Έχει προηγηθεί η έκδοση «Τήνιος τόπος, Έλλην χώρος, τόπος επουράνιος», μια σχολική εργασία των παιδιών της Τετάρτης και Έκτης τάξης του 2ου Δημοτικού Σχολείου Τήνου, μερικά χρόνια πίσω. Με επιβλέποντες εκπαιδευτικούς τους κκ Ιωάννα Παθιακάκη και Βαγγέλη Κοντοβουνήσιο, η εργασία είχε αντικείμενο τη χλωρίδα του νησιού της Τήνου, μια πρωτοποριακή προσέγγιση βασισμένη στους «Πέρσες» του Αισχύλου. Εκδοτικός οίκος αλφα πι. Στη μακρά αλυσίδα των πολλών ποιοτικών και καλών εργασιών των εκδόσεων Παληού, έρχεται να προστεθεί το νέο βιβλίο «Αναστασία η Χατζηραδιανή», μελέτη και «προσευχή» συνάμα, του έγκριτου εκπαιδευτικού-θεολόγου, αγαπημένου φίλου, δρα Γιώργου Δημόπουλου. Κι αυτό από την Τήνο. Έχει διατυπωθεί και αποτελεί μεγάλη αλήθεια, ότι το βιβλίο στη Χίο, με εμβέλεια πάντως πολύ μεγαλύτερη απ’ τον ίδιο τον τόπο -αποδεικνύεται από τα ανωτέρω-, υπηρετείται δεκαετίες τώρα, προς χάριν αρχικά ενός φιλομαθούς τοπικά κοινού, τροφοδοτούμενο παράλληλα από σπουδαίο υλικό, που δεν είναι άλλο από το έργο εξαιρέτων επιστημόνων μελετητών-ερευνητών. Ως προσπάθεια δεκαετιών, αγώνας ανυπέρβλητος, που μόνο αναίμακτος δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί, η θέληση του αείμνηστου Αντώνη Παληού, συνεχίζεται με αμείωτο «πείσμα» επίσης, από τα αδέλφια του Γιάννη και Ντίνα Παληού, σε περιβάλλον μάλιστα ακόμη πιο δυσμενές, ακόμη πιο απαγορευτικό. Με απλά λόγια η Χίος δικαιούται να εξακολουθεί να υπερηφανεύεται για τη συμβολή της σ’ αυτό το μοναδικό αγαθό, το πολύτιμο, το μοναδικό, το βιβλίο.
Η «Αναστασία η Χατζηραδιανή», ένα θαυμάσιο λογοτεχνικό αφήγημα- αφιέρωμα, με αφορμή τη διακοσιοστή επέτειο της Παλιγγενεσίας, είναι ύμνος στη γυναίκα, την Ελληνίδα και Χριστιανή, την καταδικασμένη στην ιταμότητα της σκλαβιάς, την ατίμωση, την ακούσια χρήση της ως παλλακίδας, έρχεται να διατυπώσει με σαφήνεια τις διαχωριστικές γραμμές ισλαμικού-χριστιανικού κόσμου. Τη διαφορά στην αντίληψη για την αξία της ανθρώπινης ζωής, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, την ελευθερία, κυρίως την ελευθερία, την ατομική, που και σε μας τον «πολιτισμένο» -υπό αίρεση ως προς το δόκιμον ο όρος-, έχει καθιερωθεί μετά από αγώνες αιματηρούς. Καθιερώθηκε πάντως. Το αν αμφισβητείται στα καθ’ ημάς, αυτή καθαυτή η έννοια της πραγματικής ατομικής ελευθερίας, είναι ένα άλλο θέμα, προϊόν πλουραλισμού και ιδεολογικής τοποθέτησης απ’ αυτής. Στην «Αναστασία» επισημαίνεται η πραγματική θέση της γυναίκας στις χώρες του ισλάμ, στο παρελθόν, στο αιματηρό παρόν και στο ακόμη πιο δυσοίωνο μέλλον. Με σαφήνεια, ειλικρίνεια και πιστότητα, αποτελέσματα επιστημονικής έρευνας, παρουσιάζεται όπως ακριβώς τη θεωρούν μουλάδες, αγιατολάχ, αλλά και πατεράδες και σύζυγοι, αυτό που πραγματικά είναι στις φαλλοκρατικές τους πεποιθήσεις, δηλαδή εμπορεύσιμο προϊόν, ούτε καν αγαθό, η γυναίκα ως αντικείμενο, σκεύος ηδονής, αναπαραγωγική μηχανή, πλουτοπαραγωγικό εργαλείο, η γυναίκα στην κτηνώδη μορφή του ανθρωποειδούς. Δυστυχώς χωρίς υπερβολή, χωρίς αυθαιρεσία, χωρίς εξόγκωση ή ακρότητες. Ο Γ. Δημόπουλος με την «Αναστασία» παρεισφρέει παράλληλα, σε βάθος αιώνων και μας βοηθά να συλλάβουμε το πνεύμα που κυριαρχούσε στα νοσηρά κολαστήρια-χαρέμια για χιλιάδες αθώα κορίτσια. Διεισδύει στους ημιφώτιστους θαλάμους και διαδρόμους των ψιθύρων των σουλτανικών διαμερισμάτων, εκεί που η δολοπλοκία, η σήψη, η γενετήσια διαστροφή, κυρίως των ευνούχων - αρνητική κληρονομιά των Βυζαντινών στους Οθωμανούς, να τα λέμε κι αυτά-, καθόριζε τις τύχες της μεγαλύτερης αυτοκρατορίας των Νεοτέρων Χρόνων και βεβαίως των εθνών που διαβιούσαν σ’ αυτή. Πρόκειται για κείμενο παράθεσης σκέψεων και ανησυχιών, προερχομένων από το στίβο άσκησης του ελληνικού πνεύματος και από τη βαθιά αρχαιότητα έως τις μέρες μας. Μια απολαυστική παρέλαση θέσεων και αποφθεγμάτων, στίχων και στιχομυθιών, μια αλληλουχία φιλοσοφικών προβληματισμών, ό,τι τέλος πάντων συνέτεινε ώστε ο ελληνισμός να έχει καταστεί, πέρα από έθνος, ρεύμα, στάση, στόχος, κυρίως στόχος, τρόπου ζωής διανοουμένων. Πλάτων, Σωκράτης, Ελύτης, Σεφέρης, αλλά και Σαββόπουλος και Μίκης, όπως και τόσοι άλλοι αναρίθμητοι της πνευματικής μας ελίτ, του χθες και του σήμερα.
Από την άλλη οριοθετεί και είναι το ουσιωδέστερο, την εκ διαμέτρου αντίθεση του ισλαμισμού προς τον πολιτισμό, αφού από την Άλωση και πριν απ’ αυτήν έως σήμερα, η κατάκτηση για τους πιστούς του Αλλάχ σημαίνει σφαγή, ατίμωση, καταστροφή μνημείων. Ένα μένος προς κάθε δημιούργημα της προόδου του ανθρωπίνου πνεύματος και κυρίως ενάντια στη διαφορετική πίστη. Οι τόποι λατρείας των κατακτημένων καταστρέφονται εκ θεμελίων, οι ιεροί ναοί και σύμβολα του χριστιανισμού μετατρέπονται σε τεμένη. Δεν πάει πολύς καιρός που στην παγκόσμια κοινότητα βιώσαμε αποσβολωμένοι τη μετατροπή του κορυφαίου οικουμενικού χριστιανικού μνημείου της Αγίας Σοφίας σε τζαμί. Ακολουθούν η Αγία Σοφία της Τραπεζούντας, η Μονή της Χώρας στην Κωνσταντινούπολη πάλι. Η τελευταία, αδιαμφισβήτητο μνημείο-προάγγελος της Αναγέννησης, προπομπός της διαδρομής από τον ύστερο Μεσαίωνα στους νέους Χρόνους. Το κείμενο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ανασκόπηση ή και απολογισμός επίσης, μια αναδρομή του ίδιου του μελετητή στην επιστημονική του πορεία, στα μετερίζια της εκπαίδευσης. Διακρίνει ο αναγνώστης έναν διάλογο θέσεων, ιστορικών και φιλολογικών, μεταξύ συγγραφέα και συναδέλφων του, εκπαιδευτικών. Μια έκθεση προβληματισμών προς αυτούς, με ονομαστική αναφορά μάλιστα σε δύο εξαιρετικές φιλολόγους, τις κυρίες Άννα Κορνάρου και Αικατερίνη Ψαλλίδα, από τις οποίες γενεές Τηνιοπαίδων- ανάμεσά τους και ο γράφων ευγνωμονώντας- κοινώνησαν στο μεγαλείο και τον πλούτο της ελληνικής γλώσσας, της ελληνικής γραμματείας.
Σύμφωνα με την παράδοση η Αναστασία, η παπαδοπούλα, η μετέπειτα ξακουστή Χασεκί Μαχπεϊκέρ Κιοσέμ Βαλιδέ Σουλτάνα, η πιο ισχυρή γυναίκα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας της ιστορίας της, είναι μια ακόμη χριστιανή που αρπάζεται από πειρατές για να καταλήξει στο Τοπ Καπί. Υπάρχουν δύο εκδοχές για την καταγωγή της, ότι δηλαδή είναι παπαδοκόρη από την Τήνο (χωριό Χατζηράδος) ή από τη Χίο. Υπάρχει και μια τρίτη, ασθενέστερη, αυτή της Wikipedia, ότι εκλάπη από την Κεφαλονιά. Παπαδοκόρη πάντως. Λίγη σημασία έχει. Η Αναστασία ή Κιοσέμ, που πάει να πει Φεγγαροπρόσωπη, από ελληνοπούλα σκλάβα εξελίσσεται σε αυτοκράτειρα. Υπό περιορισμό βέβαια, αφού από το σουλτανικό χαρέμι δεν εξέρχεται ποτέ, επισήμως τουλάχιστον, αντιβασίλισσα επισήμως δύο φορές, παρακολουθεί τις συνεδριάσεις του ανακτοβουλίου πίσω από κουρτίνα, επηρεάζει πέντε κατά σειρά σουλτάνους, το σύζυγό της Αχμέτ τον Α΄, το θετό γιό της Οσμάν Β΄, τους φυσικούς της γιούς Μουράτ Δ΄ και Ιμπραήμ Α΄, τον εγγονό της Μωάμεθ τον Δ΄. Διώκει απηνώς τους εχθρούς της, ανεβοκατεβάζει βεζίρηδες. Αλλά και ευεργετεί. Παραμένει κρυφά χριστιανή, σύμφωνα με την παράδοση πάντα. Ιδρύει φιλανθρωπικά ιδρύματα. Τέλος καταλήγει στραγγαλισμένη κατ’ εντολή της αντιζήλου της, μητέρας του εγγονού της Μωάμεθ Δ΄. Η άνοδος και η πτώση. Αναρριχείται με δολοπλοκία, μονόδρομος στα σκοτεινά δώματα του ανακτόρου, καταρρέει απ’ αυτήν. Πολεμά γενίτσαρους και ευνούχους, προστατεύει χριστιανούς, τιμάται μετά θάνατον και η ιστορία της δίνει το μοναδικό τίτλο της ισχυρότερης γυναίκας των Οθωμανών. Τέλος οι διάλογοι σχετικού δρώμενου, εν είδει θεατρικού κειμένου, ολοκληρώνουν το έργο Δημόπουλου, ενώ η επιμέλεια της έκδοσης φέρει την υπογραφή του κ. Νικολάου Λουτράρη, νέου, αλλά πολλά υποσχόμενου φιλολόγου-γλωσσολόγου.
(Ο Δρ. Γιώργος Δημόπουλος είναι συνταξιούχος καθηγητής θεολόγος, με μεταπτυχιακές σπουδές στη Γαλλία, ενώ έχει διατελέσει επί σειρά ετών διευθυντής της Ιερατικής Σχολής Τήνου, μέχρι το οριστικό της κλείσιμο το 2008. Στο Γενικό Ιερατικό Λύκειο Τήνου, όπως ήταν η επίσημη ονομασία, φιλοξενούντο περί τους 300 περίπου μαθητές από όλη την Ελλάδα, ενώ στο διδακτικό του προσωπικό συμπεριλαμβάνονται κορυφαίες πνευματικές προσωπικότητες, ανάμεσά τους, καθ’ ά ενθυμούμαι, ο μακαριστός Έξαρχος της Ιεράς Μονής Πάτμου Θεοδώρητος, οι μακαριστοί μητροπολίτες Βεροίας Αγαθόνικος και Γλυφάδας Παύλος και ων ουκ έστιν αριθμός μετέπειτα πανεπιστημιακοί δάσκαλοι. Το Λύκειο καθ’ όλη τη λειτουργία του από το 1966, συντηρούσε αποκλειστικά το Πανελλήνιο Ιερό Ίδρυμα Ευαγγελιστρίας Τήνου. Γ.Ξ.)
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.
facebook
youtube
instagram
X
