«Ένα ακόμη χρηματοδοτικό εργαλείο χωρίς αναπτυξιακό σχεδιασμό και χωρίς φροντίδα για το περιβάλλον»

Δύο τα προβλήματα της σημερινής διαδικασίας:

• Το ΠΣ δεν ενέκρινε ποτέ το σχέδιο του ΠΕΠ, πόσο μάλλον δεν έδωσε από την αρχή τις πολιτικές κατευθύνσεις για την εξειδίκευση των γενικών αξόνων που ισχύουν για όλα τα ΠΕΠ με βάση τα ειδικά προβλήματα της ΠΒΑ (αναπτυξιακή υστέρηση, πολυνησιωτικότητα). Αυτό βαρύνει απόλυτα τη σημερινή περιφερειακή αρχή. Η Διαχειριστική Αρχή έκανε άριστα και πήρε πρωτοβουλίες διαβούλευσης στην οποία συμμετείχαμε ενεργά ως παράταξη καταθέτοντας προτάσεις, αλλά οι υπόλοιπες παρατάξεις δεν συμμετείχαν για να ακούσουμε τι έχουν να πουν για το μέλλον των νησιών μας. Δεν είναι τυχαίο ότι όλοι όσοι μίλησαν αναφέρθηκαν στο ίδιο το ΠΕΠ και όχι στη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) που είναι το αντικείμενο της σημερινής συνεδρίασης.
• Το ΠΣ καλείται σήμερα να εγκρίνει την ΣΜΠΕ, δηλαδή τις επιπτώσεις του ΠΕΠ στο περιβάλλον, χωρίς να έχουμε κανένα εργαλείο για να το κάνουμε. Είχαμε ζητήσει από τη προηγούμενη περιφερειακή αρχή να δρομολογήσει τη δημιουργία ενός Παρατηρητηρίου Περιβάλλοντος, αλλά δεν εισακουστήκαμε. Ετσι, όποιος διάβασε την έκθεση ΣΜΠΕ θα αντιλήφθηκε ότι, προχωρούμε σε μεγάλο βαθμό στα τυφλά.

Σε ότι αφορά τα θέματα της ίδιας της έκθεσης ΣΜΠΕ:

• Η έκθεση επισημαίνει μια σειρά από προβλήματα σε ότι αφορά τη κατάσταση του περιβάλλοντος όπως:
  • Πεπαλαιωμένες μονάδες παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος από μαζούτ
  • Χαμηλές βροχοπτώσεις που αναμένεται να επιδεινώσουν το ήδη υπαρκτός σε αρκετά νησιά πρόβλημα επάρκειας υδατικών πόρων, ενώ οι όλο και πιο έντονες βροχοπτώσεις δημιουργούν πλημμύρες
  • Καθυστέρηση στην υλοποίηση έργων προστασίας περιβάλλοντος όπως είναι οι Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυμάτων (ΕΕΛ) με πολλές από τις υπάρχουσες εγκαταστάσεις να μην λειτουργούν.
  • Δεν έχουν ολοκληρωθεί οι ΧΥΤΑ και το σύστημα διαχείρισης που θα έπρεπε να περιλαμβάνει ανακύκλωση, κομποστοποίηση κλπ στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας καθυστερεί ιδιαίτερα. Εχουμε ως Περιφέρεια εγκρίνει το ΠΣΔΑ. Παρακολουθούμε την υλοποίηση του;
  • Η ΠΒΑ είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένη στην ερημοποίηση (15% του εδάφους) κυρίως εξαιτίας της υπερβόσκησης και των πυρκαγιών
  • Η ΠΒΑ έχουν ξεκινήσει προβλήματα διάβρωσης ακτών
  • Εντείνονται τα προβλήματα κατολισθήσεων ως συνδυασμός προβληματικών έργων -κυρίως οδοποιίας- και έντονων καιρικών φαινομένων

Τι κάνουμε γι’αυτά; Ποια έργα έχουν ενταχθεί στο ΠΕΠ ώστε να αντιμετωπιστούν τα ήδη υπάρχοντα προβλήματα;

• Πριν μια εβδομάδα εγκρίνατε σε μια παρόμοια διαδικασία την ΣΜΠΕ του Περιφερειακού Προγράμματος για την Προσαρμογή στη Κλιματική Αλλαγή. Εγκρίνατε εκατοντάδες δράσεις χωρίς προτεραιότητες που μάταια αναζητούμε να τις βρούμε στο ΠΕΠ. Αν θέλουμε να είμαστε συνεπείς με τον εαυτό μας θα πρέπει να ζητήσουμε την ένταξη τους είτε στο ΠΕΠ είτε στα άλλα χρηματοδοτικά εργαλεία. Όμως και το ΕΠΑ που εγκρίνατε πριν μερικούς μήνες είχε κυρίως έργα επιβάρυνση περιβάλλοντος όπως είναι οι οδικοί άξονες.
• Διαβάζοντας τις εκτιμώμενες επιπτώσεις του ΠΕΠ διαπιστώνουμε ότι στις περισσότερες κατηγορίες προβλέπεται επιδείνωση του περιβάλλοντος των νησιών ειδικά σε τομείς κρίσιμους για το ίδιο το περιβάλλον αλλά και για τη ποιότητα ζωής των κατοίκων όπως είναι οι τομείς του πόσιμου νερού, του εδάφους (με τον κίνδυνο της ερημοποίησης να αυξάνεται), της βιοποικιλότητας συμπεριλαμβανόμενων και των δασών. Τι κάνουμε γι’αυτά; Ποια έργα έχουν ενταχθεί στο ΠΕΠ ώστε να αντιμετωπιστούν οι νέες πιέσεις;
• Η έκθεση προβλέπει μια σειρά από 34 μέτρα για να μην υπάρξει περιβαλλοντική υποβάθμιση. Τα γνωρίζετε; Σε ποιο πρόγραμμα θα ενταχθεί η υλοποίηση τους; Μήπως θα πάνε στις ελληνικές καλένδες;
• Η έκθεση προβλέπει ένα σύστημα Παρακολούθησης Σημαντικών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Ποιος θα το υλοποιήσει; Δεσμευόμαστε σήμερα ως σώμα μέσα στην απόφαση έγκρισης της ΣΜΠΕ ότι θα ζητήσουμε από τη Σχολή Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου την υλοποίηση του με σημαντική χρηματοδότηση σε άμεση σύνδεση με το Παρατηρητήριο Παράκτιου Περιβάλλοντος (AEGIS) που υλοποιείται στη τρέχουσα προγραμματική περίοδο με πλαίσιο παρακολούθησης που δίνει η ίδια η ΣΜΠΕ.

Οποιος διάβασε τις 280 σελίδες της έκθεσης θα μπορούσε να επισημάνει και πολλά άλλα θέματα τα οποία η Περιφερειακή Αρχή προσπερνά με πλήρη αδιαφορία. Αλλωστε εκτός από τον αρμόδιο αντιπεριφερειάρχη ήταν πρακτικά απούσα από τον όποιο διάλογο αναπτύχθηκε το προηγούμενο διάστημα, ενώ δεν υπήρξε ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΚΑΜΙΑ πρόταση από τις παρατάξεις.

Η ΣΥΜΠΑΡΑΤΑΞΗ ΠΟΛΙΤΩΝ συμμετείχε ενεργά στις διαβουλεύσεις και κατέθεσε συγκεκριμένες αναπτυξιακές προτάσεις με μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, ενώ πρότεινε και σημαντικές άμεσες παρεμβάσεις ώστε μέσα από τη διαχείριση περιβάλλοντος να μειωθούν οι κίνδυνοι για περιβαλλοντικές/φυσικές καταστροφές. Τίποτα από όσα προτείναμε δεν ενσωματώθηκε στο Περιφερειακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης, ενώ το κείμενο του νέου ΠΕΠ ακολουθεί την «αναπτυξιακή» φιλοσοφία του προηγούμενου, όπου οι ελάχιστες δράσεις περιβάλλοντος γίνονται γιατί είναι υποχρεωτικές και όσες αφορούν τεχνικά έργα. Ολες οι παρεμβάσεις που θα μπορούσαν να μειώσουν τις περιβαλλοντικές πιέσεις δεν έχουν βρει τη θέση τους στο πρόγραμμα.

Ρωτάμε και σήμερα:

• Ποιο είναι το σχέδιο ενεργειακής μετάβασης των νησιών μας με δεδομένη την κατάσταση των μονάδων παραγωγής που υπάρχουν; Θα κατασκευαστούν τα θηριώδη Βιομηχανικά Πάρκα ΑΠΕ όπως έχουν αδειοδοτηθεί; Πως προχωρά η υλοποίηση των έργων ώστε να γίνει ο Αη Στράτης «πράσινο νησί»; Πως ενισχύουμε τη διαδικασία δημιουργίας Ενεργειακών Κοινοτήτων με τη συμμετοχή των πολιτών ώστε να γίνουμε αυτοπαραγωγοί; Πως ενισχύουμε τη γεωθερμία και τις εφαρμογές της; Πως θα επιταχυνθεί η ανακαίνιση κτιρίων με ταυτόχρονη ενεργειακή αναβάθμιση όταν βλέπουμε τα προβλήματα που έχουν τα προγράμματα «Εξοικονομώ;» Ποιο είναι το σχέδιο της ανάπτυξης των ΜΜΜ ώστε να υπάρξει μείωση των αναγκών για περισσότερα ορυκτά καύσιμα, περισσότερους δρόμους και αυτοκίνητα με αποτέλεσμα να καταγράφονται φαινόμενα κορεσμού, θορύβου και ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Τι θα γίνει με την ηλεκτροκίνηση;
• Ποιο είναι το σχέδιο διαχείρισης υδατικών πόρων ανά νησί; Πως θα παρέμβουμε ώστε να μειωθεί η κατανάλωση και η απορροή του νερού προς τη θάλασσα που πολλές φορές δημιουργεί πλημμύρες; Ποια τα μέτρα θα εφαρμοστούν σε γεωργία, νοικοκυριά και επιχειρήσεις; Ποια έργα επανάχρησης νερού έχουν δρομολογηθεί; Τι θα γίνει με τις εγκαταστάσεις ΕΕΛ που υπολειτουργούν και ρυπαίνουν υδροφόρους ορίζοντες και θάλασσες; Ποια μικρά έργα ανάσχεσης ροής και με ποια λογική προωθείτε το φράγμα στον Τσικνιά; Πως ενσωματώνετε τις υποδείξεις των σχετικών έργων του INTERREG που υλοποιείτε;
• Ποιό σχέδιο διαχείρισης δασών και μείωσης των κινδύνων για πυρκαγιές μέσω παρεμβάσεων πρόληψης με τη συμμετοχή των πολιτών; Θα περιοριστούμε απλά σε αγορά πυροσβαστικών και συστημάτων ενημέρωσης; Πως συνδέουμε τη διαχείριση των δασών με τη παραγωγή ενέργειας από βιομάζα;
• Ποια είναι τα σχέδια διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών αλλά και των «τοπίων ιδιαίτερου φυσικού κάλους» και πως υλοποιούνται
• Ποιο είναι το σχέδιο για μείωση των κινδύνων από τη σεισμικότητα στα κτίρια, αλλά και σε βράχια που λόγω των παρεμβάσεων που έχουν προηγηθεί είναι ετοιμόρροπα;
• Πως εφαρμόζονται το Χωροταξικό Σχέδιο της ΠΒΑ και τα Τοπικά χωροταξικά ώστε να αμβλυνθούν οι περιβαλλοντικές πιέσεις, οι πιέσεις στο τοπίο, να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής των κατοίκων αλλά και να υπάρξει οικονομική ανάπτυξη με βάση τα όσα περιλαμβάνονται σ’αυτά;
• Ποιο σχέδιο υπάρχει για την προστασία και επανάχρηση του οικιστικού αποθέματος των νησιών ώστε και να υπάρξει αναβάθμιση της ζωής στους οικισμούς και να περιοριστεί η εξάπλωση της δόμησης που δημιουργεί νέες περιβαλλοντικές πιέσεις;
• Ποιο σχέδιο βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης που θα βασίζεται στην αξιοποίηση του φυσικού, πολιτιστικού και παραγωγικού πλούτου των νησιών για παραγωγή υπηρεσιών υψηλής ποιότητας και προστιθέμενης αξίας που θα εξασφαλίζει βιώσιμα εισοδήματα, καλές θέσεις εργασίας και ποιότητα ζωής;
• Ποιο είναι το σχέδιο βιώσιμης γεωργικής και κτηνοτροφικής ανάπτυξης ώστε από τη μια πλευρά να υπάρξει συγκράτηση του πληθυσμού στην ύπαιθρο (με αποφυγή ερημοποίησης) με ικανοποιητικά εισοδήματα και παράλληλα περιβαλλοντική ισορροπία μέσα από την εφαρμογή ορθών πρακτικών; Πως αξιοποιούμε τις δράσεις καινοτομίας που υλοποιούνται από το τρέχον ΕΣΠΑ αλλά και από το INTERREG ώστε η παραγωγή μας να γίνει ανταγωνιστική; Αξίζει να σημειωθεί ότι ο αγροδιατροφικός τομέας μαζί με αυτόν των ποτών αποτελούν τους βασικούς εξαγωγικούς τομείς των νησιών μας. 

Ακόμη και αν υπάρχουν κάποιες αναφορές στο πρόγραμμα, η μέχρι τώρα εμπειρία έχει δείξει ότι τελικά προωθούνται οι μεγάλης κλίμακας παρεμβάσεις που ζημιώνουν περισσότερο το περιβάλλον παρά το ωφελούν και όχι οι ήπιες δράσεις με έργα μικρής κλίμακας.

Επίσης να υπογραμμίσουμε για μια ακόμη φορά ότι οι πόροι του προγράμματος είναι εντελώς ανεπαρκείς για τη στήριξη από τη μια πλευρά της καινοτόμου αναπτυξιακής διαδικασίας και από την άλλη των κατάλληλων παρεμβάσεων για τη διατήρηση της περιβαλλοντικής ισορροπίας και της αναβάθμισης της ποιότητας ζωής των κατοίκων με τις κατάλληλου μεγέθους πράσινες υποδομές. Πόροι που είναι απαραίτητοι για την αναστροφή της τάσης παραγωγικής και πληθυσμιακής συρρίκνωσης των νησιών.

Τέλος, λαμβάνοντας υπόψη ότι η ίδια η ΣΜΠΕ προβλέπει ότι η υλοποίηση του ΠΕΠ Β.Αιγαίου θα επιβαρύνει τη κατάσταση του περιβάλλοντος σε συγκεκριμένους τομείς (νερό, βιοποικιλότητα, έδαφος-ερημοποίηση) και δεν υπάρχουν παρατηρήσεις για συγκεκριμένες αλλαγές στο πρόγραμμα ώστε η ανάπτυξη στα νησιά μας να είναι βιώσιμη και στους τρεις πυλώνες, θεωρούμε ότι η ΣΜΠΕ δεν εκπληρώνει το σκοπό της και δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή.

Ειδήσεις σήμερα

Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.