φυσιολογικές διαφεύγουν στην κυκλοφορία του αίματος και μετρούνται με απλή αιματολογική λήψη. Μικρές ή μέτριες αυξήσεις παρατηρούνται συχνά σε καλοήθεις καταστάσεις όπως η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη, η προστατίτιδα αλλά και μετά από διάφορους ουρολογικούς χειρισμούς όπως η τοποθέτηση καθετήρα ή η κυστεοσκόπιση. Έτσι κάθε αύξηση του PSA δεν σημαίνει πάντα ότι ο άνδρας έχει καρκίνο του προστάτη αλλά ασφαλώς χρειάζεται να συμβουλευθεί τον ουρολόγο του.
3) Η πολυπαραμετρική Μαγνητική Τομογραφία του προστάτη (multiparametric Magnetic Resonance Image, mpMRI) είναι μία απαραίτητη εξέταση, και καθορίζει με μεγάλη ακρίβεια ποιοι ασθενείς με αυξημένο PSA θα πρέπει να υποβληθούν σε βιοψία προστάτη, ενώ δίνει σημαντικές πληροφορίες για τη σταδιοποίηση της νόσου και κατά συνέπεια την επιλογή της καταλληλότερης θεραπείας. Προς το παρόν δεν αντικαθιστά την κλασική βιοψία του προστάτη στη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη αλλά βοηθά στον εντοπισμό και στη χαρτογράφηση ύποπτων περιοχών του αδένα, ιδιαίτερα όταν έχει προηγηθεί μία αρνητική βιοψία. Με τον τρόπο αυτό στην επόμενη βιοψία που ακολουθεί μπορούμε να πάρουμε δείγματα εκλεκτικά από τα σημεία που η μαγνητική τομογραφία μας υποδεικνύει ότι πιθανόν να υποκρύπτεται κάποια κακοήθεια.
4) Βιοψία του προστάτη αδένα:
Είναι η τελική εξέταση που θέτει τη διάγνωση χωρίς καμία αμφιβολία. Συνήθως γίνεται δια μέσου του ορθού με τη βοήθεια του διορθικού υπερηχογραφήματος. Είναι απλή και συνήθως γίνεται με τοπική αναισθησία.
Τελευταία εφαρμόζεται η διαπερινεική βιοψία του προστάτη, δηλαδή η διενέργεια της βιοψίας από το περίνεο και όχι από το ορθό με στόχο να μειωθούν οι ουρολοιμώξεις. Ιδιαίτερα χρήσιμη είναι η Fusion βιοψία του προστάτη.
Είναι μια διαγνωστική επεμβατική πράξη για την διάγνωση καρκίνου του προστάτη μέσω της οποίας γίνεται λήψη προστατικού ιστού για ιστολογική εξέταση. Συνδυάζει δύο καινοτόμες τεχνικές: την σύντηξη (ένωση) των εικόνων της πολυπαραμετρικής μαγνητικής τομογραφίας στον υπέρηχο σε αληθινό χρόνο (real time), τη διαπερινεική προσπέλαση δηλαδή η βελόνα βιοψίας δεν περνάει από το έντερο (ορθο) αλλά περνάει από το περίνεο, δηλαδή την περιοχή του δέρματος που βρίσκεται μεταξύ του οσχέου και του πρωκτού
Σε σχέση με την διορθική fusion βιοψία, η διαπερινεική fusion βιοψία χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερη ακρίβεια στην εντόπιση καρκίνου αν υπάρχει, μικρότερα ποσοστά λοίμωξης και σήψης, καλύτερη ανεκτικότητα για τον ασθενή.
Mετά την αρχική διάγνωση του καρκίνου ακολουθεί η διαδικασία της σταδιοποίησης που έχει σκοπό τον προσδιορισμό της έκτασης του καρκίνου.
Μετά την σταδιοποίηση ακολουθεί η διαστρωμάτωση του κάθε ασθενούς σε μια εκ των 4 κατηγοριών κινδύνου μεταξύ των οποίων χαμηλού κινδύνου, μεσαίου κινδύνου, υψηλού κινδύνου και πολύ υψηλού κινδύνου. Τα αποτελέσματα της σταδιοποίησης και διαστρωμάτωσης θα καθορίσουν τον σχεδιασμό της κατάλληλης θεραπείας και θα δώσουν πληροφορίες σχετικά με την πρόγνωση της νόσου
Η σταδιοποίηση και η διαστρωμάτωση βασίζονται:
στην ιστολογική απάντηση της βιοψίας, στην μαγνητική τομογραφία ,στην αξονική τομογραφία, στο σπινθηρογράφημα, και στο PSA.
Η θεραπεία του καρκίνου του προστάτη έχει γνωρίσει εντυπωσιακή πρόοδο τα τελευταία χρόνια, προσφέροντας στους ασθενείς μια σειρά αποτελεσματικών θεραπευτικών επιλογών. Το είδος της θεραπείας εξαρτάται από το στάδιο ( έκταση της νόσου), την ηλικία του ασθενούς, τη γενική του κατάσταση και από την προτίμησή του. Πρέπει να αναφερθεί ότι ο καρκίνος του προστάτη είναι μία αργά εξελισσόμενη νόσος και όταν διαπιστώνεται σε μεγάλη ηλικία συνήθως δεν επιφέρει τον θάνατο στον ασθενή ο οποίος συνήθως καταλήγει από κάποια άλλη αιτία.
Α) Θεραπεία εντοπισμένου καρκίνου προστάτη:
Εάν ο καρκίνος εντοπίζεται μόνο μέσα στον προστάτη αδένα μπορεί να αντιμετωπισθεί με διάφορους τρόπους από την ενεργή παρακολούθηση σε καλά διαφοροποιημένους όγκους και σε ασθενείς με προσδόκιμο επιβίωσης μεγαλύτερο από 10 χρόνια, εφαρμόζεται μέσω αυστηρών πρωτοκόλλων παρακολούθησης και φθάνει μέχρι τις ριζικές θεραπείες που στοχεύουν στην ίαση του ασθενή από τη νόσο και οι οποίες είναι η ριζική προστατεκτομή και η ακτινοθεραπεία.
Ριζική Προστατεκτομή: Είναι η επέμβαση εκλογής κατά την οποία αφαιρείται ολόκληρος ο προστάτης αδένας με την κάψα του, οι σπερματοδόχες κύστεις καθώς και οι περιοχικοί λεμφαδένες ενώ στη συνέχεια επανασυνδέεται η ουρήθρα με την ουροδόχο κύστη. Η ριζική προστατεκτομή γίνεται πλέον με ελάχιστα επεμβατικές μεθόδους όπως η λαπαροσκοπική ριζική προστατεκτομή ή η ρομποτική ριζική προστατεκτομή. Μελέτες με μεγάλες σειρές ασθενών δείχνουν ότι το ογκολογικό αποτέλεσμα είναι ίδιο και με τις δύο μεθόδους. Τα πλεονεκτήματα των μεθόδων αυτών είναι η μικρότερη νοσηλεία στο νοσοσκομείο (1-3 ημέρες), η λιγότερη απώλεια αίματος, ο λιγότερος μετεγχειρητικός πόνος και η γρηγορότερη επιστροφή του ασθενή στην καθημερινότητά του. Ταυτόχρονα υπάρχει άριστο αισθητικό αποτέλεσμα σε σχέση με την τομή της ανοιχτής μεθόδου. Στον εντοπισμένο καρκίνο του προστάτη η έγκαιρη αντιμετώπισή του έχει ποσοστά ίασης σχεδόν 90%.
Ακτινοθεραπεία: Είναι η χρησιμοποίηση υψηλής ενέργειας ακτίνων – Χ που σκοτώνουν τα καρκινικά κύτταρα. Η ακτινοθεραπεία μπορεί να γίνει ως εξωτερική ή ως εσωτερική με εμφύτευση στον προστάτη ραδιενεργών κόκκων (βραχυθεραπεία), και συνδυάζεται με ορμονοθεραπέια καθώς έχει αποδειχθεί ότι η ορμονοθεραπεία κάνει περισσότερο ευάλωτα τα καρκινικά κύτταρα στην ακτινοβολία
Β) Θεραπεία προχωρημένου καρκίνου του προστάτη
Όταν ο καρκίνος έχει ξεφύγει εκτός του προστατικού αδένα σε άλλα σημεία του σώματος όπως είναι οι λεμφαδένες ή τα οστά, μπορεί ακόμη να αντιμετωπιστεί με καλά ποσοστά ύφεσης της νόσου αλλά χωρίς να μπορεί να θεραπευθεί. Η βασική αντιμετώπιση είναι η ορμονική θεραπεία που σκοπός της είναι η στέρηση του προστάτη από τις ανδρικές ορμόνες και ιδιαίτερα την τεστοστερόνη. Όταν ο καρκίνος γίνεται ανθεκτικός στη χορήγηση ορμονών μπορεί να χρησιμοποιηθούν δεύτερης γραμμής ορμονικές θεραπείες καθώς και φάρμακα που εμπλέκονται στο μεταβολισμό των οστών για την αντιμετώπιση των σκελετικών μεταστάσεων ενώ σημαντική βοήθεια στα στάδια αυτά προσφέρει η χημειοθεραπεία. Η χημειοθεραπεία δεν εφαρμόζεται σε τοπικά εντοπισμένους καρκίνους, αλλά σε περιπτώσεις προχωρημένου ή μεταστατικού καρκίνου. Η χημειοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο της εξάπλωσης του καρκίνου, να ανακουφίσει τα συμπτώματα της νόσου και να επεκτείνει τον χρόνο επιβίωσης του ασθενούς.
Η ανοσοθεραπεία είναι μια καινοτόμος θεραπευτική προσέγγιση που βασίζεται στην βελτίωση του ανοσοποιητικού συστήματος του ασθενούς ώστε να αναγνωρίσει και να επιτεθεί στα καρκινικά κύτταρα. Η ανοσοθεραπεία βασίζεται στην χρήση συγκεκριμένων φαρμάκων, γνωστά και ως αναστολείς των ελέγχου του ανοσοποιητικού συστήματος που χρησιμοποιούνται για να εμποδίσουν τα σήματα που χρησιμοποιούν τα καρκινικά κύτταρα για να αποφύγουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Η ανοσοθεραπεία αποτελεί τον πλέον αναπτυσσόμενο τομέα στην ογκολογία και έχει να επιδείξει ήδη σημαντικά αποτελέσματα σε περιπτώσεις προχωρημένου καρκίνου του προστάτη.
Δρ.Ιωάννης Κ. Γκιάλας
Χειρουργός-Ουρολόγος, MD, PhD, FEBU
____
Λεωφ. Βασιλίσσης Σοφίας 92, 115 28, Αθήνα
Τ: 211 118 9180, www.gkialasurology.gr
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.
facebook
youtube
instagram
X
