Βεβαίως είναι αδύνατο να καταγραφτούν και ταξινομηθούν σε κατηγορίες προέλευσης όλα τα επίθετα που χρησιμοποιούνται στον Ελλαδικό χώρο, ούτε καν στη Χίο μας που έχει περίπου 5.000 επίθετα. Όμως, εκτιμούμε ότι μπορεί να υπάρξει κάποια σχετικά καλή προσέγγιση του ζητήματος, την οποία και θα επιχειρήσουμε εδώ, έστω και αν δεν είμαστε ειδικοί.
Ξεκινάμε λοιπόν φτιάχνοντας μερικές κατηγορίες επιθέτων βάσει της προέλευσης τους και εσείς μπορείτε να επεκταθείτε και σε άλλες.
- Οι επισκέπτες των Αγίων Τόπων που βαπτίζονταν στον Ιορδάνη έπαιρναν το προσωνύμιο ΧΑΤΖΗ. Έτσι δημιουργήθηκαν τα επίθετα όπω Χατζημανώλης, Χατζανέστης, Χατζελένης, Χατζηγρηγορίου, Χατζηγεωργίου κ.λ.π.
- Παραπλήσια με ονόματα ζώων ή φυτών. Όπως Γάτος, Κολιός, Ψαράς, Λέων, Τσάκαλης, Λύκος, Τσιπούρας, Γούναρης (από γούνες), Γαρούφαλος, Γαρυφαλλής, Τριαντάφυλλος, Τριανταφυλλάκης, Πιπεριάς, Μελιτζάνης, Ντομάτας, Ρεβύθης, Κολοκυθιάς, Ποντικός, Πρινάρης, Πουλάδας, Πουλιάς, Πουλής, Κούνουπας, Πεπόνης, Περδίκης, Περδικάρης, Λίναρης, Τσιχλής, Μουρούνας, Κουνέλης, Νερατζής, Κηπουρός, Σκαλιστής, Μαραγκός, Μαραγκάκης, Ροδάκης, Κούνουπας, Κουκιάς, Καρύδας, Καρυδιάς, Παλαμίδης, Κούβακας, κλπ
- Από χρώματα: Ασπρούλης, Μαυρέλος, Κόκκινος ή Κοκκινάκης, Μαύρος Κίτρινος και Κιτρινάκης, κλπ
- Από επαγγέλματα: Όπως, Βαρκάρης, Φούρναρης, Ψωμάς ή Ψωμιάς, Καμίνης, Χαλκιάς, Ασβεστάς, Αραμπατζής, Αλευράς, Καπετάνος, Μαστροκώστας, Μαστροδημήτρης, Τσουκαλάς, Σοβατζής, Ράπτης, Παπουτσής, Καφετζής, Καλαϊτζής (από το καλάι), Μουσικός κλπ
- Από υποκοριστικά. Όπως Βασιλάκης (από Βασίλης), Γιαννάκος ( από Γιάννης), Πετράκης (από Πέτρος), Νικολάκης
- Από τους εργάτες- κτίστες και συντηρητές της ΝΕΑΣ ΜΟΝΗΣ. Νεαμονίτης, Νεανονιτός, Νεαμονιτάκης.
- Από παππού παπά. Όπως Παπακώστας, Παπαγιάννης, Παπαδόπουλος (παπαδοπαίδι), Παπαλάμπρου, Παπαδόγγονας ( το εγγόνι του παπά), Γιανόπαπας, Παπαντωνάκης, Παπαδημητρίου, Παππάδης, Παπαπαντελίδης, Παπασπύρου, Παπαμιχαλάκης, Παπαληός, Παπαλεωνίδας, Παπαβασιλείου, κλπ
- Από το πρόθεμα «Καρά» που σημαίνει «μαύρος». Όπως Καραγιάννης, Καραγιώργης, Καραμαούνας, Καρακωνσταντής κλπ
- Από ονόματα χωριών, πόλεων ή περιοχών. Όπως Φλατσούσης, Κοινούσης, Φυτούσης, Πυτιανός, Πλωμαρίτης, Χαλκούσης, Νεοχωρούσης, Παϊδούσης, Μεστούσης, Καρούσης ή Καρούσος, Αμαδιανός ή Μαδιανός, Αγραφιώτης, Γιαννιώτης, Χιώτης, Σαμιώτης, Τσιριγώτης (από τα Κήθυρα), Ανδριώτης (από Άνδρο), Τηνιακός, Ψαριανός, Πατρινός, Κορωναίος, Τριπολίτης (από Τρίπολη), Σμυρναίος ή Σμυρνιούδης, κλπ
- Από θείο καλόγερο: Καλογεράς, Καλογήρου, Καλόγερος, Καλογεράκης κλπ
- Από πράγματα, προϊόντα ή σχήματα : Τραχανής, Στρογγυλός, Στρογγυλούδης, Σκουφάρας, Σόδης, Σακουλάς, Πιλαβάς, Γλύκας (από το γλυκό), Πατηνιώτης, Ξυνός, Κουτσούρης και Κουτσουράκης (από το κούτσουρο), Κουτσουλιάς, Κολυκιάς, Κολύβας, κλπ
- Από τα μικρά ονόματα ανθρώπων. Όπως, Νικολής, Νικολάρας, Νικολαΐδης, Νικήτας, Παυλής, Παντελιός, Κωνσταντινίδης, Παντελάρας, Σαραντής, Μιχαλιός, Μιχαλάκης, Μιχαηλίδης, Μιμής, Μητσός, Κυριακός, Κυριακίδης, Μαρίνος, Μανωλάκης, Στεφάνου, Στεφανάκης και Στεφανάρας, Λιτσάκης ( ίσως από μαμά Λίτσα),Ζαννίκος (μάλλον από το Ζαννής) κλπ
- Από τους ανέμους: Βορριάς, Νοτιάς, Μαΐστρος.
- Από την εμφάνιση προγόνων: Λιγνός, Κοντός, Μπόης, Κουλός, Ζερβός, Κουτσοδόντης, Κουτσοβάσιλος, Κολοβός, Κοντογιώργης, Κοντογιάννης, Βραχνός, Καμπούρης, Λεβέντης κλπ
- Από παρατσούκλια. Δεν βάζουμε παραδείγματα προς αποφυγή παρεξηγήσεων.
Με την ευκαιρία, ας σημειώσουμε ότι οι καταλήξεις κάποιων επιθέτων παραπέμπουν κατά πλειοψηφία σε κάποιες γεωγραφικές περιοχές του Ελλαδικού χώρου. Παραδείγματος χάριν, συνήθως τα λήγοντα:
εις –ιδης ή - άδης είναι Ποντιακά, τα –ούδης είναι Μακεδονικά, τα –άκης είναι Κρητικά, τα –έλλης είναι από τη Λέσβο, τα –όγλου είναι Μικρασιατικά, -ιαν είναι Αρμένικα, τα εις –άκος είναι Μανιάτικα, -άτος Κεφαλλονιά, -όπουλος Πελοπόννησος, -ούσης ή -ούδης Χίος. Ασφαλώς υπάρχουν κι άλλα πολλά που δεν καταγράφτηκαν εδώ…
Ακόμη τονίζουμε ότι υπάρχουν ίδια επώνυμα με πολλούς από εμάς που είναι διάσπαρτα σε πολλές περιοχές της Ελλάδας κι ο καθένας μπορεί μέσω ίντερνετ να προβεί σε προσωπικές αναζητήσεις.
Ειδήσεις σήμερα
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο.
Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.
facebook
youtube
instagram
X
