Πολύτιμες πτυχές για τον ρόλο που διαδραμάτισαν οι Χιώτες κατά την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας έρχονται στο φως μέσα από το βιβλίο του συγγραφέα Χρήστου Χριστοδούλου, που πραγματεύεται τη ζωή και το έργο του Χιώτη Ιμπραήμ Εντχέμ Πασά, που από σκλάβος στα σκαλοπάζαρα της Κωνσταντινούπολης μετά τη σφαγή της Χίου το 1822 κατάφερε να φθάσει μέχρι το αξίωμα του Μέγα Βεζίρη, δηλαδή του Πρωθυπουργού της τότε εποχής.
«Οι Χιώτες στήριζαν την Οθωμανική Αυτοκρατορία»
Αναφερόμενος στον ρόλο των Χιωτών της εποχής ο κ. Χριστοδούλου, επισημαίνει στην κάμερα του «π» ότι: «Οι Χιώτες στήριζαν την Οθωμανική Αυτοκρατορία με το αζημίωτο. Με όλους αυτούς είχε άριστη σχέση ο Μέγας Βεζίρης. Στο περιβάλλον του υπήρχαν Έλληνες και ειδικά Χιώτες. Και όχι μόνο εκεί, Χιώτες συναντάμε και στις πρεσβευτικές θέσεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας σε άλλα κράτη».
«Κοιτίδα της ελληνικής αναγέννησης η Χίος»
Ερωτώμενος για την προσφορά της Χίου στον ελληνικό διαφωτισμό και στην επανάσταση ο συγγραφέας Χρ. Χριστοδούλου επεσήμανε ότι είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό το γεγονός ότι ένα μικρό νησί έχει τέτοια δυναμική που καλύπτει πολλού τομείς δράσεις ανά τους αιώνες.
«Η Χίος δεν καλύπτει μόνο τον επιχειρηματικό τομέα. Καλύπτει ταυτόχρονα και τον πνευματικό τομέα, αφού υπάρχει επιμονή στην ανάδειξη των ελληνικών γραμμάτων. Για εμένα αυτό το νησί είναι η κοιτίδα της αναγέννησης του υπόδουλου ελληνισμού. Αν διαβάσει κανείς τα ιστορικά τεκμήρια της εποχής βλέπει ότι μέσα σε 10 χρόνια από τη μεγάλη σφαγή της Χίου, το νησί επανακάμπτει. Όχι από το κράτος, αλλά ο ίδιος ο χιώτικος ελληνισμός ανέλαβε να ξαναστήσει τη ζωή του και να δημιουργήσει τη δεύτερη γενιά των μεγάλων εφοπλιστών και επιχειρηματιών κι έτσι να γίνει η μεγάλη δύναμη της Κωνσταντινούπολης», κατέληξε ο κ. Χριστοδούλου.
Η ιστορία του Χιώτη Βεζίρη
Ο Ιμπραήμ Εντχεμ Πασάς τον καιρό της σφαγής ήταν έξι ή οχτώ χρόνων. Δεν ήταν αυτό το όνομά του, και ούτε βεβαίως είχε το αξίωμα του πασά. Ο Ιμπραήμ ήταν Ελληνας, χριστιανός ορθόδοξος και κανείς δεν γνωρίζει το πραγματικό του όνομα. Το βέβαιο είναι ότι αυτό το «αγόρι της Χίου», που σώθηκε από τη σφαγή, πουλήθηκε ως σκλάβος, έφτασε να γίνει Μέγας Βεζίρης, πρωθυπουργός δηλαδή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Ο μικρός Χιώτης θα πουληθεί σκλάβος στον Τούρκο αρχιναύαρχο Χουσρέβ Πασά, που ήταν άτεκνος, και σύμφωνα με τα τότε έθιμα του πολέμου πρώτα θα προσηλυτιστεί στο Ισλάμ. Αντιλαμβανόμενος ότι είχε να κάνει με παιδί υψηλής ευφυΐας ο Οθωμανός αξιωματούχος έστειλε τον Ιμπραήμ στο Παρίσι για σπουδές απ’ όπου επέστρεψε με το πτυχίο του μεταλλειολόγου μηχανικού και εντάχθηκε στον στρατό. Θα ακολουθήσει μια ξέφρενη πορεία προς την κορυφή της πυραμίδας εξουσίας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με τον «Ελληνα Τούρκο» να κατακτά σε διάστημα 50 χρόνων τις πιο υψηλές θέσεις του κράτους, όπως αξιωματικός του στρατού, υπασπιστής του σουλτάνου, υπουργός Εσωτερικών, υπουργός Δημοσίων Εργων, υπουργός Υγιεινής, κυβερνήτης των Ιωαννίνων, υπουργός Εξωτερικών, πρεσβευτής, πρόεδρος του συμβουλίου επικρατείας, συντάκτης των κυριότερων εκσυγχρονιστικών και μεταρρυθμιστικών νομοθετημάτων της Αυτοκρατορίας, και τέλος Μέγας Βεζίρης.
«Η ελληνική καταγωγή του ήταν σε όλους γνωστή. Ο ίδιος όμως και το περιβάλλον του τροφοδοτούσαν την άποψη ότι ήταν μουσουλμάνος Κιρκασιανής καταγωγής, κάτι που δεν επικράτησε τελικά. Ο Ιμπραήμ Εντχέμ έζησε μια ζωή μουσουλμάνου ζηλωτή, προσεκτικά οργανωμένη ώστε να μην παρεξηγηθεί ως ψευδομουσουλμάνος ή αποστάτης. Γι’ αυτό αφιερώθηκε με ειλικρίνεια και εντιμότητα στην υπηρεσία της Αυτοκρατορίας που τον ανέδειξε παρότι του στέρησε την οικογένεια, τη θρησκεία και το νησί του», λέει ο κ. Χριστοδούλου.
Καταγωγή
Το βιβλίο υιοθετεί τρεις βασικές εκδοχές ως προς την ελληνική του καταγωγή. «Κάποιοι Χιώτες ερευνητές αναφέρουν την οικογένεια Πυρρίκη από τη Βέσσα της Χίου. Ο μεγαλοτραπεζίτης Γεώργιος Ζαρίφης, στενός φίλος του Μεγάλου Βεζίρη και δανειστής του Οθωμανικού κράτους, ισχυρίζεται ότι ο Εντχέμ καταγόταν από τους Σκαραμαγκάδες, άποψη που μάλλον φαίνεται να προτιμούν οι σημερινοί απόγονοί του στην Τουρκία. Τέλος, υπάρχει και μια τρίτη εκδοχή που την εμφάνισαν οι εφημερίδες της Αθήνας το 1877, την περίοδο που ο Εντχέμ έγινε Μέγας Βεζίρης: Οτι τάχα ο πασάς είχε στη μικρή τότε ελληνική πρωτεύουσα αδελφό καθηγητή του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου από την οικογένεια Κόκκινου της Χίου».
Ο Ιμπραήμ Εντχέμ Πασάς πέθανε στην Κωνσταντινούπολη το 1893 και τάφηκε στο Τέμενος της Μιχριμάχ Σουλτάνας στο Σκούταρι, που έχτισε ο κατά πολλούς ελληνικής επίσης καταγωγής, μεγαλοφυής αρχιτέκτονας Σινάν. Η είδηση του θανάτου του και το ελληνικό βιογραφικό του έτυχαν τότε παγκόσμιας προβολής.
Ο μεγάλος γιος του, ο Οσμάν Χαμντί Μπέης, θεωρείται σήμερα ο μεγαλύτερος ζωγράφος της Τουρκίας και ήταν ο μόνος που δήλωνε ότι η καταγωγή τους ήταν ελληνική.
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.
facebook
youtube
instagram
X
