«Φαντάζεστε αν αυτό το μεγαλόπνοο σχέδιο υλοποιείτο, πώς θα ήταν η περιοχή μας (Χαϊδάρι), αλλά όλη η Δυτική Αθήνα», με την ευρύτερη έννοια, αναρωτιέται ο ερευνητής και δημιουργός της ομώνυμης Συλλογής του Ιστορικού Αρχείου Ιγγλέση, ο εκ Χαϊδαρίου Ιωάννης Ιγγλέσης.
Ο λόγος για την πολύ γνωστή περιοχή του Δήμου της Δυτικής Αττικής, τον Σκαραμαγκά, η οποία φέρει το όνομα της οικογένειας των πρώτων ιδιοκτητών της, της κραταιάς επιχειρηματικά, οικονομικά και κοινωνικά το 19ο αιώνα, οικογένειας Σκαραμαγκά. Η περιοχή δωρίζεται από την οικογένεια στο ελληνικό κράτος, έτσι ώστε «να καταστεί η ατμομηχανή της ελληνικής βιομηχανικής παραγωγής».
Οι διασωθέντες από τη Σφαγή, με πέρασμα από τη Σύρο, όπου ιδρύουν την Ερμούπολη, καταλήγουν σε Οδησσό, Κωνσταντινούπολη, Αλεξάνδρεια, δυτική Ευρώπη, ανάλογα με τις ανάγκες των έντονων επιχειρηματικών και επαγγελματικών δραστηριοτήτων τους. Οι Σκαραμαγκά και συγκεκριμένα οι Αμβρόσιος και Ευστράτιος, κατέχουν τον όρμο που φέρει το όνομά τους, ο οποίος αποτυπώνεται σε φωτογραφία εφημερίδας της Αλεξάνδρειας του 1900, παράλληλα με σχέδια και σκέψεις για τη δημιουργία θερέτρου, όπου οι πλούσιοι ομογενείς θα απολαμβάνουν την φυσική καλλονή και το ήπιο κλίμα της Αττικής στις διακοπές τους. Η περιοχή της Αττικής που ονομάζεται Σκαραμαγκάς, ανήκει στο Χαϊδάρι. Για την ακρίβεια είναι ένας φυσικός όρμος βορειοδυτικά εσωτερικός του Σαρωνικού, επί της Αττικής και συγκεκριμένα ο νότιο-νοτιοανατολικός μυχός του Κόλπου της Ελευσίνας. Σκαραμαγκάς ονομάστηκε ολόκληρη η παραλία από τη λίμνη Κουμουνδούρου μέχρι το Πέραμα, αν και περιορίζεται στη χρήση από τις εγκαταστάσεις του Πολεμικού Ναυτικού. Το όνομά του το οφείλει στην ιστορική οικογένεια στην ιδιοκτησία της οποίας ανήκει η περιοχή. Διατηρείται το όνομα τιμητικά, μετά τη δωρεά από πλευρά της οικογένειας προ το ελληνικό δημόσιο.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα της Αλεξανδρινής εφημερίδας, ήδη οι Αιγυπτιώτες Έλληνες αναθέτουν σε διεθνώς καταξιωμένους πολεοδόμους και αρχιτέκτονες την εκπόνηση των μελετών με το πλήρες σχέδιο να δημοσιεύεται σε ομογενειακή εφημερίδα.
Το κείμενο είναι σαγηνευτικό και διαφημίζει την ευρύτερη περιοχή, το κλίμα, το φυσικό κάλλος, την ιστορία, το περιβάλλον, μέχρι δημοσιευμένο το εν δυνάμει ρυμοτομικό σχέδιο. Στόχος τους είναι η δημιουργία ενός θερέτρου πολυτελούς εφάμιλλου του «Μόντε Κάρλο».
Με ρίζες στο Βυζάντιο
Μία από τις πλέον παλαιές οικογένειες της Χίου, με βαθιές ρίζες στο παρελθόν και συγκεκριμένα στο Βυζάντιο, η κραταιά οικογένεια Σκαραμαγκά αποτελεί οίκο ευγενών του νησιού, απασχολείται κυρίως με το εμπόριο και την επιχειρηματικότητα, με πολύ μεγάλη επιτυχία, αποκτώντας γρήγορα οικονομική ευρωστία.
Δεν είναι απολύτως γνωστές οι καταβολές της οικογένειας, αν και υπάρχουν αναφορές ότι προέρχεται από την Αθήνα, ενώ στη Χίο εγκαθίσταται τον 16ο αιώνα. Στο βιβλίο «Επιτομή» του Βυζαντινού ιστορικού Ιωάννη Κιννάμου υπάρχει η πρώτη αναφορά του επιθέτου «Σκαραμαγκάς» που σχετίζεται με μια ναυμαχία που έλαβε χώρα το 1149 ανάμεσα σε Βυζαντινούς και Φράγκους. Ετυμολογικά, το επώνυμο σημαίνει τον κατασκευαστή του «σκαραμαγκίου», του πολυτελούς υφάσματος στη χρήση των Βυζαντινών αυτοκρατόρων.
Η ισχυροποίηση της οικογένειας Σκαραμαγκά συντελείται κυρίως όταν τη Χίο κατέχουν πλέον οι Οθωμανοί. Είναι τα χρόνια ακμής και εδραίωσης του «χιώτικου δικτύου» το οποίο απαρτίζεται από περίπου πενήντα οικογένειες του νησιού, με εμπορικές δραστηριότητες σε όλη τη Μεσόγειο και τον Εύξεινο Πόντο. Εμπορικές συνεργασίες και συνοικέσια επιγαμίας μεταξύ των μελών των οικογενειών εδραιώνουν το Δίκτυο και εξασφαλίζουν επιτυχία, εδραίωση, καταξίωση και διάρκεια.
Η θέση της Οικογένειας είναι κυριαρχική και σημαίνουσα εντός αυτού, τόση ώστε πολλοί να είναι εκείνοι που πιστεύουν ότι ειδικά τον 19ο αιώνα, κυβερνά στην ουσία μέσω της ισχύος της, τη Χίο.
Με τη Σφαγή ο Αμβρόσιος Σκαραμαγκάς, το γνωστότερο έκτοτε μέλος, γλιτώνει από την καταστροφή μαζί με πολλούς άλλους Χιώτες, καταφεύγει στη Σύρο. Στην Ερμούπολη, κατορθώνει να δημιουργήσει μία μικρή οικονομική αυτοκρατορία, που αποκτά ιδιαίτερη ισχύ στη θαλασσινή κυρίως Ελλάδα τις επόμενες δεκαετίες.
Γεννημένος το 1790 ανήκει επιπρόσθετα στους σπουδαίους αγωνιστές της εθνεγερσίας του 1821. Με την έναρξη της Επανάστασης βλέπει τον πατέρα, τον θείο και τον γαμπρό του να κατακρεουργούνται από τους Τούρκους κατά την διάρκεια της αποτρόπαιης καταστροφής του νησιού. Ενισχύει με σημαντικά ποσά την Επανάσταση, μέχρι την ίδρυση του Κράτους, ενώ συμμετέχει ως μέλος της τελευταίας Εθνοσυνέλευσης. Αργότερα εγκαθίσταται στην Αθήνα και αποβιώνει τον Νοέμβριο του 1864 στον Πειραιά.
Χρηματοπιστωτική δραστηριότητα σε Ρωσία και Εύξεινο
Όπως οι περισσότεροι Έλληνες επιχειρηματίες της εποχής, έτσι και οι Σκαραμαγκάδες αναμειγνύονται και στις τραπεζικές υποθέσεις. Το 1869 η εταιρεία Σκαραμαγκά & Σία του Ταϊγανίου συμμετέχει μαζί με τους επίσης ελληνικούς τραπεζικούς οίκους Θ.Π. Ροδοκανάκη και Θεοδ. Μαυροκορδάτου & Σία της Οδησσού στην ίδρυση της Διεθνούς Εμπορικής Τράπεζας, ενώ το 1871 συγκαταλέγονται μεταξύ των ιδρυτών της Τράπεζας Αζοφικής-Ντον στο Ταϊγάνιο, όπως και ο οίκος Ροδοκανάκη.
Η οικογένεια του Ιωάννη Εμμ. Σκαραμαγκά, κλάδος που δραστηριοποιείται στην περιοχή, εκτός από την έντονη επιχειρηματική της παρουσία, γίνεται γνωστή στους κύκλους των μεγαλοαστών του Ταϊγανίου και του Ροστόφ για την ιδιαίτερη ενασχόλησή της με κοινωνικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Ο Κανδύλης αναφέρει ότι κατέχει 5-6 μέγαρα στο Ταϊγάνιο και ένα ιδιόκτητο θέατρο στο οποίο καλούν θιάσους από τη Γαλλία. Ακόμη, ανάλογη δραστηριότητα επέδειξαν στο περίφημο μέγαρο του Ροστόφ, σε ένα υψηλό πνευματικά και καλλιτεχνικά περιβάλλον με έντονες επιρροές από τη Γαλλία.
Στη λαίλαπα της Οκτωβριανής Επανάστασης, με τις απρόσμενες αλλά και καθοριστικές ανατροπές, οικογένεια του Ι.Ε. Σκαραμαγκά υφίσταται και αυτή τις συνέπειες, με την απώλεια της περιουσίας της, την επίταξη της οικίας της, τη φυγή μελών της προς την Αθήνα, αλλά και τον ευτυχή για τις δεδομένες περιστάσεις διορισμό του Γεωργίου Ι. Σκαραμαγκά το 1922, από την τοπική επιτροπή των σοβιέτ, ως ειδικού συμβούλου σε ζητήματα εξαγωγών των σιτηρών στο πλαίσιο της νέας οικονομικής πολιτικής του Λένιν. Η νέα τάξη πραγμάτων έπρεπε να αξιοποιήσει τις δυνατότητες των πολιτών της, ειδικά στο διεθνές εμπόριο, σε ένα παγκόσμιο περιβάλλον απόλυτα εχθρικό στο νέο καθεστώς.
Πηγές:
https://xaidarisimera.gr/
https://www.emystras.com/
http://blacksea.ehw.gr/
Wikipedia
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.
facebook
youtube
instagram
X
