Παγκόσμια Ημέρα Εθελοντισμού (5η Δεκεμβρίου)

    Εθελοντισμός είναι το κίνημα που, κατά τρόπο εκούσιο και ηθελημένο, αποσκοπεί στην  προσφορά υπηρεσιών στο κοινωνικό σύνολο.

    Ο εθελοντής συμμετέχει, αναλαμβάνει δράση, συστρατεύεται με άλλους σε κοινούς αγώνες για την επίλυση προβλημάτων, για την προώθηση κοινωφελών στόχων και την προαγωγή τής ποιότητας ζωής και ευτυχίας τών ανθρώπων. Η εθελοντική δράση, με όποιον τρόπο κι αν εκδηλώνεται, αποτελεί διακονία ανυστερόβουλη και αυτόβουλη στο συνάνθρωπο, διότι το υποκείμενο αυτής τής ενέργειας προαιρείται το δέον, δηλαδή το ηθικό. Η εθελοντική δραστηριότητα προϋποθέτει εκ μέρους τών υποκειμένων που την ενσαρκώνουν  ανιδιοτέλεια και αφιλοκέρδεια, καρπούς που ευδοκιμούν σε γεωργημένες και φωτισμένες συνειδήσεις, οι οποίες δηλαδή καταφάσκουν έντονα την αξία τού Ανθρώπου!

    Συνεπώς, η εθελοντική στάση ζωής είναι ένα οικειοθελές και προαιρετικό άθλημα εσωτερικής ελευθερίας. Κατά την άσκηση τών κάθε είδους εθελοντικών δράσεων καλείται το υποκείμενο να θυσιάσει ατομικό χρόνο, να καταβάλει εργώδεις προσπάθειες, να καταθέσει ψυχή. Με δυο λόγια, η εθελοντική δράση είναι μια πρόσκληση και ταυτόχρονα πρόκληση προς εκείνον που θα την ακολουθήσει: ο εθελοντής θα αναμετρηθεί με δυσχέρειες και δυσκολίες στην προσπάθειά του να δώσει σάρκα και οστά στο όραμά του, αλλά προ πάντων θα αναμετρηθεί με τον εαυτό του. Δηλαδή θα φανεί κατά πόσο το δρων υποκείμενο δύναται να θραύσει το κέλυφος τού σύγχρονου ναρκισσιστικού ατομικισμού  και να διακονήσει αξίες διαφορετικές (αλληλεγγύη, αλτρουισμό, φιλαλληλία, συνεργασία, αγαθοεργία, ανυστεροβουλία, προσφορά, αγάπη) απ’ αυτές που κυριαρχούν στη χυδαία αγορά. Άρα, ο εθελοντισμός συνιστά υπέρβαση τού εγωισμού και ατομικισμού, και συνάντηση και συνοδοιπορία με τον Άλλον. Συνθέτει δηλαδή σχέση κοινωνίας προσώπων, εφόσον κατακρημνίζει τα τείχη τής ναρκισσιστικής  εσωστρέφειας και εγωπάθειας!  Όποιος προσφέρει εθελοντικά τις υπηρεσίες του στην κοινωνία αναπτύσσει διαφορετική όραση απέναντι στα πράγματα: ενδιαφέρεται για το δάσος κι όχι για το δέντρο! Τουτέστιν παύει να θέτει πάνω απ’ όλα το ατομικό του συμφέρον και την προσωπική του καλοπέραση και, με τη διευρυμένη συνείδηση που έχει αποκτήσει, συναισθάνεται πως η ατομική του προκοπή και ευτυχία είναι άρρηκτα δεμένη με την προκοπή και ευτυχία τού συνόλου [«εγώ γάρ ηγούμαι πόλιν πλείω ξύμπασαν ορθουμένην ωφελείν τούς ιδιώτας ή καθ’ έκαστον τών πολιτών ευπραγούσαν, αθρόαν δέ σφαλλομένην. Καλώς μέν γάρ φερόμενος ανήρ τό καθ’ εαυτόν διαφθειρομένης τής πατρίδος ουδέν ήσσον ξυναπόλλυται, κακοτυχών δέ εν ευτυχούση πολλώ μάλλον διασώζεται». Μετάφραση: «εγώ νομίζω ότι μια πολιτεία προωθεί περισσότερο το συμφέρον των πολιτών αν στο σύνολό της ακμάζει, παρά αν ευτυχεί σ’  αυτήν ο κάθε πολίτης αλλά στο σύνολό της η ίδια δυστυχεί. Γιατί όσο κι αν ευτυχεί ένας πολίτης ως άτομο, αν καταστρέφεται το κράτος, μαζί του όμοια κι αυτός χάνεται. Ενώ αν δυστυχεί ο πολίτης σε κράτος που ευημερεί, τότε ο πολίτης έχει πολλές ελπίδες να σωθεί», Θουκυδ. ΙΙ, 60 ].

   Δια του εθελοντισμού οικοδομείται η λεγόμενη κοινωνία τών πολιτών: ο θρυμματισμένος άνθρωπος τών σημερινών απρόσωπων, άξενων και πολύβουων μεγαλουπόλεων, μέσω ποικίλων οικειοθελών δράσεων, έχει τη δυνατότητα να αναβαθμίσει την ύπαρξή του, και από απρόσωπο άτομο βυθισμένο στην απάθεια και την ιδιώτευση να υψωθεί σε αυτάρκη και ενεργό πολίτη, ο οποίος με τις προσωπικές του αποφάσεις και ενέργειες διαμορφώνει τις συνθήκες τής ζωής του. Η εθελοντική δράση δηλαδή αποτελεί συμβολή στην ουσιαστική λειτουργία τής δημοκρατίας, αφού ο ίδιος ο άνθρωπος γίνεται ο πρωταγωνιστής τής ιστορίας.

    Επίσης ο εθελοντισμός δρα ευεργετικά στον ψυχοσυναισθηματικό κόσμο πρωτίστως τού εθελοντή αλλά και εκείνου που εισπράττει και αποδέχεται την ευεργεσία: στην ψυχή τού εθελοντή κυριαρχεί η ηθική ικανοποίηση και αγαλλίαση από την τελεσθείσα αγαθοεργία. Αυτή η εσωτερική πληρότητα («ηδονή» την αποκαλεί ο Αριστοτέλης) απορρέει από τη συναίσθηση τού χρέους προς τον διπλανό και από την εκπλήρωση αυτού του χρέους. Παράλληλα, η υιοθέτηση  και αποδοχή τών αξιών και ιδεωδών τού εθελοντισμού από ολοένα και περισσότερους ανθρώπους εμψυχώνει τον εθελοντή και του γιγαντώνει την πίστη και το όραμα για έναν καλύτερο κόσμο. Αλλά και ο αποδέκτης τής ευεργεσίας αισθάνεται περισσότερο ασφαλής, όταν διαπιστώνει πως υπάρχουν άνθρωποι που συμμερίζονται το πρόβλημά του και πως τελικά η ανθρωπιά και η αλληλεγγύη δεν έχουν εκδημήσει από τον κόσμο!

    Προσέτι ο εθελοντισμός αποτρέπει φαινόμενα εκμετάλλευσης ευπαθών κοινωνικών ομάδων, εφόσον βελτιώνει τις συνθήκες ζωής τους. Έτσι, δια της προασπίσεως τών κοινωνικών δικαιωμάτων τών εν λόγω ομάδων, μετατρέπεται σε συμπλήρωμα τού ελλειμματικού κοινωνικού κράτους και σε παράγοντα κοινωνικής συναίνεσης.

    Τέλος, η εθελοντική στάση παρέχει ουσιαστικό νόημα και πληρότητα βίου! Δύναται, δια του εθελοντισμού, να αξιοποιηθεί ο ατελείωτος ελεύθερος και αναξιοποίητος χρόνος πολλών σημερινών αστών κυρίως  και να διοχετευθεί αυτός σε έργα ουσιαστικής δημιουργίας. Μ’ αυτό τον τρόπο θα απαλλαγούν οι αστοί  από την πλήξη και την ανία μιας άχρωμης και επίπεδης ζωής,  στην οποία κυριαρχεί η αποξένωση και αλλοτρίωση.

   Πεδία εμφάνισης τής εθελοντικής προσφοράς  υπάρχουν πάμπολλα: Ευαισθητοποιημένες περί την προστασία τού περιβάλλοντος ομάδες αναλαμβάνουν σχετικές πρωτοβουλίες (προστασία πανίδας και χλωρίδας, διενέργεια δενδροφυτεύσεων σε καμένες δασικές εκτάσεις, καθαρισμός παραλιών, ανακύκλωση απορριμμάτων κ.ά.π). Αλλά και στο κοινωνικό πεδίο, σύλλογοι και φορείς προσφέρουν εθελοντική εργασία προκειμένου να υπηρετήσουν τα αυτονόητα ανθρώπινα δικαιώματα (προστασία παιδιών, παροχή δωρεάν υπηρεσιών εκπαίδευσης τόσο σε μαθητές όσο και σε ενήλικες,  κοινωνική επανένταξη ναρκομανών και αποφυλακισμένων, παροχή βοήθειας σε άτομα με αναπηρίες και ηλικιωμένους, προστασία πεζών, καθαρισμός αστικών περιοχών, διαφώτιση περί τα δικαιώματα τού καταναλωτή). Ακόμα, οργανώσεις εθελοντών παρέχουν τις ανθρωπιστικές τους υπηρεσίες για την αντιμετώπιση ποικίλων προβλημάτων (φυσικές καταστροφές, αποστολή ιατροφαρμακευτικού υλικού, παροχή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, αιμοδοσία, δωρεά οργάνων, συμμετοχή σε ομάδες διάσωσης ανθρώπων, υλική και ηθική ενίσχυση δεινοπαθούντων).

   Τα αίτια εκδήλωσης τού εθελοντικού κινήματος στην εποχή μας είναι ποικίλα: Βασικός λόγος – αν κρίνουμε με βάση την παρούσα δυσμενή οικονομική και κοινωνική συγκυρία που διάγει η Χώρα μας – είναι η ανεπάρκεια και αδυναμία τού παραδοσιακού αστικού Κράτους  να ανταποκρίνεται στις ποικίλες υποχρεώσεις του (Παιδεία, Υγεία, Κοινωνική μέριμνα κ.λπ). Δεύτερος λόγος, άμεσα συναρτημένος με τον προηγούμενο, είναι η υποχώρηση τής πατερναλιστικής  αντίληψης  ότι για την επίλυση πάντων τών προβλημάτων την ευθύνη αλλά και τη μαγική λύση έχει το «Κράτος-Πατερούλης». Έτερος λόγος είναι η πολύμορφη και πολυδιάστατη κρίση τής εποχής μας (πολιτική, διαπροσωπική, φθορά τής συλλογικότητας), που επιβάλλει ως απάντηση την αφύπνιση και ενεργοποίηση τού πολίτη. Τέταρτο αίτιο μπορεί να θεωρηθεί η γιγάντωση τών κοινωνικών αντιθέσεων (ολοένα διογκούμενος ο αριθμός τών νεόπτωχων) και των κοινωνικών προβλημάτων (υποσιτισμός, οικολογικό πρόβλημα, πόλεμοι, εγκληματικότητα, ξενοφοβία). Πέμπτο παράγοντα θεωρούμε τη δραματική πολλές φορές παρουσίαση τής ανθρώπινης δυστυχίας από τα Μαζικά Μέσα Ενημέρωσης και το συνακόλουθο αίσθημα ενοχών που αφυπνίζεται εξαιτίας  αυτής της  δυστυχίας.  Τέλος, αρκετοί ευαισθητοποιημένοι συνάνθρωποί μας, έχοντας συνειδητοποιήσει το βαθύτερο νόημα τής ζωής και έχοντας απογοητευθεί από το υπαρξιακό κενό και τα αδιέξοδα τού χρεοκοπημένου πολιτισμού τής νεωτερικότητας (άγχος, ατομικισμός, ανταγωνιστικό πνεύμα, καταναλωτισμός), επιζητούν νόημα βίου στην  ανθρώπινη επικοινωνία και στην εθελούσια προσφορά στο κοινωνικό σύνολο. 

   Η ευθύνη για την προώθηση τού πνεύματος τής εθελοντικής ιδέας ανήκει στους παράγοντες εκείνους που είναι επιφορτισμένοι άμεσα ή έμμεσα με το έργο τής παιδείας και αγωγής. Το κύριο βάρος για τη διαμόρφωση αλτρουιστικών-ανθρωπιστικών αντανακλαστικών στα μικρά παιδιά πέφτει στην οικογένεια. Έχει τη δυνατότητα η οικογένεια να ανατρέφει και να διαπαιδαγωγεί τα μέλη της στη βάση τής ανιδιοτελούς προσφοράς και της συντροφικότητας, ώστε αυτά κάποια στιγμή να ασπαστούν το εθελοντικό πνεύμα και να το υιοθετήσουν. Η συμβολή τής οικογένειας αποδεικνύεται καθοριστική αν οι ίδιοι οι γονείς είναι μέλη εθελοντικών οργανώσεων και αποτελούν οι ίδιοι απτό παράδειγμα ανθρωπιστικής συμπεριφοράς για τα τέκνα τους. Το σχολείο επίσης δύναται να εμφυσήσει ηθικές αξίες και ανθρωπιστικά ιδεώδη στους νεαρούς μαθητές και να τους εθίσει από νωρίς σε εθελοντικές δραστηριότητες και  συμπεριφορές, όπως δενδροφυτεύσεις, προστασία μνημείων, φιλανθρωπικές δραστηριότητες. Και τα Μαζικά Μέσα Ενημέρωσης μπορούν να προωθήσουν την εθελοντική ιδέα, είτε κοινοποιώντας διάφορες αγαθοεργούς δράσεις και προσφορές είτε προβάλλοντας ως πρότυπα δημοφιλείς προσωπικότητες που συμμετέχουν στον εθελοντισμό. Επιπλέον, οι κάθε είδους ηγεσίες, θρησκευτικές, πολιτικές και πνευματικές, μπορούν να ασκήσουν θετική επιρροή στους πολίτες υποδεικνύοντάς τους την οδό τής φιλαλληλίας και της συμπαράστασης προς τον πλησίον. Ωστόσο, το μέλλον τού εθελοντισμού εναπόκειται κυρίως στις ίδιες τις εθελοντικές οργανώσεις και στον τρόπο λειτουργίας τους: αν οι αλληλέγγυες δράσεις βρίσκουν κοινωνικό αντίκρυσμα και «αγκαλιάζονται» από την ίδια την κοινωνία αλλά και αν η δράση τών εθελοντικών ομάδων είναι πραγματικά ανυστερόβουλη, αποτελεσματική και κυρίως διάφανη, τότε οι προοπτικές τού εθελοντικού κινήματος όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς διαγράφονται ευοίωνες και ελπιδοφόρες.

   Συγκεφαλαιώνοντας, θα λέγαμε ότι η ενσυνείδητη ανάληψη πρωτοβουλιών  ατόμων και ομάδων που αποβλέπει στην ανακούφιση τού πάσχοντος συνανθρώπου αποτελεί κορυφαία κοινωνική αρετή που αφενός βοηθεί τον εθελοντή να αναπτύξει και να αναδείξει την έμφυτη κοινωνικότητά του και να διαμορφώσει το ήθος του, αφετέρου ανανεώνει την πίστη στον Άνθρωπο και στη δημιουργία ενός καλύτερου κόσμου!

Ειδήσεις σήμερα

Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.