Γεώργιος Βιζυηνός, Ρώμος Φιλύρας, ποιητές, Γιαννούλης Χαλεπάς, ο μέγιστος γλύπτης εκ Τήνου, Νικόλαος Δραγούμης, ζωγράφος, αδελφός του Ίωνα και της Ναταλίας Μελά, Εμμανουήλ Λαμπάκης, επίσης ζωγράφος, επίσης Τήνιος, ένας ακόμη σπουδαίος συντοπίτης και μαθητής του Νικολάου Γύζη, είναι μερικοί μόνο από τους διανοούμενους και καλλιτέχνες που φιλοξενήθηκαν ή τελεύτησαν στο Δρομοκαΐτειο Θεραπευτήριο, σε συνθήκες αξιοπρέπειας και σε κάθε περίπτωση ανθρώπινες, τουλάχιστον όσον αφορά την περιρρέουσα αντίληψη περί ψυχικά νοσούντων της εποχής. Θα πρέπει στο μακρύ κατάλογο των επιφανών τροφίμων να προστεθούν ο συγγραφέας Μιχαήλ Μητσάκης, ο λογοτέχνης και ζωγράφος Γεράσιμος Βώκος, ο ζωγράφος Βαλεντίνος Ίλβες, ο δημοσιογράφος και λογοτέχνης Άριστος Καμπάνης, ο ζωγράφος Ανδρέας Κρυστάλλης, αδελφός του Ηπειρώτη ποιητή Κωνσταντίνου Κρυστάλλη.
Όταν ακόμη και σήμερα, στο α΄ τέταρτο του 21ου αιώνα, οι ψυχικά ασταθείς και ασθενείς αντιμετωπίζονται στο ίδιο τους το σπίτι, στην ίδια τους την οικογένεια, ως δυσβάσταχτο βάρος, όνειδος, κοινωνικοί παρίες και ντροπή, ο Ζωρζής Δρομοκαΐτης με τη διαθήκη του βάζει τις βάσεις στη φροντίδα, αρωγή, ίαση και προστασία των ψυχασθενών, σε μια νεοσύστατη και φτωχή επικράτεια αμαθών πολιτών, εν έτει 1880. Η παρακαταθήκη Δρομοκαΐτη παραμένει ζωντανή έως τις ημέρες μας, με το Νοσηλευτήριο να αποτελεί Νοσοκομείο Πρώτης Γραμμής στην αντιμετώπιση όλων των ψυχικών νόσων, από σχιζοφρένεια έως διαταραχές συνεπεία ναρκωτικών ουσιών. Είναι εκείνος που αλλόφρων συναντά τη νοσούσα σύζυγό του Ταρσή, το γένος Φραγκοπούλου, έγκλειστη στην κατά τα άλλα σπουδαία Μονή Δαφνίου, σε αχαρακτήριστες συνθήκες, προσβλητικές σ’ αυτό που απλά ονομάζουμε ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Ο μέγας ευεργέτης Ζωρζής Δρομοκαΐτης
Ο Ζωρζής Δρομοκαΐτης γεννιέται το 1805 στη Χίο από τη Μεγάλη Σφαγή της οποίας το 1822 γλυτώνει. Συγκεντρώνοντας ένα μικρό κεφάλαιο αρχίζει να ασχολείται με το εμπόριο σε Αίγυπτο, Συρία και Μαδαγασκάρη, όπου εγκαθίσταται με τη σύζυγό του Ταρσή. Δυστυχώς η Ταρσή νοσεί ψυχικά και το ζευγάρι επιστρέφει στη Χίο. Σύμφωνα με μαρτυρία του ιερέα Δημήτρη Ζερβούδη, οι γονείς της την στέλνουν στην Αθήνα όπου εγκλείεται στο «Σωφρονιστήριον» ή «Φρενοκομείον» που λειτουργεί στη Μονή Δαφνίου. Εκεί υπάρχουν μικρά σπιτάκια, «σαν σκυλόσπιτα» όπου βάζουν τους ψυχασθενείς δεμένους.
Με αφορμή την οικτρή κατάσταση της συζύγου του ο Ζωρζής Δρομοκαΐτης απευθύνεται στις Αρχές ζητώντας να του παραχωρηθεί μία έκταση για να κατασκευαστεί με δικά του έξοδα ψυχιατρικό ίδρυμα.
Με τη διαθήκη του τον Φεβρουάριο του 1880 στο Ελληνικό Προξενείο της Χίου, αφού ακόμη το νησί είναι τουρκοκρατούμενο, αφήνει το τεράστιο ποσό των 500.000 γαλλικών φράγκων για την ίδρυση του «Φρενοκομείου Ζωρζή και Ταρσής Δρομοκαΐτη». Από εκείνη τη στιγμή ο Ζωρζής Δρομοκαΐτης εισέρχεται στη λίστα των μεγάλων Εθνικών Ευεργετών. Λέγεται ότι εμπνευστής της ιδέας ίδρυσης «Φρενοκομείου» ήταν ο γιατρός Γεώργιος Α. Μακκάς, αντιπρόεδρος του πρώτου Δ.Σ. του Δρομοκαΐτειου, Χιώτης επίσης, καθηγητής της Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και προσωπικός γιατρός του Γεωργίου του Α΄ .
Ο Ζωρζής φεύγει από τη ζωή λίγο αργότερα, το ίδιο έτος, το 1880. Εκτελεστές της διαθήκης του έχουν ορισθεί οι φίλοι του Μάρκος Ρενιέρης, Διοικητής της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας, ο συμπατριώτης του Ιωάννης Χωρέμης και ο Εμμανουήλ Χαρίλαος.
Το θεραπευτήριο αναγείρεται
Οι εκτελεστές της διαθήκης αντιμετωπίζουν το σοβαρότατο πρόβλημα, το οποίο δεν είναι άλλο από την άγνοιά τους για το πώς ιδρύεται και λειτουργεί ένα Θεραπευτήριο Ψυχικών Νόσων. Ζητούν τη συνδρομή του Δημήτριου Βικέλα ο οποίος μένει στο Παρίσι. Αυτός φροντίζει ώστε ο διαπρεπής Γάλλος ψυχίατρος Lunier, επίτιμος Γενικός Επιθεωρητής των Διοικητικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Εξωτερικών της Γαλλίας να ασχοληθεί με το θέμα. Ο Lunier τελείως αφιλοκερδώς και μετά από μακρές συνεννοήσεις, παραδίδει σχέδια για τη μορφή των κτηρίων, τις οικοδομικές εργασίες και τον κανονισμό των υπηρεσιών.
Η ευαισθησία του επιφανούς λογοτέχνη, όσο και η γνώση του γύρω από τις ψυχικές διαταραχές έγκειται στην ψυχική αστάθεια που βασανίζει τη σύζυγό του, γεγονός που τον αναγκάζει να μένει μόνιμα στο Παρίσι. Ο πρώτος πρόεδρος της ΔΟΕ παραμένει στην Πόλη του Φωτός έως το 1896, χρονιά που φεύγει από τη ζωή η ταλαιπωρημένη του σύντροφος.
«Τράβα κορδέλα»
Στο υπό σύσταση Ίδρυμα, σύμφωνα με τις επιθυμίες του Ζωρζή, παραχωρείται η έκταση κοντά στη Μονή Δαφνίου, πρώην κολαστήριο των φρενοβλαβών, στη συγκεκριμένη θέση του, επί της Ιεράς Οδού στον αριθμό 343. Το «Δρομοκαΐτειο» αρχίζει να χτίζεται τον Ιούλιο του 1884. Σε έναν από τους συνηθισμένους μακρινούς περιπάτους του, ο βασιλιάς Γεώργιος Α΄ περνά από την περιοχή και βλέπει κάποιους τοπογράφους να χαράσσουν τα όριά του, τους οποίους ρωτά ως τι θα χρησιμοποιηθεί το Ίδρυμα. Οι τοπογράφοι τον ενημερώνουν, με τον Άνακτα να αναφωνεί: «Τράβα κορδέλα!», δηλαδή «να το κάνετε όσο πιο μεγάλο γίνεται!»
Αρχικά χτίζονται τέσσερα κτίρια και συγκεκριμένα τα «Ανωτέρων Θέσεων Ανδρών», «Ανωτέρων Θέσεων Γυναικών», «Ανησύχων Ανδρών» και «Ανησύχων Γυναικών» με συνολικά 110 κλίνες. Παράλληλα κατασκευάζονται τα απαραίτητα βοηθητικά κτίρια για γραφεία, οικία διευθυντή, θυρωρείο, μαγειρείο, φαρμακείο, πλυντήριο, ιματιοθήκη και υδροθεραπευτήριο. Το Ψυχιατρικό Κατάστημα ξεκινά τη λειτουργία του την 1η Οκτωβρίου 1887, ημερομηνία ορόσημο για την ψυχιατρική στην Ελλάδα. Το απόγευμα αυτής της ημέρας και συγκεκριμένα στις 4:00, γίνεται η εισαγωγή του πρώτου ασθενή. Πρώτος διευθυντής του διορίζεται ο Χρήστος Τσιριγώτης. Το ιδρυτικό καταστατικό συντάσσει ο έγκριτος νομικός, συνεργάτης του Ελευθερίου Βενιζέλου, ειδικά στη σύνταξη της Συνθήκης της Λοζάνης και πατέρας του λογοτέχνη Γεωργίου Θεοτοκά, Μιχαήλ, ενώ από την πρώτη ημέρα της λειτουργίας του έως σήμερα, το Διοικητικό του Συμβούλιο απαρτίζεται από έγκριτους επιστήμονες και πολίτες, αφού ο ίδιος ο Δρομοκαΐτης ορίζει με τη διαθήκη του αυτό να απαρτίζεται εκ των «αρίστων».
Το πρώτο ιατρικό επιτελείο στελεχώνουν οι κορυφαίοι ιατροί Μ. Κατσαράς, Μ. Γιαννίρης, και Μ. Ζηλανάκης. Το 1901 με δαπάνη του τότε προέδρου του Δ.Σ. Μιλτιάδη Καλβοκορέση οικοδομείται ο Ιερός Ναός του Θεραπευτηρίου, αφιερωμένος στους Αγίους Αναργύρους. Τα επόμενα χρόνια με δωρεές, ανεγείρονται τα κτίρια, Σεβαστοπούλειο (1890), Θεολόγειο (1893) που υφίσταται ανεπανόρθωτες ζημιές από τους σεισμούς του 1981, για να κατεδαφιστεί το 1983 και στη θέση του να εγκατασταθεί προκατασκευασμένο κτίριο, το «Νέο Θεολόγειο». Στο Σπηλιοπούλειο το 1951 γίνεται προσθήκη ορόφου, για να εγκατασταθεί τρία χρόνια αργότερα η Παθολογική Κλινική. Από το 1893 οικοδομούνται κτήρια και λειτουργούν ως εγκαταστάσεις Εργασιοθεραπείας Ανδρών και Γυναικών, Ακτινολογικό Εργαστήριο το 1896, ενώ το 1901 ολοκληρώνεται το Σύγγρειο, με δωρεά του Ανδρέα Συγγρού. Σημαντική, ίσως να παραμένει η τελευταία μέγιστη δωρεά στο Ίδρυμα, είναι η συμβολή των Καρδαμυλίων πλοιοκτητών, αδελφών Μιχαήλ και Ιωάννη Γεμέλου, με τη γενναία συνεισφορά των οποίων ιδρύεται η ομώνυμη Σχολή Νοσηλευτικής, η οποία μετά από φοίτηση 2,5 ετών αποδίδει ετησίως 30 νοσηλεύτριες και νοσηλευτές.
Με το Κληροδότημα Γεμέλου συντηρείται ακόμη το Γεμέλειο Γηροψυχιατρικό Τμήμα, δυναμικότητας 40 κλινών, σύμφωνα με τον επί δεκαετίες πρώην πρόεδρο, αντιπρόεδρο και συνεχώς μέλος του ΔΣ του Ιδρύματος, ιατρό δρα Αναστάσιο Τριπολίτη.
Πηγές:
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.
facebook
youtube
instagram
X
