Ένα από τα πολυτιμότερα, όσο και σπάνια στην ιδιότητά του κειμήλια, που εκτίθεται στο Εθνικό και Ιστορικό Μουσείο Αθηνών, είναι η λήκυθος στην οποία φυλάσσεται η καρδιά του μπουρλοτιέρη ναυάρχου της Επανάστασης Κωνσταντίνου Κανάρη.
Από την αρχαιότητα η καρδιά θεωρείται ως η κατοικία της ψυχής και πηγή κάθε ανδρείας. Με βάση αυτό το πνεύμα αποφασίζεται με το θάνατο του ηρωικού μπουρλοτιέρη, να αφαιρεθεί η καρδιά του πριν την ταφή της σορού του.
Ακολουθώντας την τακτική συνήθεια του μεσαίωνα, να φυλάσσονται στο διηνεκές οι καρδιές επιφανών και ανδρειωμένων ανδρών με ταρίχευση, στις 2 Σεπτεμβρίου 1877 ο Ναύαρχος φεύγει από τη ζωή και αποφασίζεται ο γιατρός και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Ιωάννης Ζωχιός να εκτελέσει τη σχετική διαδικασία.
Από της παλαιότερες αναφορές για ταρίχευση καρδιάς είναι του 1199 και αφορά τον Άγγλο βασιλιά Ριχάρδο τον επονομαζόμενο Λεοντόκαρδο, του οποίου φυλάσσεται μέχρι σήμερα στον καθεδρικό ναό της Ρουέν στην Γαλλία.
Η συνήθεια αυτή διατηρείται μέχρι της αρχές του 20ου αιώνα, ενώ στην Ελλάδα εκτός από την καρδιά του Κανάρη υπάρχει στην Ύδρα η καρδιά του ετέρου μεγάλου ναυάρχου της Επανάστασης Ανδρέα Μιαούλη και στην Αθήνα στον ναό των Ταξιαρχών φυλάσσονται οι καρδιές των αδελφών Αλέξανδρου και Γεωργίου Υψηλάντη.
Ο κορυφαίος γλύπτης Θωμάς Θωμόπουλος, με πλούσιο δημιουργικό έργο στο ενεργητικό του, αναλαμβάνει να φιλοτεχνήσει τη λήκυθο και τη μαρμάρινη λάρνακα στην οποία τοποθετείται η καρδιά του μεγάλου Ψαριανού και που με κάθε επισημότητα τον Νοέμβριο 1929 φιλοξενείται στο τότε Υπουργείο Ναυτικών.
Ο λαός αποκαλεί το έκθεμα η «καρδιά του Ναυάρχου», η οποία τοποθετημένη στην ασημένια λήκυθο της, γίνεται σύμβολο των αγώνων της πατρίδας για ελευθερία και ανεξαρτησία. Το 1933 αποφασίζεται η μεταφορά της, στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Αθηνών, ώστε να υπάρχει ευχερέστερη προσέλευση του κοινού και να καταστεί προσκύνημα των νεότερων γενεών.
Στις πλευρές της λάρνακας είναι χαραγμένα με χρυσά γράμματα τα ονόματα της Χίου και των Ψαρών, του Τσεσμέ και της Αλεξάνδρειας. Είναι τα κορυφαία σημεία όπου μεγαλουργεί ο κορυφαίος αγωνιστής του 21. Στο επάνω μέρος είναι κατασκευασμένος σταυρός, ενώ στη λήκυθο υπάρχει χαραγμένη η φράση «Χαίρε καρδία ναυάρχου Κανάρη».
Οι σχέσεις με τον Όθωνα
Έχει καταγραφεί και έχει επισημανθεί αντίστοιχα από μελετητές, ότι ο Κανάρης διατηρεί μια εσαεί επιφυλακτική στάση απέναντι στον πρώτο βασιλιά της Ελλάδας Όθωνα. Παρά το γεγονός ότι ο άναξ του, κατ’ απαίτηση του λαού, του δίνει εντολή σχηματισμού Κυβέρνησης, εκείνος, πιστός στις ψαριανές του δημοκρατικές του αρχές, δεν μπορεί να δεχθεί τον αυταρχισμό του Όθωνα.
Όμως και ο νεαρός Βαυαρός μονάρχης της Ελλάδος αντιπαθεί και μάλλον ανησυχεί για το ανυπότακτο ελεύθερο πνεύμα του Ψαριανού.
Η σύγκρουση τους φτάνει πολλές φορές στα άκρα, με τον Κανάρη να μην μακροημερεύει ως πρωθυπουργός της χώρας.
Χαρακτηριστικό είναι το περιστατικό της τελευταίας εντολής σχηματισμού κυβέρνησης, λίγο πριν την έξωση του Άνακτα, το 1862.
Ο βασιλιάς προσπαθεί να πατρονάρει τον Κανάρη, με τον τελευταίο να του λέει κατάμουτρα «αυτά είναι ντροπής πράγματα», παραιτούμενος αυτοστιγμεί του δικαιώματος.
Δεν θεωρείται καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι στην απόδοση βαθμών στους αγωνιστές, αγνοείται ο μεγάλος πυρπολητής, ούτε το γεγονός ότι ο Όθων παρεμποδίζει την εισαγωγή ενός εκ των υιών Κανάρη στη σχολή αξιωματικών του πολεμικού ναυτικού.
Την ίδια χρονιά στα γενέθλιά του βασιλιά, που κατά παράδοση άνοιγε στα ανάκτορα ένα βιβλίο ευχών, ο Κανάρης που φέρει βαρέως την αδικία στο παιδί του, αντί άλλων ευχών γράφει: «Όποιος δουλεύει βασιλιά, πρέπει το νου του νάχη! Όχι το νου του βασιλιά παρά τον ειδικό του».
Περί Καταγωγής
Οι πηγές διαθέτουν στοιχεία που θέτουν σε αμφισβήτηση ότι τόπος γέννησής του είναι το νησί των Ψαρών.
Ως προς τη χρονολογία και τον τόπο γέννησης του Κανάρη, υφίστανται σημαντικές αποκλίσεις. Κατά μία εκδοχή γεννιέται στα Ψαρά το 1793 ή το 1790. Κατ' άλλους όμως γεννιέται στην Πάργα γύρω στο 1790. Ο ίδιος ο Κωνσταντίνος Κανάρης στα απομνημονεύματά του αναφέρει «τώρα περνάμε από τη γενέτειρά μου την Πάργα».
Ο ιστορικός Δημήτριος Γατόπουλος μελετώντας τα οικογενειακά αρχεία της Οικογένειας, δημοσιεύει ιστορική μελέτη στην εφημερίδα Εστία, συγκεκριμένα στο φύλλο της 14ης Ιουλίου 1937. Στα οικογενειακά αυτά αρχεία περιλαμβάνεται και το μυστικό ημερολόγιο του Κωνσταντίνου Κανάρη το οποίο φέρει στο φως ο δισέγγονός του, συνταγματάρχης Κωνσταντίνος Θεμ. Κανάρης. Από αυτά ο συγγραφέας συμπεραίνει πως ο Μπουρλοτιέρης δεν έχει γεννηθεί στα Ψαρά, αλλά στην Πάργα, το Σεπτέμβριο του 1790 και εγκαθίσταται κατά τους προεπαναστατικούς χρόνους, στην ηρωική Νήσο.
Ως προπάππος του φέρεται ο Νικόλαος Σπηλιωτέας, παππούς του ο Θεμιστοκλής και πατέρας του ο Νικόλαος Σπηλιωτέας. Από τη μελέτη των ημερολογίων της οικογένειας «διευκρινίζεται ότι η νεοελληνική οικογένεια Κανάρη υπήρξε συνέχεια της παλαιοελληνικής οικογενείας Σπηλιωτέα, κλάδου της οποίας τα μέλη, τιτλούχοι των Βενετών και Γενουησίων αρχόντων απαντώνται εν δράσει περί το 1200.»
Το πραγματικό όνομα του Κανάρη είναι Κωνσταντής Νικολάου Σπηλιωτέας. Η ετυμολογία του ονόματός του κατά μίαν άποψη προέρχεται από τη λέξη καρνάγιο, στα ιταλικά «carenaggio» για την ακρίβεια, που σημαίνει ναυπηγείο. Μια δεύτερη εκδοχή, σύμφωνα με το ημερολόγιο του γιου του Αριστείδη Κ. Κανάρη: «…απεκλήθη ο πατήρ μου Κάν-Άρης ή Κανάρης, λόγω του μειλιχίου και σώφρονος χαρακτήρος του, διότι αν και ριψοκίνδυνος, πολεμικός και αποφασιστικός, ενήργη πάντοτε κατόπιν περισκέψεως…».
Η τρίτη εκδοχή, είναι να προέρχεται το επώνυμο από το καναρίνι, λόγω του μειλίχιου χαρακτήρα του.
Η επικρατούσα πάντως άποψη θέλει τον Κανάρη γνήσιο Ψαριανό, να γεννιέται και να μεγαλώνει στο νησί. Επιπλέον, ο Κανάρης παντρεύεται τη Δέσποινα Μανιάτη, γυναίκα από πλούσια και Ψαριανή οικογένεια. Αυτό, αποτελεί ένα ακόμα στοιχείο για την καταγωγή του Κανάρη αφού οι Ψαριανοί θεωρούν, εκείνη την εποχή τουλάχιστον, κατάντημα και ντροπή να παντρεύονται με ξένους κοπέλες του νησιού και μάλιστα από επιφανείς οικογένειες. Επιπροσθέτως, το όνομα του Κανάρη εντοπίζεται και στο αρχείο της νήσου Ψαρών.
Όταν οι ξένοι φιλέλληνες τον ρωτούσαν για την ιστορία του και τα κατορθώματά του απαντούσε, δείχνοντας με το δάχτυλο το χάρτη των Ψαρών: «Αυτά είναι η ιστορία μου, για αυτά να γράψετε!».
Σε μια άλλη εικασία που θέλει τις ρίζες της οικογένειάς του στην Ιταλία απαντά για το σόι του, ότι αυτό ξεκινά από τον ίδιο, θεωρώντας αυτά τα λεγόμενα «παραμύθια», σύμφωνα με τον Δημήτριο Φωτιάδη.
Πηγές:
https://psarianokaravi.blogspot.com/. Έρευνες του Ανδρέα Καργιώργη.
Wikipedia
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.
facebook
youtube
instagram
X
