Από τη Χίο στα Αλάτσατα, από κει πάλι πίσω και ξανά η ίδια διαδρομή, μέχρις ότου ο Γεώργιος Διλβόης ή Διλμπόης να ακολουθήσει τον πατέρα του Αντώνιο στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, να καταταγεί στον Αμερικανικό Στρατό, να πολεμήσει γενναία, να ανδραγαθήσει, να παρασημοφορηθεί και τελικά να θυσιαστεί νεότατος σαν ήρωας στην καθοριστική για την έκβαση του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου, Μάχη του Μάρνη. Αυτή η αμφίδρομη διαδρομή Χίου-Παραλίων αναδεικνύει, αφενός τους ισχυρούς δεσμούς μεταξύ νησιών και Μικρασίας, αφετέρου το υψηλό επίπεδο διαβίωσης του μικρασιατικού Ελληνισμού, ιδίως της χερσονήσου της Ερυθραίας, ώστε να καθίσταται σημείο αναφοράς και τόπος μετεγκατάστασης για τους κατοίκους των νήσων και συγκεκριμένα της Χίου. Μια σχέση που θα διακοπεί βίαια συνεπεία της Μικρασιατικής Καταστροφής. Η ιστορία του Ελληνοαμερικανού ήρωα του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου ξεκινάει από τα Αλάτσατα, όπου γεννιέται την 5η Φεβρουαρίου 1896. Γιος της πολυμελούς οικογένειας, συγκεκριμένα με 9 παιδιά, του Αντωνίου και της Γιασεμής Διλβόη, το γένος Κόταρη. Ήδη οι πρόγονοί του έχουν μεταναστεύσει στα Αλάτσατα από τη Χίο.
Η οικογένεια Διλβόη στην Αμερική
Ο πρώτος από την οικογένεια που φτάνει στην Αμερική είναι ο πατέρας, ο Αντώνιος, το 1907 και τρία χρόνια αργότερα θα τον ακολουθήσουν οι τρείς μεγαλύτεροι γιοι, Δημήτριος, Γεώργιος και Νικόλαος. Το 1911 καταφθάνει η Μαριάνθη, η μεγαλύτερη κόρη, που θα παντρευτεί στην Αμερική τον Αλατσατιανό Ιωάννη Ζαχαρούλη, αλλά θα πεθάνει στα 26 της χρόνια από φυσική αιτία το 1918. Στα αμερικανικά αρχεία μετανάστευσης αναφέρεται ότι ο δεκαεξάχρονος Γεώργιος Διλβόης, μαθητής ακόμη, αποχαιρετά τη μητέρα του Γιασεμή στα Αλάτσατα και φεύγει από το λιμάνι της Πάτρας με το πλοίο Αλίκη (Alice) την 20η Δεκεμβρίου 1909, με τελικό προορισμό τη Βοστώνη. Φθάνει στη Νέα Υόρκη την 6η Ιανουαρίου 1910, όπου τον περιμένει ο πατέρας του. Το 1914 ακολουθεί την ομάδα του ιερέα Αμβρόσιου Παρασχάκη και έρχεται μαζί τους στην Ελλάδα, για να πολεμήσει τους Τούρκους. Μετά τη θετική έκβαση του πολέμου μένει για ένα σχεδόν χρόνο στη Χίο, όπου έχει καταφύγει η μητέρα του και τα αδέλφια του, εξ αιτίας του Πρώτου Διωγμού των Ελλήνων της Μικρασίας 1914-1918. Η οικογένειά του τον αποχαιρετά και πάλι το Φεβρουάριο του 1915, όταν φεύγει για την Αμερική, οπότε είναι και η τελευταία φορά που τον βλέπουν.
Στον αμερικανικό στρατό
Το 1916 κατατάσσεται στον αμερικανικό στρατό και συγκεκριμένα στην 103η Μοίρα πεζικού του Κιν της πολιτείας της Μασαχουσέτης. Την ίδια κιόλας χρονιά, με εντολή του στρατηγού John Pershing, παίρνει μέρος στις επιτυχημένες πολεμικές επιχειρήσεις «εθνικής ασφαλείας» των ετών 1916-1917 εναντίον των επαναστατών Πάντσο Βίλλα στα βόρεια σύνορα του Μεξικού, που θα χαρίσουν στο Διλβόη κατά την απόλυσή του, τρία μετάλλια και για την ακρίβεια του Μεγάλου Στρατού, της Δημοκρατίας και των Βετεράνων του Ισπανικού Πολέμου. Το Μάιο του 1918, λίγο πριν από τη λήξη του 1ου Πολέμου και μετά την κατάληψη από τους Γερμανούς του Σατώ Τιερύ και της Φλάνδρας, οι συμμαχικές δυνάμεις Αγγλίας και Γαλλίας, ενισχυμένες από τον αμερικανικό στρατό, εξαπολύουν αντεπίθεση στον ποταμό Μάρνη, εκεί που από 18 Ιουλίου έως 4 Αυγούστου 1918 κρίνεται η έκβαση του «Πολέμου των Χαρακωμάτων», όπως καταγράφεται στην ιστορία ο 1ος Πόλεμος, με την πλάστιγγα να γέρνει υπέρ των Συμμάχων. Ο Γεώργιος Διλβόης κατατάσσεται εθελοντής και αποστέλλεται στη Γαλλία. Την 18η Ιουλίου βρίσκεται με το λόχο του σε ένα από τα μέτωπα αντεπίθεσης, στη ζώνη Τορσύ-Μπελλώ και σε θέση καλυμμένων γερμανικών οπλοπολυβόλων στη σιδηροδρομική γραμμή του Μπελλώ. Με ανώτερη εντολή που δίνεται στην ομάδα του για την κατάληψή τους, αυτή επιτυγχάνεται από τον ίδιο τον Γεώργιο Διλβόη, που χάνει όμως τη ζωή του σε μία υπεράνθρωπη προσπάθεια.
Οι μετά θάνατον τιμές
Στις 19 Ιανουαρίου 1919, με επιστολή του στρατηγού Τζωρτζ Μπριγκαντιέρ ανακοινώνεται στον πατέρα του η έγκριση του Κογκρέσου για την απονομή του ανώτατου Μεταλλίου Τιμής στον ήρωα γιο του για τη γενναιότητα, την παλικαριά, τη στρατιωτική δράση πάνω και πέρα από την πρόσκληση του καθήκοντος. Μεταξύ των άλλων, ο Αμερικανός στρατηγός μνημονεύει την ελληνική κληρονομιά του αποθανόντα: «...Ένας απόγονος της φυλής του Ξενοφώντα και του Λεωνίδα απέδειξε το δικαίωμά του να αναφέρεται ισάξια με εκείνες τις ηρωικές ψυχές. Κάτω από καταστάσεις υποταγής και πίστης στην υιοθετημένη του πατρίδα (την Αμερική) ανέτρεψε το παρόν, επιδεικνύοντας τις ηρωικές εκείνες ιδιότητες των Ελλήνων προγόνων του, από τους οποίους προέρχεται...»Η σορός ενταφιάζεται στο συμμαχικό νεκροταφείο της Αργκόν στη Γαλλία έως το 1922. Η οικογένειά του, που είχε ήδη επανεγκατασταθεί στα Αλάτσατα με την παλιννόστηση, ζητά το 1921 από την αμερικανική κυβέρνηση τη μεταφορά των οστών του, προκειμένου να ταφεί στην πατρώα γη.Με ειδική τελετή στο Παρίσι η Σορός ταξιδεύει ως στην Ιταλία, όπου με τιμές από εκπροσώπους της ιταλικής κυβέρνησης, το φέρετρο, τυλιγμένο με την Αστερόεσσα και συνοδευόμενο από τιμητικό αμερικανικό άγημα, υπό τον αξιωματούχο Τζέημς Τέστα, μεταφέρεται με αντιτορπιλικό στη Χίο κι από εκεί στον Τσεσμέ. Την 10η Ιουλίου 1922, στρατιωτικό άγημα από οκτώ Έλληνες στρατιώτες, ο δήμαρχος των Αλατσάτων Δημήτριος Γαλατιανός, ο Αμερικανός πρόξενος Σ. Μπελενιώτης, μέλη της οικογένειας του νεκρού και της δημογεροντίας, δύο μικρά κορίτσια που κρατούν τη φωτογραφία του, καθώς και ένας νεκροπομπός που μεταφέρει τα μετάλλια του ήρωα, είναι μαζί με το αμερικανικό άγημα εκείνοι που υποδέχονται τα λείψανα του ήρωα στη μικρασιατική γη. Σύμφωνα με μαρτυρίες 17.000 άνθρωποι καταφθάνουν από την Ερυθραία και συνοδεύουν ως τα Αλάτσατα την άμαξα με τη σορό του, που τοποθετείται στο κέντρο του περικαλλούς ιερού ναού της Παναγίας, γνωστής ως Αλατσατιανής. Εκεί ο Μητροπολίτης ΚρήνηςΚαλλίνικος τελεί την επιμνημόσυνη δέηση, ενώ ο Δήμαρχος παραθέτει τη δράση και τα ανδραγαθήματα του ήρωα. Ο Τζέημς Τέστα φιλοξενείται για την περίσταση στην οικία Διλβόη, ενώ η δημογεροντία των Αλατσάτων, σε ανταπόδοση τιμής προς τις ΗΠΑ ονομάζει την κεντρική πλατεία των Αλατσάτων σε Πλατεία Αμερικής και την κεντρική οδό Σμύρνης, σε Οδό Τζέημς Τέστα.
Η σορός και η Μικρασιατική Καταστροφή
Η Δημογεροντία συνεδριάζει στη συνέχεια με πρωτεύον θέμα την κατασκευή μνημείου στο σημείο ταφής, δεχόμενη προτάσεις για τη θέση την Πλατεία Αμερικής ή τον περίβολο χώρο της Παναγίας, μπροστά στα γραφεία της Μητρόπολης. Διενεργούνται έρανοι για τη συγκέντρωση χρημάτων και προσφορές σχεδίων για μια μεγαλόπρεπη κατασκευή. Όλο αυτό το διάστημα το φέρετρο, καλυμμένο με την αμερικανική σημαία, εξακολουθεί να παραμένει μέσα στον Ιερό Ναό.Οι τελευταίοι άνθρωποι που βλέπουν τη σορό πριν εγκαταλειφθούν τα Αλάτσατα, το Σεπτέμβριο του 1922, και χρησιμοποιούνται ως μάρτυρες από τις αμερικανικές αρχές ήταν κάποιες γυναίκες, μεταξύ των οποίων η Κυριακούλα Καζανά, η Ζωή Κακογιάννη και η Μαρία Τσακιτζή. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες τους προς τον Αμερικανό Πρόξενο των Αθηνών, το φέρετρο είναι κατεστραμμένο, η αμερικανική σημαία σκισμένη και τα οστά του ήρωα σκορπισμένα στο δάπεδο του ναού. Από τον Οκτώβριο του 1922 και μέχρι το Μάρτιο του 1923, πραγματοποιείται ένας αγώνας επικοινωνίας της οικογένειας Διλβόη με τον Πρόξενο, που με τη σειρά του έρχεται σε επαφή με στρατηγούς, γερουσιαστές και τέλος με τον ίδιο τον πρόεδρο των Η.Π.Α. Γουόρεν Χάρτινγκ.Ο Πρόεδρος απαιτεί τη μεταφορά των οστών στις Η.Π.Α. και τη διπλωματική διπλή συγγνώμη της Τουρκίας για την προσβολή νεκρού ήρωα του αμερικανικού στρατού και την προσβολή της αμερικανικής σημαίας.Η αίτηση συγγνώμης και μεταφοράς των οστών είναι επιτακτική, η απάντηση όμως της Τουρκίας σαφής: «Κατά την εξέταση που έγινε, διαπιστώθηκε ότι το φέρετρο είχε ΜΟΝΟ ανοιχτεί και η σημαία χάθηκε». Τελικά το λείψανο Διλμπόη ταξιδεύει τον Οκτώβριο του 1923 με το πλοίο Sapelo για την Αμερική. Στις 12 Νοεμβρίου του ιδίου έτους θα ενταφιαστεί με τις δέουσες τιμές στο εθνικό νεκροταφείο του Άρλιγκτον. Στην Αμερική τιμούν τον Ήρωα ο δήμος του Σόμερβιλ, με στάδιο και κολυμβητήριο που φέρουν το όνομά του, η πολιτεία της Μασαχουσέτης με τον εντοιχισμό μαρμάρινης πλάκας στο διοικητήριο, καθώς και με την ανέγερση ανδριάντων του στο Άρλιγκτον και το Ιλλινόις. Στην Ελλάδα τιμάται από τους δήμους Βύρωνα και Νέας Σμύρνης με δρόμους που φέρουν το όνομά του και με ομώνυμη πλατεία ο δήμος Νέας Ερυθραίας, όπου έχει στηθεί και η προτομή του με έξοδα της Αδελφότητος Αλατσατιανών Νέας Ερυθραίας.
Η τύχη των Μεταλλίων
Το ανώτατο Μετάλλιο Τιμής του ήρωα Διλβόη με τα χρόνια περιέρχεται στα χέρια της μικρότερης αδελφής του που ζει με την οικογένειά της στην Κρήτη. Το καλοκαίρι του 1941 Γερμανοί στρατιώτες λεηλατούν το σπίτι τους και μαζί με άλλα αντικείμενα αρπάζουν και το μετάλλιο. Ο Γεώργιος Ροζακής, γιος της οικογένειας και ανιψιός του ήρωα, με αίτηση προς την αμερικανική πρεσβεία των Αθηνών, ζητά να δοθεί πάλι στην οικογένεια το χαμένο μετάλλιο. Την 14η Απριλίου 1999, μετά από έγκριση του προέδρου των ΗΠΑ, ο Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα Νίκολας Μπερνς, κατά τη διάρκεια ειδικής τιμητικής εκδήλωσης, παραδίδει ένα καινούργιο μετάλλιο στον αιτούντα Γεώργιο Ροζακή.Ο αείμνηστος Διλβόης τιμάται συνολικά από τέσσερις κατά σειρά Αμερικανούς προέδρους και συγκεκριμένα: Από τον Γούντροου Ουίλσον, ο οποίος τον Ιανουάριο του 1919 υπογράφει την έγκριση για την απονομή του ανώτατου στρατιωτικού Μεταλλίου της Τιμής. Ακολουθεί ο Γουόρεν Χάρντινγκ, με εντολή του οποίου μεταφέρονται τα οστά του από τα Αλάτσατα στις ΗΠΑ, το 1923. Ακολουθεί ο Κάλβιν Κούλιτζ, ο οποίος προεδρεύει στον τελικό ενταφιασμό του στο Εθνικό Νεκροταφείο του Άρλινγκτον.Τέλος ο Μπιλ Κλίντον υπογράφει την αντικατάσταση του χαμένου μεταλλίου το 1999.
Πηγές:
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.
facebook
youtube
instagram
X
