Οι Ψαριανοί ναυτικοί έχουν καταγραφεί στην ιστορία ως οι πλέον έμπειροι στις πειρατικές ενέργειες, αφού είχαν ήδη «μαθητεύσει» στις επιχειρήσεις του Ρωσοτουρκικού πολέμου του 1770. Η ψαριανή πειρατεία συνεχίζεται συστηματικά με την έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης, αλλά συνεχίζεται και πέραν αυτής, δημιουργώντας προβλήματα στο νεοϊδρυθέν ελληνικό κράτος και στον κυβερνήτη του Ιωάννη Καποδίστρια, συγκεκριμένα όσον αφορά τις διεθνείς σχέσεις της νεοσύστατης επικράτειας. Πηγές αναφέρουν ότι για τη δολοφονία του συνέτεινε ο αγώνας του κατά της πειρατείας. Η πειρατεία αποτελεί σημείο τριβής στη διπλωματική επικοινωνία με τις δυτικές δυνάμεις, οι οποίες έβλεπαν να χάνονται τα διαπλέοντα, το Αιγαίο κυρίως, καράβια τους. Ενδεικτική είναι η αναφορά των πηγών σε περιστατικό του Ιουνίου του 1823: «… αυστριακό μπρίκι συνέλαβε στη Λέρο το μύστικο (ή μίστικο) του Ανδρέα Σταματάρα μαζί με ένα άλλο ψαριανό μύστικο και μια κασιώτικη γολέτα και τα οδήγησε στη Σμύρνη. Εκεί τα πούλησε στις Τουρκικές αρχές αντί 25.000 δίστηλων ταλήρρων (αρχαία γραφή) για την κάλυψη των ζημιών της Αυστριακής ναυτιλίας. Οι Τούρκοι οδήγησαν τους Έλληνες πειρατές, οδικώς μέχρι τα Μουδανιά της Προποντίδας και εκεί τους επιβίβασαν σε πλοίο, με σκοπό να τους μεταφέρουν στην Κωνσταντινούπολη. Κατά τη διαδρομή όμως λόγω των εναντίων ανέμων που φυσούσαν εν όψει του Αγίου Στεφάνου, οι κρατούμενοι Έλληνες κατόρθωσαν να απαλλαγούν από τα δεσμά τους και να γίνουν κύριοι του σκάφους. Αμέσως φόρεσαν τα ρούχα του Τουρκικού πληρώματος, κατόρθωσαν να εξαπατήσουν τις αρχές των Μπογαζίων (Στενών) και μετά από πολλές περιπέτειες να καταπλεύσουν σώοι στα Ψαρά».
Η ψαριανή ανά το Αιγαίο διασπορά
Μετά το ολοκαύτωμα της 10ης Ιουλίου 1824, οι διασωθέντες Ψαριανοί, φιλοξενούνται τους πρώτους μήνες σε διάφορα νησιά του Αιγαίου. Με την αρωγή του πάμπλουτου συμπατριώτη τους στη Ρωσία Ιωάννη Βαρβάκη, αρχίζουν να ναυπηγούν μικρά σκάφη. Αδυνατώντας να προσληφθούν σαν πληρώματα στα υδραίικα και σπετσιώτικα πλοία, λόγω ανεργίας και μη μπορώντας να υπηρετήσουν σε άλλες θέσεις, αφού η προσωρινή κυβέρνηση δεν διαθέτει τους απαραίτητους πόρους, επιδίδονται στη πειρατεία, λεηλατώντας ανεξέλεγκτα τις προσβάσεις του Θερμαϊκού και του Παγασητικού κόλπου.Με τη πρόοδο του χρόνου ναυπηγούν και μεγαλύτερα πλοία, κυρίως μπρίκια. Η ακτίνα δράσης τους πλέον διευρύνεται με επιδρομές στα παράλια της Συρίας και της Αιγύπτου, απ’ όπου αποκομίζουν μεγάλες λείες. Το κακό επιτείνεται κατά τη χειμερινή περίοδο όταν η Τουρκική αρμάδα επιστρέφει για ασφάλεια στον Ελλήσποντο, οι δε Ελληνικές μοίρες παροπλίζονται για τους ίδιους λόγους στην Ύδρα και τις Σπέτσες. Οι Ψαριανοί εγκαθιστούν 30 δικά τους πλοία στην Τήνο, καθιστώντας το νησί της Μεγαλόχαρης πειρατική βάση, ενώ άλλα 15 δρουν μεμονωμένα. Όταν τα ξένα πολεμικά σκάφη περιπλέουν στο Αιγαίο με σκοπό τη δίωξη των πειρατών από το Αρχιπέλαγος, οι τελευταίοι πιέζουν την ελληνική διοίκηση με αποτέλεσμα να καταφέρουν, περί το Μάιο του 1826, να αποκτήσουν απ’ αυτήν άδειες καταδρομής.
Με οδηγίες της ελληνικής Κυβέρνησης
Οι κυβερνητικές άδειες συνοδεύονται από συγκεκριμένες διαταγές, που καθορίζουν καθαρά τον χώρο και τον τρόπο της πειρατικής δράσης, ώστε να τηρούνται οι κανόνες που ρυθμίζουν την ελεύθερη ναυσιπλοΐα και να μην παραβιάζεται το διεθνές δίκαιο. Όμως οι Ψαριανοί εγκαταλείπουν την αποστολή και τα καθήκοντα τους, που τους περιορίζει αυστηρά στην καταδίωξη των τουρκικών εμπορικών πλοίων ή πλοίων με ξένη σημαία, τα οποία μεταφέρουν τρόφιμα και πολεμοφόδια προοριζόμενα για τον εφοδιασμό των πολιορκουμένων υπό των Ελλήνων φρουρίων της Ευρίπου και Καρύστου, στρεφόμενοι σχεδόν αποκλειστικά σε πράξεις πειρατείας. Αυτή είναι και η ειδοποιός διαφορά μεταξύ «κούρσου» και «πειρατείας», το μεν πρώτο είναι μια διαδικασία στα πλαίσια του πολέμου, η δε δεύτερη στοχεύει στη ληστεία. Κάθε πλοίο που θα έπλεε στα πελάγη που προσδιορίζονται από το στόμιο του Παγασητικού, το Αρτεμίσιο ακρωτήριο και τη θαλάσσια περιοχή της Σκύρου, ως τη Χαλκιδική και την Κασσάνδρα προς βορρά και προς νότο, τη νότια έξοδο του Ευβοϊκού κόλπου, αποτελεί το βέβαιο στόχο των πειρατών. Πολλές διαμαρτυρίες ζημιωμένων εμπόρων και πλοιοκτητών καταφθάνουν στην ελληνική κυβέρνηση, με πάγιο αίτημα την καταπολέμηση της πειρατείας. Οι πειρατές καταφεύγουν ακόμη στην Άνδρο, μεταξύ των οποίων οι Σταμάτης Μαρίνης, Νικόλας Μπαρμπέρης, Μώρος και Βόγιος. Άλλοι πάλι Ψαριανοί συνεργάζονται με τους περιβόητους πειρατές της Γραμβούσας. Πρόκειται ένα νησάκι βορειοδυτικά της Κρήτης, κατάλληλο για πειρατικό ορμητήριο, όπου οι «πιστοί χριστιανοί» (sic) κατά τα άλλα πειρατές, λάτρευαν το αφιερωμένο στην Παναγία ναΰδριο, με το προσωνύμιο «Παναγία η Κλεφτρίνα»! Οι συχνότερες επιδρομές αποσκοπούν στη λεηλασία των παραλίων οικισμών, την απαγωγή ποιμνίων, όπλων, πλοίων και τη σύλληψη σημαινόντων αιχμαλώτων, που θα μπορέσουν σε δεύτερο χρόνο να αποδώσουν έναντι λύτρων. Η συνήθης τιμή ανταλλαγής ενός αιχμαλώτου έφτανε τα 3.000 – 5.000 γρόσια, ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις που συλληφθέντες ανταλλάσσονται με 8.000 γρόσια. Ο κόλπος του Τσανταρλή και του Αδραμυτίου, η περιοχή της Φώκαιας και της Αίνου, η Μυτιλήνη, η Τένεδος, η Ίμβρος και τα Μοσχονήσια είναι τα παράλια που δεινοπάθησαν περισσότερο από τους Ψαριανούς. Από τις επιχειρήσεις των Ψαριανών υποφέρει και η ουδέτερη ναυτιλία και ιδιαίτερα η Αυστριακή που εκείνη την εποχή μονοπωλεί το εμπόριο στα παράλια της Ιωνίας. Σε αυτές τις επιχειρήσεις διακρίνονται πειρατές όπως οι Στ. Κουνιάδης, Γεώργιος Μικές και Δημ. Καλημέρης. Ο τελευταίος μάλιστα συλλαμβάνεται από αυστριακό μπρίκι, μεταφέρεται στην Αυστρία και καταδικάζεται για πειρατεία σε κάθειρξη 13 ετών.
Κατακραυγή για τον πρέσβη Canning
Το Μάιο του 1826, πέντε Ψαριανά πειρατικά συλλαμβάνουν βρετανικό εμπορικό, λαφυραγωγώντας τα μεταφερόμενα στην Κωνσταντινούπολη πολύτιμα αργυρά σκεύη του εκεί Βρετανού πρέσβη Stratford Canning, εξαδέλφου του Βρετανού φιλέλληνα πρωθυπουργού Georges Canning και μακροβιότερου βρετανού διαπιστευμένου στην Υψηλή Πύλη. Το τόλμημα αυτό φοβίζει και τους ίδιους τους πειρατές, οι οποίοι μεταφέρουν τα λάφυρα στην Αίγινα, όπου τα θάβουν, όμως μετά από τη γενική κατακραυγή και τη θύελλα που ξεσπά αναγκάζονται να τα επιστρέψουν. Τα νησιά είναι γεμάτα με κάθε είδος εμπορεύματα, η δε Σύρος γίνεται το κέντρο και η επίσημη αγορά των πειρατών, όπου πουλιόνται ακόμα και δούλοι. Όταν όμως οι πειρατείες των Ψαριανών φτάνουν στο απροχώρητο, ο βρετανός πλοίαρχος Χάμιλτον, απευθύνει στις 3 Μαΐου 1826, απειλητική διακοίνωση προς την επιτροπή των Ψαριανών στην Αίγινα, στην οποία ζητά την απαγόρευση των καταδρομών και την πώληση λειών, απειλώντας ομαδικά την προσωρινή κυβέρνηση, αλλά και την ίδια την πόλη της Αίγινας. Η Επιτροπή γνωμοδότησης των αδειών καταδρομών, καλεί το Γάλλο Marie Henri comte de Rigny, γνωστό στην Ελλάδα ως Δεριγνύ με σκοπό να πατάξει τους πειρατές στην ίδια τη φωλιά τους.Ο Κων. Κανάρης, ο οποίος βρίσκεται στην Αίγινα προσπαθώντας να επιβάλει την τάξη, προσβάλλεται από τον όχλο των πειρατών, κινδυνεύοντας με λιντσάρισμα, αλλά η έγκαιρη εμφάνιση των Γαλλικών φρεγατών «La Sirene» και «Galathee», οι οποίες αποβιβάζουν αγήματα, τους διασκορπίζει. Ταυτόχρονα από τις Γαλλικές φρεγάτες καίγονται 14 πειρατικά πλοιάρια καθώς και όσα βρέθηκαν στα ναυπηγεία. Η Ελληνική διοίκηση επιδοκιμάζει την ενέργεια αυτή. Αμέσως μετά αποβιβάζεται στη Αίγινα, με εντολή της διοίκησης, ο λόχος του φιλέλληνα Φαβιέρου και με τη συνδρομή των Ψαριανών προκρίτων, καίει τα υπόλοιπα πλοία και διώχνει τους πειρατές.
Πηγές:
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.
facebook
youtube
instagram
X
