Ο Νοέμβρης είναι ο μήνας που στο τοπικό - εθνικό καλενδάρι θυμίζει την απελευθέρωση των νησιών από τον τουρκικό ζυγό -ή πολιτικώς ορθά από την οθωμανική κυριαρχία. Παρελάσεις, ποιήματα, δοξολογίες, πανηγυρικοί και στις καλές μέρες αφιερώματα στα τοπικά Μέσα σηματοδοτούν την υποχρέωση μάς να θυμόμαστε ή την ανάγκη μας να μην ξεχνάμε πως γίναμε, με καθυστέρηση μερικών δεκαετιών, τμήμα του Ελληνικού εθνικού κράτους. Ανάμεσα στη μνήμη και στην κρίση -που θα ‘λεγε ο αείμνηστος Ανδρέας- θα έπρεπε να χωράει σε όλο αυτόν τον κύκλο των δημόσιων τελετουργιών η γνώση αλλά και η σκέψη.
Ιδιαίτερα επαινετές υπήρξαν τα προηγούμενα χρόνια μια σημαντική έκθεση που οργάνωσε η Βιβλιοθήκη - χωρίς να θέλω να αδικώ κανέναν θυμάμαι ως αυτουργό τον Γιάννη τον Κολλάκη-, ένα όμορφο πρότζεκτ του Γυμνασίου Βροντάδου - κι εδώ θα υπάρχουν κι άλλοι δίπλα στον Αντώνη Νικολάου- και μια έκδοση επετειακή για τα 100 χρόνια που συμπλήρωσε ανάλογες προσπάθειες παλιότερα, του «πολίτη», του Μακριδάκη και άλλων.
Έχουμε λοιπόν την τροφή για να σκεφτούμε τι συνέβη στην Απελευθέρωση, τι υπήρξε πριν και τι ακολούθησε μετά. Χωρίς ανέξοδες μαγκιές για τον ηρωϊσμό και τα βάσανα της φυλής ούτε προσβλητικές χειρονομίες απέναντι στους τωρινούς μας -χωρίς ζυγό- πελάτες και γείτονες.
Τον Νοέμβρη του 1912 η Χίος δεν απελευθερώθηκε ούτε δια μιας, ούτε οριστικά, ούτε ως κεραυνός εν αιθρία. Οι Χιώτες, ή τουλάχιστον κάποιοι Χιώτες, ακόμα και μετά τις Σφαγές του 1822 προσπάθησαν να φέρουν την Ελλάδα στο Ελληνικό κράτος. Αρχικά χρηματοδοτώντας τον Συνταγματάρχη Φαβιέρ και το εκστρατευτικό του σώμα, το 1827-28 που κατέληξε σε νέα σφαγή και, αργότερα, υποστηρίζοντας τον διπλωματικό αγώνα του Καποδίστρια για την περίληψη της Χίου στα εθνικά σύνορα, όπως έχει καταγραφεί από τον Ανδρέα Μάμουκα. Εμπράκτως οι Χιώτες αποτελούσαν μέρος του Ελληνικού κράτους μέσα από τις κοινότητες τους στην Αθήνα, στον Πειραιά και στην Ερμούπολη αλλά και μέσα από τη συμμετοχή τους στην πολιτική, στην οικονομία και στον πολιτισμό αυτής της χώρας.
Η ίδια η Χίος βιώνει έναν πρώιμο εναγκαλισμό του Ελληνικού κράτους υιοθετώντας εκπαιδευτικά συστήματα και οικονομικές πρακτικές της μητέρας πατρίδας και οργανώνοντας το μέλλον της με τα μάτια στην ελληνική διασπορά και στο εθνικό κέντρο.
Τι νόημα είχε σε αυτό το πλαίσιο η απελευθέρωση για έναν τόπο που κατοικούνταν σε τεράστιο ποσοστό από Έλληνες, χριστιανούς κατοίκους με τις κοινότητες, τα σχολεία και τις εκκλησίες τους; Που παινεύεται ακόμα για την «αυτονομία» και τα «προνόμιά» του;
Αν είσαι λίγο καχύποπτος μπορεί να σκεφτείς ότι οι εξελίξεις στην Οθωμανική Αυτοκρατορία δεν ήταν τόσο ρόδινες για τους υπηκόους. Ότι το σύστημα οδηγούσε σε μια οθωμανοποίηση, ότι τα προνόμια καταστρατηγούνταν και καταργούνταν, ότι η αυτονομία ήταν αδιανόητη σε ένα σύγχρονο -για την εποχή - κράτος.
Αν έχεις έναν δημοκρατικό προσανατολισμό μπορεί ακόμα να σκεφτείς ότι σε μια Οθωμανική αυτοκρατορία δε μπορεί παρά να αισθάνεσαι υπήκοος, ενώ στο Ελληνικό κράτος αξιώνεις να είσαι ΠΟΛΙΤΗΣ.
Η διαδικασία μετάβασης από την κατηγορία «υπήκοος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας» στην κατηγορία «πολίτης του Ελληνικού Κράτους» ή της «Ελληνικής Δημοκρατίας» περισσότερο, κράτησε πολλά χρόνια και κόστισε μόχθο, θυσίες και πόνο.
Η Χίος, όπως και τα άλλα νησιά του Αιγαίου επισημοποίησε την ένταξη της στο Ελληνικό κράτος οριστικά με τη Συνθήκη της Λωζάννης, στην οποία η Τουκρική Δημοκρατία αναγνωρίζει το αποτέλεσμα των μαχών του 1912.Με την ίδια Συνθήκη επισημοποίησε την εγκατάσταση ως ισότιμων πολιτών των χιλιάδων προσφύγων που εκδιώχθηκαν από την Μικρά Ασία λίγους μήνες ή λίγα χρόνια πριν. Στις επόμενες δεκαετίες θα περάσει κι άλλες θύελλες.
Έναν σκληρό Παγκόσμιο Πόλεμο, με χιλιάδες πρόσφυγες στη Μέση Ανατολή και στην Κύπρο, έναν εμφύλιο, με πολλά θύματα και χιλιάδες περιορισμένους και φυλακισμένους, μια μεγάλη οικονομική κρίση με ανέχεια ακόμα και για τους ναυτικούς στην δεκαετία του 1950 και άλλα.
Δι ελέου και φόβου φτάσαμε στις χρυσές μέρες της τελευταίας δημοκρατίας μας να πιστεύουμε ότι το παν είναι τα χρήματα, το φαίνεσθαι και η ευζωΐα και ότι με το κράτος μας συνδέουν επιδόματα και χαριστικές ρυθμίσεις, όταν δεν μας λεηλατεί χωρίς αιδώ και περίσκεψη.
Ξεχάσαμε δηλαδή τη βασική αιτία για να είμαστε μέρος αυτού του κράτους και μέλη αυτής της εθνικής πολιτικής κοινότητας: την ιδιότητα του ελεύθερου πολίτη μιας ευνομούμενης δημοκρατικής πολιτείας. Ενός πολίτη που συμμετέχει στις αποφάσεις για το μέλλον της χώρας και νοιώθει ότι τον σέβονται και τον υπολογίζουν.
Εκεί η σκέψη κολλάει. Κάποτε ο Γιάννης ο Μακριδάκης έγραφε -λανθασμένα- ότι οι Χιώτες είδαν την παρουσία του Ελληνικού Στρατού ως Ελληνική Κατοχή. Η αλήθεια είναι ότι Ελληνική Κατοχή ήταν η επίσημη ορολογία μέχρι την απόδοση του νησιού στην Ελλάδα με έναν νόμιμο -σύμφωνα με το Διεθνές δίκαιο της εποχής- τρόπο.
Ευθύνη σήμερα των πολιτικών ηγεσιών αλλά και όλων μας ως πολιτών είναι να μην νοιώσουμε ότι παύουμε να είμαστε ΠΟΛΙΤΕΣ και με τις πράξεις μας ή τις παραλείψεις μας γινόμαστε υπήκοοι, υποταγμένοι σε διεθνείς δανειστές, οιωνοί επιχειρηματικούς ομίλους και δήθεν δημοκρατικούς εξουσιαστικούς μηχανισμούς.
Καλή 11η Νοεμβρίου!
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.
facebook
youtube
instagram
X
