Η τοποθέτησή μας σχετικά με το Μητροπολίτη Χίου Ιωακείμ Στρουμπή γίνεται μ’ αφορμή την απόφαση της Ιεράς Συνόδου της εκκλησίας της Ελλάδος (2021) και τα σχετικά δημοσιεύματα φορέων και πνευματικών παραγόντων του νησιού.
Οι πολίτες της Χίου οφείλουν να γνωρίζουν 75 χρόνια μετά την καθαίρεση του μεγάλου Ιεράρχη του νησιού (1946) ύστερα από την απόφαση της Ιεράς Συνόδου της εκκλησίας της Ελλάδος, αφού και σήμερα εξακολουθούν οι προσκείμενοι στην αστική τάξη είτε να τον λοιδωρούν ,είτε να κρύβουν την επιλογή του «να ταχθεί με το Λαό».
Η ιστορική έρευνα και μελέτη των στοιχείων σχετικά με την πορεία του Ιωακείμ Στρουμπή από τα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα, όπως αυτά εμφανίζονται σε πλήθος πηγών δίνουν στον ερευνητή τη δυνατότητα να διαμορφώσει τεκμηριωμένα την άποψή του.
Η επιστημονική μαρξιστική αντίληψη για την ιστορία προσεγγίζει την ιστορία, ως προϊόν ταξικών αγώνων και τα πρόσωπα, που εμπλέκονται κρίνονται ανάλογα, με την ταξική αφετηρία τους.
Δηλ. τί ταξικά συμφέροντα εξυπηρετούν της εργατικής ή αστικής τάξης;
Εμείς μελετώντας το πλήθος των ιστορικών ντοκουμέντων και στοιχείων εκτιμάμε ότι:
« Ο ΙΩΑΚΕΙΜ Στρουμπής κρινόμενος με βάση τις πράξεις του εξυπηρέτησε διαχρονικά το λαό, υπερασπίστηκε τα λαϊκά συμφέροντα των φτωχών και καταπιεσμένων, όχι μόνο σε μία ιστορική περίοδο ( γερμανική κατοχή 1941-1944) αλλά και στο σύνολο της ανθρώπινης διαδρομής του και λειτούργησε με το κριτήριο της αντιμετώπισης των ζητημάτων που απασχολούσαν το λαό.
Στην πλάστιγγα της Ιστορίας όταν εξελίχθηκε η σύγκρουση μεταξύ της εργατικής και αστικής τάξης , με κύριο στοιχείο την εξουσία στην Ελλάδα, αν θα την έπαιρναν οι λαϊκές δυνάμεις ,που μέσα από τις γραμμές του ΚΚΕ και ΕΑΜ πολέμησαν ,μάτωσαν και θυσιάστηκαν στη σύγκρουση με το Φασισμό ή τα κατάλοιπα της Μεταξικής δικτατορίας, οι συνεργάτες και δωσίλογοι των Γερμανών και η ντόπια αστική τάξη, ο ΙΩΑΚΕΙΜ Στρουμπής διάλεξε μετερίζι, πήρε σαφή θέση, με έργα και τη γραπτή έκφραση των απόψεών του «ΤΑΧΘΗΚΕ με το ΛΑΟ» και το πλήρωσε απ’ την την αστική τάξη, που μεθόδευσε μέσα από μία πολιτική σκευωρία ( όπως τεκμηριώνεται μέσα από τα πρακτικά της παρακρατικής Εθνικής Οργάνωσης Χίου - ΕΟΧ ) την ηθική και ιερατική του εξόντωση.
Η ιστορική αλήθεια στηρίζεται με αδιάψευστα στοιχεία!
Η αγωνιστική στάση του, το θάρρος και η αποφασιστικότητα στην οργάνωση των αναγκαίων δράσεων, η υπευθυνότητα των ενεργειών του, η αλληλεγγύη του στους φτωχούς και αδύνατους και η σαφή αντιπαράθεσή του με τους Φασίστες καταχτητές και τους έχοντες και κατέχοντες, που λυμαίνονταν το βιός του λαού συνθέτουν συνολικά την προσωπικότητά του και όχι η αποσπασματική αναφορά σε ελαττώματα, λάθη και παραλήψεις, που αποτελούν στοιχείο της ανθρώπινης λειτουργίας, και στοχεύουν στο να αμαυρώσουν και να συκοφαντήσουν μία προσωπικότητα».
Η έναρξη της διαδρομής του Μητροπολίτη Χίου Ιωακείμ Στρουμπή αντανακλά την ιστορική – οικονομική – πολιτική και κοινωνική περίοδο των αρχών του 20ου αιώνα, με κύρια χαρακτηριστικά γνωρίσματα τη διάλυση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και τη δημιουργία των Βαλκανικών κρατών .
Η απελευθέρωση των ελληνικών κι άλλων εδαφών από τον Τουρκικό ζυγό και οι παρεμβάσεις των ιμπεριαλιστικών κρατών στην ευρύτερη περιοχή της Βαλκανικής χερσονήσου έβαλαν τη σφραγίδα τους στις ραγδαίες εξελίξεις.
Ο Ιωακείμ Στρουμπής κατά κόσμο Χριστόφορος ήταν παιδί της πολυμελούς οικογένειας του Παντελή και της Μαρίας Στρουμπή, που γεννήθηκε στα Θυμιανά της Χίου, στα 1880.
Φοίτησε στη «Σχολή» της Χίου, που δημιουργήθηκε στα 1792 και απετέλεσε τον πνευματικό φάρο του σκλαβωμένου νησιού και συνέχισε τις σπουδές του στα 1899 στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης όπου ολοκλήρωσε τις σπουδές του στα 1904.
Η ένταξή του στην ιεροσύνη ξεκίνησε το 1903, που χειροτονήθηκε διάκονος στο ναό του αγίου Ιωάννη των Χίων του Γαλατά. 1
Η ιερατική του πορεία ξεκινά από τα ακριτικά νησιά του Αιγαίου πελάγου, που τελούσαν υπό Τουρκική κατοχή, όπου κατ’ αρχάς υπηρετεί ως αρχιδιάκονος στη Μητρόπολη Λήμνου και στη συνέχεια ως πρωτοσύγκελος στη Μητρόπολη Ρόδου.
Το 1911 εκλέγεται επίσκοπος Αρδαμερίου, μία επαρχία της Μακεδονίας, που βίωνε εκείνα τα δίσεκτα χρόνια τις επιπτώσεις της πολιτικής των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, που επιδρούσαν σ’ όλα τα επίπεδα της ζωής των σκλαβωμένων.2
Την περίοδο των Βαλκανικών πολέμων ( 1912-1913) συμμετείχε δραστήρια στην απελευθέρωση των νησιών του Αιγαίου πελάγου και της Μακεδονίας.
Ο Ιωακείμ Στρουμπής έχοντας διαμορφώσει μέσα από τη μόρφωσή του, αλλά και τη δραστήρια συμμετοχή του στους Εθνικούς και κοινωνικούς αγώνες δημοκρατική και αλληλέγγυα προσωπικότητα βρίσκεται στο πλευρό του Ελευθέριου Βενιζέλου στο κίνημα της Εθνικής Άμυνας και της κυβέρνησης της Θεσσαλονίκης και διαδραματίζει ενεργό ρόλο τασσόμενος, μετά λόγων και έργων ενάντια στη Βασιλεία.
Στο τηλεγράφημά του στην Ιερά Σύνοδο δεν χάνει την ευκαιρία να καταδικάσει την παράδοση των εθνικών συμφερόντων σε αλλότριους συμμάχους γράφοντας ότι: «…πολιτική απεμπολούσα ιδανικά φυλής, συμμαχούσα προς εχθρούς προαιώνιους παραδίδουσα τούτοις Ανατολικήν Μακεδονίαν απομακρύνουσα Έθνος φυσικών φίλων και συμμάχων προβαίνουσα εις σφαγιασμόν τέκνων Πατρίδος αθώων εξήγειρεν εθνικήν συνείδησιν , ήτις και απεκήρυξεν υπεύθυνους εθνικών συμφορών.
Συμεριζόμενος εθνικήν αγανάκτησιν έπαυσα μνημονεύων ονόματα βασιλέως και οίκου αυτού. 3
Οι ενδοαστικές αντιθέσεις και η εκλογική ήττα του Ελ. Βενιζέλου το 1920 τον οδηγούν στο να επιστρέψει στην Κωνσταντινούπολη κοντά στον προσκείμενο στο Βενιζέλο Πατριάρχη Μελέτιο Δ’ ( Μεταξάκη ).
Την περίοδο 1919-1922 τοποθετήθηκε τοποτηρητής Μητροπολίτης Ελάσσονας και βρέθηκε στο πλευρό των κολίγων της περιοχής απαλύνοντας τη βία των τσιφλικάδων.
Αν και εκλέχθηκε Μητροπολίτης Κορυτσάς το 1922 ουδέποτε τοποθετήθηκε, γιατί το νεοσύστατο Αλβανικό κράτος δεν αναγνώριζε την ευθύνη του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην περιοχή και δεν επέτρεψε την άσκηση των καθηκόντων του. 4
Στην περίοδο της Μικρασιατικής εκστρατείας και καταστροφής 1919-1922 στήριξε τις επιλογές του τμήματος της αστικής τάξης υπό το Βενιζέλο, που εξυπηρετούσε τα πολιτικά παιχνίδια των ιμπεριαλιστικών μπλοκ της ΑΝΤΑΤ και των Κεντρικών Δυνάμεων, που είχαν διαμορφωθεί στην περιοχή και βρέθηκε στο επίκεντρο των δραματικών γεγονότων που εξελίχθηκαν στην Κωνσταντινούπολη.
Το Πατριαρχείο με Συνοδική εγκύκλιο επί Οικουμενικού Πατριάρχη Γρηγορίου του Ζ’ στις 6 Νοεμβρίου 1924 δημιουργεί τις Μητροπόλεις των νέων χωρών ανάμεσα σ’ αυτές δημιουργεί και τη Μητρόπολη Καρδαμύλων, Βολισσού, Οινουσσών και Ψαρών στην οποία αναλαμβάνει τα αρχιερατικά του καθήκοντα το 1924.
Η παρουσία του στη νεοσύστατη Μητρόπολη - εκείνα τα δίσεκτα χρόνια που η Μικρασιατική καταστροφή βάρυνε την οικονομική και πολιτική ζωή της Ελλάδας - που κάλυπτε τα χωριά της Αμανής και του Πελιναίου, καθώς και τα νησιά Οινούσσα και Ψαρά και είχε εγκατασταθεί ένα σημαντικό τμήμα του προσφυγικού πληθυσμού, αποτέλεσε πηγή ελπίδας. 5
Η ποιμαντορία του στην περιοχή αυτή σηματοδοτείται από την προσπάθειά του να στηριχθεί ο λαός και οι ανάγκες του.
Γι’ αυτό λαμβάνει πρωτοβουλίες…
Ιδιαίτερη μέριμνα επέδειξε για τη μόρφωση και την υγεία των παιδιών, αντιλαμβανόμενος ότι: « …πόσα σχολεία δεν στερούνται θρανίων; Πόσα σχολεία δεν στερούνται επιπλέον χαρτών ,πινάκων, βιβλίων, εικόνων σε πόσα σχολεία πουντιάζουν τον χειμώνα οι μαθητές και οι δάσκαλοι» 6
Γυρίζει τα χωριά και τα νησιά της Μητρόπολης του 7, γνωρίζεται με τους ανθρώπους και βιώνει από κοντά τις δυσκολίες της καθημερινότητας τους, όπως την έλλειψη οδικού δικτύου, τη δημιουργία δικτύων υδροδότησης και υδραγωγείων στα χωριά, για καθαρό νερό, την αντιμετώπιση του τραχώματος, κ. λ. π. 8,για να καλύψει τις ανάγκες εκποιεί περιουσιακά στοιχεία της εκκλησίας όπως χωράφια, σκεύη, και αφιερώματα. 9.
Απευθύνεται στους έχοντες και κατέχοντες, ακόμα και στους μετανάστες στις ΗΠΑ, όπως τη Φιλαδέλφεια 10 και η ανταπόκριση είναι μεγάλη, όπως το Οχάιο 11, όπου στέλνονται σημαντικά ποσά. 12.
Ταξιδεύει στην Αθήνα και παρεμβαίνει στην κεντρική διοίκηση και τους υπουργούς απαιτώντας να χρηματοδοτηθούν οι ανάγκες των κατοίκων της Μητρόπολης του. 13
Ενεργοποιεί τους κατοίκους των χωριών και η συμμετοχή τους δίνει καρπούς, αφού κτίζεται και λειτουργεί το Σχολείο Αρρένων των Άνω Καρδαμύλων, του Βικίου κ.α.14
Η παρουσία του κοντά στους κατοίκους των χωριών της υπαίθρου της Βόρειας Χίου του δίνει τη δυνατότητα να αντιληφθεί έγκαιρα τη μεγάλη μάστιγα του τραχώματος, που αντιμετώπιζαν οι κάτοικοι των χωριών.
H επιτροπή Κοινωφελών Σκοπών, που είχε συστήσει αποφασίζει να στείλει για εκπαίδευση τρεις νέες νοσηλεύτριες στην αντιτραχωματική περίθαλψη. 15
Οι τοπικές εφημερίδες της Χίου κοσμούνται με ποιμαντορικές εγκυκλίους και άρθρα του, που ενημερώνουν το κοινωνικό σύνολο για την αναγκαιότητα να προστρέξει στα αντιτραχωματικά ιατρεία που έχουν δημιουργηθεί στα χωριά της Αμανής και του Πελιναίου και να λάβει ενημέρωση και ιατρική περίθαλψη. 16
Η έγνοιά του για τους φτωχούς και άνεργους εκφράζεται σε κάθε του ενέργεια έτσι δε μασά τα λόγια του και απευθυνόμενος στους μετανάστες Χίους των ΗΠΑ, τους αποστέλλει την εγκύκλιο της 12 Οκτωβρίου 1937 που μικρό απόσπασμα αναφέρουμε και που τους επισημαίνεται η αναγκαιότητα κατανόησης του ρόλου τους απέναντι στους συμπατριώτες, αφού τους ίδιους η οικονομική πραγματικότητα του γενέθλιου τόπου, τους οδήγησε να πιούν το πικρό ποτήρι της ξενιτειάς , αλλά και το διδακτικό μήνυμά του για την καλλιέργεια της αλληλεγγύης και της αγάπης στην πατρίδα. 17
Η κατανόηση της κοινωνικής πραγματικότητας και τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι κάτοικοι της επαρχίας, με την έλλειψη γης τον οδηγούν στο να παρέμβει δυναμικά συγκρουόμενος με τους συντηρητικούς κύκλους της εκκλησίας, αλλά και τα οικονομικά συμφέροντα που εθίγοντο, με ενυπόγραφο άρθρο του και να παρουσιάσει τις πρωτοπόρες κοινωνικές αντιλήψεις του, για την ανάγκη ρευστοποίησης της μοναστηριακής περιουσίας που θα οδηγούσε στην απόκτηση κλήρου, από χιλιάδες οικογενειάρχες αγρότες, που αντιμετώπιζαν πρόβλημα επιβίωσης από την έλλειψη γης και στην πρότασή του για την συγχώνευση των Μητροπόλεων και Μονών, που τον έφερναν σε σύγκρουση με αντιλήψεις που θέλουν το « Μητροπολίτη ως ένα καλόγερον περιοδεύοντα με τα άγια λείψανα και επιδεικνύοντα τα χρυσά και κρατούντα άμφια του. Τον θέλομεν δρώντα εργαζόμενον και δημιουργούντα (…) και μελετώντα από κοντά τις ανάγκες των κατοίκων. Αλλοίμονο αν ο Έλλην στερεώνεται εις την πίστην του προς τον θεόν και την πατρίδα μόνο όταν βλέπει τον Μητροπολίτην του λειτουργούντα με κωδονοποίκιλτα άμφια.»18
Στα 1931 πεθαίνει ο Μητροπολίτης Χίου Ιερώνυμος και τη θέση του καταλαμβάνει ο Πολύκαρπος ο οποίος παραιτείται το 1933 και στη θέση του εκλέγεται ο Ιωακείμ Στρουμπής, έτσι η Μητροπολιτική έδρα των Καρδαμύλων καταργείται.
H περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται από τις ραγδαίες εξελίξεις σε παγκόσμιο και Ελλαδικό επίπεδο, όπου βάζει τη σφραγίδα της η καπιταλιστική κρίση του 1929-1932 και οι δραματικές επιπτώσεις της σ’ όλες τις εκφάνσεις της οικονομικής, πολιτικής και κοινωνικής ζωής του λαού.
Στη Χίο, τα Ταμπάκικα, το Χάρτωμα και οι εμπορικές ναυτικές μεταφορές πλήττονται, εκατοντάδες άνεργοι ταμπάκηδες και ναυτεργάτες βρίσκονται άνεργοι στο νησί και οι οικογένειές τους, πεινούν.
Η άνοδος του Φασισμού στην Ευρώπη και στην Ελλάδα διαμορφώνει την προοπτική της ιμπεριαλιστικής σύγκρουσης που κυοφορείται για να δώσει λύσεις στις αγεφύρωτες αντιθέσεις των καπιταλιστικών κρατών από την σύγκρουση του Α’ παγκοσμίου πολέμου. Οι πολιτικές και στρατιωτικές κινήσεις των ιμπεριαλιστικών κρατών στο Ευρωπαϊκό και Αφρικανικό θέρετρο δείχνουν ότι τα μαύρα σύννεφα του πολέμου απλώνονται και τα γεράκια του, κατασπαράσσουν τους λαούς της Αιθιοπίας , της Λιβύης και της Σομαλίας.
Στην Ελλάδα η σύγκρουση των αστικών δυνάμεων, για το που θα γύρει η πλάστιγγα της εξυπηρέτησης των οικονομικών συμφερόντων ανάμεσα στις φιλοβασιλικές και αντιβασιλικές δυνάμεις αντανακλά την όξυνση των αντιθέσεων.
Το βράδυ της 4ης Αυγούστου 1936 δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα της κυβερνήσεως διάγγελμα του Ιωάννη Μεταξά πως « Η Κυβέρνησις (…) προέβη , τη εγκρίσει της Αυτού Μεγαλειότητος του Βασιλέως εις την κήρυξιν του Στρατιωτικού Νόμου καθ’ άπασαν την χώραν και την διάλυσιν της Βουλής». 19
Ως αφορμή θεωρήθηκε η εκτίμηση που κατατέθηκε στη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου το απόγευμα της 4ης Αυγούστου ότι: « υπεύθυνοι πληροφορίαι κατά τας οποίας η κηρυχθησομένη γενική απεργία θα μεταβάλλετο εις στασιαστικήν εκδήλωσιν με αντικειμενικόν σκοπόν την ανατροπήν του νόμιμού πολιτικού και κοινωνικού καθεστώτως της χώρας.» 20
Η επιβολή της δικτατορίας ,που έγινε με τη συνεργασία του βασιλιά Γεωργίου Β’ και τη σύμφωνη γνώμη και στήριξη της Μ. Βρετανίας, ευνοούσε δε το ανοδικό κλίμα του Φασισμού στην Ιταλία και Γερμανία και την αντικομμουνιστική λαίλαπα που κάλυπτε την Ευρώπη.
Την ίδια περίοδο, η συμμετοχή των εργαζόμενων στα νέο - δημιουργημένα σωματεία και το κλίμα πολιτικής και συνδικαλιστικής διεκδίκησης που έφερε στο νησί το εργατικό προσφυγικό δυναμικό ,ενδυναμώνονται. Στη Χίο οι κινητοποιήσεις των εργαζομένων στα Βυρσοδεψεία και το Χάρτωμα απλώνονται.
Ο Ιωακείμ Στρουμπής ως πρόεδρος των Εφορειών των Φιλανθρωπικών Ιδρυμάτων της Χίου ( Νοσοκομείο, Λωβοκομείο, κλπ. ) τηρεί αντίθετη στάση απέναντι στο Γ’ Ελληνικό πολιτισμό της δικτατορίας Μεταξά και κρίνει τις Φασιστικές δραστηριότητες της, με παρεμβάσεις υπέρ των λαϊκών συμφερόντων όπως :
Την αντιμετώπιση των αναγκών περίθαλψης του λαού του νησιού , για τη στέγαση της Παθολογικής και Χειρουργικής κλινικής μιας και το υπάρχων κτήριο δεν ανταποκρίνονταν, με μια δυναμική κινητοποίηση ενεργειών προς την κυβέρνηση , για την κατασκευή νέας πτέρυγας του Σκυλιτσείου Νοσοκομείου, 21
Τη δημιουργία Γεωργικής Σχολής Χίου παραχωρώντας το Μετόχι της Νέας Μονής στον Κάμπο προκειμένου να μελετηθούν και να βελτιωθούν περαιτέρω φυτά και ζώα του νησιού. Δεκάδες νέοι επιστήμονες και νέοι καλλιεργητές εντρύφησαν κοντά σε σπουδαγμένους στο εξωτερικό γεωπόνους. 22
Την ανέγερση του Σανατορίου Χίου στην περιοχή των κτημάτων της Ιεράς Μονής της Κουρνάς στις Καρυές, που οι κλιματολογικές συνθήκες ευνοούσαν την αντιμετώπιση πνευμονολογικών παθήσεων. 23
Το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου πολέμου την 1η Σεπτέμβρη του 1939 τον βρίσκει να αρθρογραφεί στον τοπικό τύπο και να καλεί το λαό να οργανωθεί και να στραφεί στην καλλιέργεια της γης, με την παραγωγή συγκεκριμένων προϊόντων, για την αντιμετώπιση της επερχόμενης πολεμικής κατάστασης. 24
Η επιστράτευση και η αποστολή του 23ου τάγματος της Χίου τον βρίσκει στην προκυμαία της να κατευοδώνει τα παλληκάρια για τα βόρεια σύνορα.
Η εκκλησιαστική και κοινωνική παρουσία του στα νησιά συνέβαλε στο να αναπτύξει σε συνεργασία με τις τοπικές αρχές και τους αλιείς των χωριών ένα καλά οργανωμένο δίκτυο διαφυγής των εγκλωβισμένων στρατευμένων.
Η κατάληψη του νησιού την 4η Μάη 1941 από τους Γερμανούς αποτελεί σημαδιακή ιστορική στιγμή αφού για τον ακούραστο ποιμενάρχη της Χίου η περίοδος αυτή σηματοδότησε την κορύφωση των εκκλησιαστικών και κοινωνικών δράσεων του, στο πλευρό του αγωνιζόμενου λαού ενάντια στο Γερμανό κατακτητή.
Ο Μητροπολίτης Χίου Ιωακείμ Στρουμπής ήταν άνθρωπος της οργάνωσης και του σχεδιασμού της δράσης αυτό αποτελούσε ένα από τα κύρια στοιχεία της προσωπικότητας του έτσι αντιλαμβανόμενος τις εξελίξεις απευθύνεται στο λαϊκό κλήρο και δημιουργεί κατά συνοικία και χωριό λαϊκές επιτροπές υποστήριξης, που αποτέλεσαν την κύρια δύναμη του λαού κατά τα δίσεκτα χρόνια.
Οι λαϊκές επιτροπές των συνοικιών αποτελούμενες από κληρικούς και λαϊκούς έγιναν το απάγκιο των λιμοκτονούντων κατοίκων του νησιού, η δράση τους μεγάλη, αφού συνέβαλαν στο να αποτελέσουν την αιχμή του δόρατος της λαϊκής συσπείρωσης και δράσης απέναντι στη διορισμένη διοίκηση των νομαρχών και των μαυραγοριτών και να απαιτήσουν από τη γερμανική κομαντατούρ στο Τρίγωνο να τους δοθούν τρόφιμα. 25
Η στήριξη του στη Νομαρχιακή Επιτροπή Συσσιτίων (Ν.Ε.Σ.) σημαντική ,αφού με παρεμβάσεις του στους γερμανόφιλους Νομάρχες απαιτεί να μπει τέρμα στο οικονομικό και πολιτικό έγκλημα των διατακτικών και τα χρήματα και τρόφιμα να δοθούν για την περαιτέρω ενίσχυση των συσσιτίων και ζητά μαζί μ’ άλλους παράγοντες του νησιού να επιβληθεί ειδικός φόρος «επί παντός δια του λιμένος μας εισαγόμενου και εξαγόμενου είδους» 26
Εργάστηκε ποικιλοτρόπως για τη στήριξη των Λαϊκών συσσιτίων « …ο ακαταπόνητος αυτός εργάτης των Λαϊκών συσσιτίων της Χίου (…) αισθάνεται βαθύτατη λύπη , γιατί δεν έχει περισσότερα για να τα δώσει όλα για τις φτωχές οικογένειες των στρατιωτών μας» 27 Η δε παρέμβασή του στο να διοχετευθούν τα συγκεντρωμένα χρήματα από τους φόρους «υπέρ της Κοινωνικής Πρόνοιας» εντονότατη στους Νομάρχες Σταματιάδη και Λουλακάκη που τα έδιναν « είς την Εθνικήν Οργάνωσιν Νεολαίας» (Ε.Ο.Ν.) 28
Η καθημερινή παρουσία των λαϊκών επιτροπών στη Νομαρχία ανάγκασε το νομάρχη Λουλακάκη να προχωρήσει στη δημιουργία κατ’ αρχάς του Ταμείου Πρόνοιας Απόρων και Τοπικών Αναγκών το οποίο στη συνέχεια ονομάστηκε Επιτροπή Πρόνοιας Απόρων Χίου (Ε.Π.Α.Χ.) και να δημιουργηθεί Επιτροπή υπό το Μητροπολίτη Χίου, με αρμοδιότητα να στηρίξει ποικιλοτρόπως « την αντιμετώπισιν και καταπολέμισιν της δυστυχίας των πασχουσών τάξεων της νήσου, δια της διανομής χρηματικών βοηθημάτων παροχής ιατρικής και νοσοκομειακής περιθάλψεως , φαρμάκων και τροφίμων είς τους πάσχοντας διά της συστάσεως λαϊκών συσσιτίων…»29
Ο Μητροπολίτης Ιωακείμ Σ. σηματοδότησε την παρουσία του στη Μητρόπολη Χίου- Ψαρών και Οινουσσών με την καλλιέργεια πνεύματος δημοκρατίας ανάμεσα στους λειτουργούς της τοπικής εκκλησίας και αλληλεγγύης προς το κοινωνικό σύνολο.
Η συμμετοχή δεκάδων ιερέων στο ΕΑΜ και η δραστήρια συμμετοχή τους στην Εθνική Αντίσταση του λαού μας όπως των ιερέων Καλαγκιά ,Λίναρη, Τέττερη, Μαρουκάκη, Δημητριάδη, Γ. Καλούδη, Γιάννη Βαρκάρη, Δράκου Παπαλάμπρου, Σπυρίδωνα Μικέδη και τους μοναχούς Διονύσιο Κολόμβο, Θεόφιλο Γεντίδη, Αθανάσιο Μίχαλο , το διάκονο Ιάκωβο Φαβάκη κ.α. απετέλεσε σημαντική πλευρά του αγωνιζόμενου κλήρου.
Ο ίδιος εντάσσεται στο ΕΑΜ το φθινόπωρο του 1943 «εκτιμώντας σωστά ότι ο αγώνας κατά των κατακτητών δεν μπορεί να γίνει ατομικά, αλλά ομαδικά…»30
Η παρουσία του στο πλευρό των οικογενειών που οι δικοί τους βρίσκονται είτε στη φυλακή, είτε στο στρατόπεδο Παύλου Μελά στη Θεσσαλονίκη, είτε εκτέλεσαν οι Γερμανοί στο Κοντάρι είναι έμπρακτη είτε με υλική βοήθεια ,είτε παρεμβαίνοντας στη Γερμανική διοίκηση , ώστε να τους απελευθερώσουν.
Οι πολιτικές εξελίξεις είναι ραγδαίες…
Στις 10 Σεπτέμβρη 1944, η Χίος απελευθερώνεται από τις δυνάμεις του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.
Το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο(ΕΑΜ) και ο Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός (ΕΛΑΣ) διώχνουν τη Γερμανική Φασιστική Σβάστιγγα από το νησί και το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο αναλαμβάνει την εξουσία στον τόπο.
Ο λαός στους δρόμους « πανηγυρίζει και συνοδεύει τις ΕΑΜικές πολιτικές ,δημοτικές και στρατιωτικές αρχές στη Μητρόπολη, όπου ο Ιεράρχης του Ιωακείμ Στρουμπής τέλει τη δοξολογία και απευθύνει το χαιρετισμό του, επίσης στο λαό απευθύνεται με αγωνιστικό πνεύμα ο λαϊκός Δήμαρχος του ΕΑΜ συναγωνιστής Αμύγδαλος».
Το απόγευμα έγινε το παλλαϊκό απελευθερωτικό συλλαλητήριο που διοργάνωσε η Νομαρχιακή Επιτροπή του ΕΑΜ στην πλατεία Βουνακίου όπου « η κοσμοπλημμύρα ήταν ανώτερη κάθε περιγραφής» ενώ παρέλασαν Εαμικά τμήματα χαιρετώντας με υψωμένες τις γροθιές.
Στους χιλιάδες του λαού που συνέρρευσαν ο γραμματέας της Νομαρχιακής Επιτροπής Χίου του ΕΑΜ και λαϊκός νομάρχης συναγωνιστής Ανδρέας Λοίζος τόνισε μεταξύ άλλων: « Κερδήθηκε η πρώτη νίκη. Γιατί η νίκη δεν είναι ακόμη ολοκληρωμένη . Υπολείπονται ακόμα πολλά για να γίνει ο λαός μας κυρίαρχος της τύχης του …»
Μίλησαν ακόμη ο υπεύθυνος της ΕΠΟΝ συν. Θεοδόσης Κοκκαλιάδης, ο στρατιωτικός διοικητής του ΕΛΑΣ Η. Καναβούτσης και ο Ισίδωρος Κουβελάς γραμματέας της Κομματικής Οργάνωσης Χίου του ΚΚΕ.
Οι ομιλίες των στελεχών του ΕΑΜ διακόπτονταν από τις λαϊκές επιδοκιμασίες , με συνθήματα όπως : « Ζήτω το ΕΑΜ» «Λευτεριά- Λαοκρατία» « Θάνατος στο Φασισμό» « Ζήτω η Λαοκρατία» «Θάνατος στους προδότες και τους μαυραγορίτες» 31
Οι μέρες που ακολούθησαν ανέδειξαν το κυρίαρχο ζήτημα που αντιμετώπισε ο λαός μετά την απελευθέρωση, το ζήτημα της εξουσίας.
Το ζητούμενο ήταν αν ο Λαός που αγωνίστηκε ,πολέμησε ,μάτωσε, πείνασε και θυσιάστηκε ή οι αστικές δυνάμεις, που εγκατέλειψαν την Ελλάδα, οι μοναρχοφασίστες και τα κατάλοιπα της Μεταξικής δικτατορίας, (οι μαυραγορίτες, οι δωσίλογοι) θα έπαιρναν την εξουσία;
Η λαϊκή εξουσία στη Χίο κράτησε μικρό χρονικό διάστημα και παραδόθηκε στον εκπρόσωπο της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας κ. Μπουρδάρα.32
Το ΚΚΕ και το ΕΑΜ συμμετείχαν στην κυβέρνηση «Εθνικής Ενότητας», μίας συμμετοχής που εμπεριείχε αναρίθμητες πράξεις της σύγκρουσης, που εξελίσσονταν ανάμεσα στην αστική τάξη και το λαό.
Η συμμετοχή του ΚΚΕ στην αστική κυβέρνηση της «Εθνικής Ενότητας» με πρωθυπουργό το Γ. Παπανδρέου, (2 Σεπτέμβρη -1 Δεκέμβρη 1944) έδωσε σαφή πολιτικά συμπεράσματα στο λαό για τη συμμετοχή των κομμουνιστών σε αστικές κυβερνήσεις, αφού με τους όποιους συμβιβασμούς ,δεν άνοιγε το δρόμο για μία φιλολαϊκή διακυβέρνηση της χώρας, αντίθετα συνέβαλε στην παγίωση των οικονομικών και πολιτικών λειτουργειών του αστικού συστήματος και την ένταση της εκμετάλλευσης των εργαζομένων.
Η αντίδραση του λαϊκού κινήματος που επέλεξε ανάμεσα στη Λευτεριά ή τις αλυσίδες οδήγησε στη σύγκρουση του Δεκέμβρη του 1944 και τη συμφωνία της Βάρκιζας ,με την παράδοση των όπλων , το Φλεβάρη του 1945.
« Το ΚΚΕ δεν αντιμετώπισε τον Εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα, ως κρίκο ,για την κατάκτηση της εργατικής εξουσίας, αλλά αποσύνδεσε την πάλη ενάντια στους καταχτητές ,από την πάλη για την ανατροπή της αστικής εξουσίας. Ανεξάρτητα από την ονομασία που έδινε στο «μεταβατικό στάδιο» προς το Σοσιαλισμό ( λαϊκή δημοκρατία ή λαοκρατία)ή στη λεγόμενη μεταβατική κυβέρνηση ( αντιφασιστική, δημοκρατική) εξ αντικειμένου εγκλώβιζε τη λαϊκή πάλη σε μια μορφή της αστικής εξουσίας, έστω της κοινοβουλευτικής αστικής δημοκρατίας.» 33 Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ 1939-1949,Β1 Τόμος, έκδ. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2018,σελ. 489.
Στη Χίο, ο αντίχτυπος των γεγονότων της 3ης Δεκέμβρη 1944 στη Αθήνα ,ανάμεσα στον ΕΛΑΣ και τις αστικές δυνάμεις ,που συνεπικουρείτο από τα περίφημα Τάγματα Ασφαλείας και τις Βρετανικές δυνάμεις του Σκόμπυ, οδήγησε στην κήρυξη παγχιακής εργατικής απεργίας , από το Εργατικό Κέντρο Χίου, που νέκρωσε όλες τους εργασιακούς χώρους. Στη συνέχεια αποβιβάσθηκαν βρετανικές δυνάμεις -μετά την αποτυχία της κατάληψης της Λέσβου – στη Χίο, ( μετά τα Χριστούγεννα) κυρίως Ινδοί, που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Κλειδού, ( παρόχθια του ποταμού Αρμένη)στο Βροντάδο και στις περιοχές των προσφυγικών συνοικισμών Νοσοκομείου και της Φάρκαινας.
Ο λαός, αν και βγήκε από τη Γερμανική κατοχή ματωμένος, πεινασμένος και ξενιτεμένος, προσπάθησε να χτίσει τη νέα του ζωή στο ρημαγμένο τόπο από τις λεηλασίες και τις καταστροφές του κατακτητή, όμως το αστικό πολιτικό σύστημα και οι Βρετανικές δυνάμεις προσπάθησαν να διαμορφώσουν τους όρους και τις προοπτικές, της μετά - απελευθερωτικής περιόδου για το λαό.
Το ΚΚΕ και το ΕΑΜ αποχώρησε από την κυβέρνηση «Εθνικής Ενότητας» και αντιμετώπισε τις αναρίθμητες πράξεις της σύγκρουσης που εξελίσσονταν ανάμεσα στην αστική τάξη και το λαό.
Πλευρά της σύγκρουσης αυτής απετέλεσε η καθαίρεση του αείμνηστου Μητροπολίτη Χίου Ιωακείμ Στρουμπή από την Ιερά Σύνοδο της εκκλησίας της Ελλάδος, τον Ιούλιο του 1946.
Ο Μητροπολίτης Ιωακείμ Στρουμπής αντιλαμβανόμενος τις πολιτικές διεργασίες και εξελίξεις και το πολιτικό κλίμα που επιχειρούσαν να διαμορφώσουν οι αντιδραστικές δυνάμεις, σε μία απαντητική επιστολή του σε φίλο του στις 2 Νοέμβρη του 1944 δίνει τεκμηριωμένα και εμπεριστατωμένα το στίγμα της δράσης και των επιλογών του στην κατοχική περίοδο.
Μία απάντηση που αναδείκνυε την προσωπικότητα και το ανάστημα του ιεράρχη της Χίου στη συλλογική Εθνική Αντίσταση του λαού μας κατά του Γερμανικού Φασισμού και την τεράστια συμβολή του στην ενίσχυση των αντιφασιστικών δυνάμεων και τη σωτηρία του λαού από το λιμό, που τεκμηρίωνε τις επιλογές ένταξης του στο ΕΑΜ έχοντας συνείδηση του ύψιστου ρόλου που διαδραμάτιζε στη συσπείρωση των λαϊκών δυνάμεων και τη δράση τους κατά των Γερμανών, που έδειχνε τον αντίπαλό του λαού και τον κύριο υπεύθυνο των κοινωνικών δεινών του στην πολεμική περίοδο ,αλλά και γενικότερα.
Η απαντητική επιστολή του Ιωακείμ Στρουμπή σ’ ένα φίλο του…
Έν Χίω τη 4η Νοεμβρίου 1944
Αγαπητέ φίλε
« … Μου γράφεις ότι προσκολλήθην είς το ΕΑΜ και κατ’ αρχήν δεν το βρίσκεις άτοπο, αλλά μου συνιστάς προσοχή γιατί το ΕΑΜ έγινε Κομμουνιστικό. Ίσως να σου είπαν ότι έγινα και εγώ κομμουνιστής και ότι κατέφυγα στο ΕΑΜ, για να καλύψω κατηγορίες που με βαρύνουν.
Σ ’αυτό επάνω θα σου απαντήσω:
1)Στο ΕΑΜ με εμύησεν ο μακαρίτης ο Ιάσονας Καλαμπόκας και άλλος ανώτερος αξιωματικός των οποίων την Εθνική δράσιν δεν μπορεί κανείς να αρνηθή. Εγώ ως θρησκευτικός αρχηγός δεν ανήκον σε καμία παράταξιν ανήκον μόνο στην Ελλάδα και μάλιστα στην εποχή της σκλαβιάς και όλοι γνωρίζομε ότι σε τέτοιες εποχές η εκκλησία παίζει σοβαρό ρόλο μέσα στην εθνική δράσι.
Όταν όμως αξιωματικοί του Ελληνικού στρατού της Μέσης Ανατολής ήλθαν εδώ δια να οργανώσουν τον αγώνα τον απελευθερωτικόν θα διέπραττα έγκλημα Εθνικόν εάν έδειχνα αδιαφορία και ησθάνθηκα την υποχρέωσίν μου να συνεργασθώ με τους αξιωματικούς τούτους και με τους συνεργάτες των, όλους οι οποίοι ωργάνωναν και ηργάζοντο την Εθνικήν απελευθέρωσιν.
Σ’ αυτό με υπεχρέωνεν και η συνείδησίς μου η Εθνική και το παρελθόν μου ολόκληρον.
Συνεπώς δεν προσεκολήθην είς το ΕΑΜ δια λόγους προσωπικής ασφάλειας. Τίποτα δεν είχα είς βάρος μου εκτός από συκοφαντίας. Αί οικογένειαι και αι χήραι και τα ορφανά των τυφεκισθέντων πατριωτών μας και εκείνων που απέθανον είς τα Γερμανικά στρατόπεδα, αί οικογένειαι των εξορισθέντων Ελλήνων Αξιωματικών , αί συλληφθέντες όμηροι και αί οικογένειαί των και κάθε πτωχός μαρτυρούν και διαλαλούν ότι μόνον στην Μητρόπολιν βρίσκανε παρηγορίαν και ανακούφισιν.
Και για να μην φανώ ότι περιαυτολογώ δεν λέγω παραπάνω και μόνο τούτο φέρω είς γνώσιν σου ότι και ο Νομάρχης ακόμα ο λεγόμενος Πρόκος με έχει καταγγείλει στας Γερμανικάς Αρχάς ότι κάμνω Ελληνικήν προπαγάνδαν δια να αυτονομηθή η Χίος.
Μόνον ένας παλμός Εθνικός με έφερεν σε συνεργασία με το ΕΑΜ.
2) Το ΕΑΜ δεν είναι Κομμουνιστική οργάνωσις όπως θέλουν ολίγοι άνθρωποι να το παραστήσουν. Είναι μία Εθνική οργάνωσις πού ξεγρύπνησεν εξενύχτησεν και εκινδύνεψεν για την οργάνωσιν της Εθνικής απελευθερώσεως.
Τα βουνά και τα λαγκάδια όλης της Ελλάδος διαλαλούν και διακηρύττουν το τι πρόσφερε η οργάνωσις αυτή στον εθνικόν αγώνα.
Όταν άλλοι από μας επρόδιδαν , άλλοι εκοκκάλιζαν τις λίρες των και άλλοι οργίαζαν είς βάρος του φτωχού λαού, για να κάμουν εκατομμύρια, δισεκατομμύρια ,τρισεκατομμύρια για να τα μετατρέψουν σε λίρες χρυσές και ρουφούσαν το αίμα του πτωχού λαού, η οργάνωσις του ΕΑΜ δεν εκοιμάτο αλλά και νύχτα και μέρα ευρίσκετο σε κίνησιν μ’ έναν παλμόν τη λευτεριά της πατρίδος.
Εάν μέσα στην οργάνωσιν του ΕΑΜ βρίσκονται και Κομμουνισταί τούτο δεν αποτελεί τρωτόν για το ΕΑΜ το οποίον ήθελεν μέσα στην παράταξίν του να βρίσκονται όλοι οι Έλληνες που έχουν συνείδησιν Εθνική και πονούν για την πατρίδα.
‘Όπως μέσα στο ΕΑΜ βρίσκονται και βασιλόφρονες και δημοκρατικοί και αγροτικοί και ελευθερόφρονες και σοσιαλισταί και συντηρητικοί έτσι βρίσκονται και άνθρωποι που έχουν διαφορετικά κοινωνικά φρονήματα και αντίθετα με τα φρονήματα των πλουτοκρατών και εκείνων που εννοούν να έχουν πάντα το πτωχό σκλαβωμένο με τον πλούτον και δεν θέλουν να δουν πιο αναπτυγμένας τας εργατικάς τάξεις.
Μήπως και σήμερα μέσα στην Κυβέρνησιν της Εθνικής Ενότητας δεν συμπεριλαμβάνονται άνθρωποι όλων των πολιτικών και κοινωνικών αντιλήψεων και φρονημάτων;
Ταύτα σου γράφω για αποκατάστασιν της αληθείας , γιατί δεν πρέπει να γίνωμεν όργανα ανθρώπων που σήμερα αντιδρούν μ’ ένα μόνον καταχθόνιον σκοπόν να χαλάσουν την Εθνικήν Ενότητα.
Με αγάπη
+ Ο ΧΙΟΥ ΙΩΑΚΕΙΜ, 34
Η πολιτική σύγκρουση που εξελίχθηκε κατά την τρίμηνη συμμετοχή (2 Σεπτέμβρη -1 Δεκέμβρη 1944) στην κυβέρνηση « Εθνικής Ενότητας» καθώς και η στρατιωτική ταξική σύγκρουση του Δεκέμβρη του 1944 έδωσαν σαφή πολιτικά συμπεράσματα στο λαό για τη συμμετοχή των κομμουνιστών σε αστικές κυβερνήσεις ( αστική οικονομική διαχείριση, εμπόδια στη λαϊκή πάλη για να καταχτήσει τη λαϊκή εξουσία, παραίτηση από την πάλη για την εργατική εξουσία και την υλοποίηση του στόχου της κοινωνικοποίησης των μέσων παραγωγής κλπ.) και έφεραν στο επίκεντρο της πολιτικής ζωής της Ελλάδας, το ζήτημα της εξουσίας.
Η Ιστορία έδειξε ότι: « η στρατηγική του ΚΚΕ στηρίχθηκε στη λαθεμένη ανάλυση, σχετικά με την καθυστέρηση της καπιταλιστικής ανάπτυξης στην Ελλάδα, στην αντίληψη ότι η εθνική ανεξαρτησία( απαλλαγή της Ελλάδας από την ξένη εξάρτηση) αποτελούσε προϋπόθεση για την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων , την ωρίμανση των υλικών προϋποθέσεων για το πέρασμα στο σοσιαλισμό» 35
Οι τοπικές αστικές δυνάμεις της Χίου δημιουργώντας την παρακρατική Εθνική Οργάνωση Χίου (Ε.Ο.Χ.), καθόριζαν στα κρατικά όργανα την πολιτική στάση τους σ’ όλες τις πτυχές της πολιτικής, κοινωνικής, συνδικαλιστικής και θρησκευτικής λειτουργίας και σε συνεργασία με τις μεταπολεμικές κυβερνήσεις Ν. Πλαστήρα, Π. Βούλγαρη, Αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού, Π. Κανελλόπουλου ,Κ. Τσαλδάρη, Θ. Σοφούλης έλαβαν πολιτικές πρωτοβουλίες προκειμένου να ελέγξουν τις πολιτικές και στρατιωτικές συνθήκες στο νησί και να διαμορφώσουν την πολιτική και στρατιωτικής πυραμίδα διοίκησης.
Οι αποφάσεις της Ε.Ο.Χ. σημαντικές και καίριες έβαλαν τη σφραγίδα τους στην τοπική ζωή και καθόρισαν το μέλλον χιλιάδων οικογενειών.
Άς παρουσιάσουμε τη δράση της, μέσα από τα ιστορικά ντοκουμέντα της, που βρίσκονται στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Χίου «ΚΟΡΑΗΣ» όπως καταγράφηκαν μέσα σ’ ένα τετράδιο Πράξεων που στην ετικέτα του έγραφε: « Πρακτικά Προεδρείου Ενώσεως Γεωργικού Συνεταιρισμού Μαστιχοχωρίων Χίου, Συν Π.Ε.» και αποτέλεσαν την ιδρυτική σύσκεψη παραγόντων της Χίου στις 20 Δεκέμβριου 1944 εις το γραφείο του δικηγόρου κ. Κίμωνος Πυργάρη, για την ίδρυση της Ε.Ο.Χ..
Ιδρυτικόν
Εθνικής Οργανώσεως Χίου
« Έν Χίω σήμερον τη 20 Δεκεμβρίου 1944 και εν τω γραφείω του κ. Κίμωνα Πυργάρη οι κάτωθι υπογεγραμμένοι πολίται Χίου, αντιπροσωπεύοντάς, πάσας τας κοινωνικάς τάξεις και επαγγέλματα, ανεξαρτήτως πολιτικών φρονημάτων έχοντες υπ’ όψιν το οικτρόν κατάντημα είς ό ήγαγε το Έθνος, μια ελάχιστη μειοψηφία αναρχικών και κακοποιών ήτις, υπό το πρόσχημα δήθεν διεξαγωγής απελευθερωτικού αγώνος παραπλάνησε αριθμόν καλών πολιτών και σφετερισθείσα τα τίμια όπλα, τα οποία οι μεγάλοι Σύμμαχοι ενεπιστεύθησαν είς την Ελλάδα διά να αποτίναξη τον ζυγόν βαρβάρου κατακτητού, τα εχρησιμοποίησε δια να προκαλέση εμφύλιον σπαραγμόν και αιματοκύλισμα διά να καταλάβη με τη βία την εξουσία και να επιβάλη την δικτατορίαν της μίας φατρίας, υπακουούσης τυφλώς εις μίαν ξένην ανθελληνικήν προπαγάνδα, συνήλθομεν εκτάκτως εις σύσκεψιν, ίνα ανταλλάξωμεν γνώμας και αποφασίσωμεν περί των μέτρων, άτινα δέον επειγόντως και άνευ αναβολής να λάβωμεν και ενταύθα,προς αντιμετώπισιν του επαπειλούντος την κοινωνία και το Έθνος μεγίστου κινδύνου.
Υπακούοντας εις μίαν επιτακτικήν (...) αξίωσίν , ολοκλήρου της κοινωνίας της Χίου, όπως απαλλαγή πλέον ο τόπος και το Έθνος ολόκληρον από το άγος των αναρχικών, που έθιξαν τόσον καιρίως και ε- στιγμάτισαν τον πολιτισμόν και την ιστορίαν μας και παρενεβλήθησαν είς την κρισιμωτέραν ιστορική του έθνους καμπήν δια να προκαλέσουν, εν συνεργασία μετά προαιώνιων εχθρών, μίαν ανεπανόρθωτον καταστροφή.
Αποφασίζομεν, όπως εις την(...) εθνοκτόνον προσπάθεια των μισελλήνων τούτων αντιτάξωμεν εαυτούς, ιδρύοντας μίαν Εθνικήν Οργάνωσιν της οποίας ο σκοπός θα είναι :
Η διάσωσις της κινδυνευούσης Ελλάδος, του πολιτισμού και της ιστορίας της και η εξασφάλισις των ηθικών και υλικών αμοιβών, που έχει δικαίωμα να αξιώσει έπειτα από έναν τόσον μακρόν και τίμιον αγώνα της και έπειτα από τόσον τίμιον Ελληνικόν αίμα, που έχυσεν είς τόν βωμόν της παγκοσμίου ελευθερίας.
Επίσης σκοπός της Οργανώσεως ταύτης θα είναι να παλαίση δια παντός μέσου κατά του κομμουνιστικού κινδύνου , αλλά και του φασιστικού τοιούτου, να προάσπιση, τας καλώς νοούμενας ελευθερίας του Λαού και την ελευθέραν εκδήλωσιν των οιωνδήποτε πολιτικών πεποιθήσεων και φρονημάτων του άνευ οιασδήποτε βίας υλικής και ψυχολογικής τοιαύτης.
Οι συνελθόντες ως πρώτην ενέργειαν προέκριναν την σύνταξιν ψηφίσματος και την επίδοσιν του είς τούς ενταύθα εκπροσώπους της κυβερνήσεως και την αποστολή του τηλεγραφήματος εις τον Πρόεδρο της Εθνικής Κυβερνήσεως, τούς κυβερνήτας της Αγγλίας, Αμερικής και Ρωσίας και τας Βούλας των Άγγλων και Αμερικανών.
Ώρισεν Επιτροπή, ήτις αυτοπροσώπως να επισκεφθή το Γενικό Διοικητή και το Νομάρχη, προς επίδοσιν του ψηφίσματος και του τηλεγραφήματος.
Ακολουθούν οι υπογραφές των 35 συμμετεχόντων :
4) Νικόλαος Τσιμιδόπουλος,5) Μιχάλης Σκαρλάτος,6 )Π.Κόκκαλη,7) Δημοσθένη Μαυρογορδάτο,8) Δημήτρη Στακιά 9) Σταμάτη Μπιρλή,10) Δημήτρη Φαφαλιό,11) Ξενοφών Ξενιό 12) Γεώργιο Καλλιμασιά,13) Γεώργιο Λεμό,14) Παντελή Παπαμιχαλάκη15) Βενιζέλο Σμυρνιούδη,16) Σωκράτη Γανιάρη,17) Μαίρη Παραδείση 18) Κοραή Παπαντωνάκη,19) Μιχάλη Λεμό,20) Δημοσθένη Χαλκούση,21) Στυλιανό Χαλκούση 22) Δημήτρη Παπουτσιδάκη,23) Σταμάτη Κουτελάκη,24) Σαββάκη,25) Αλέξανδρο Πρινιά,26) Γεώργιο Βερβερέλη,27) Αλέξανδρο Τζούμα,28) Απόστολος Φόρος,29) Γεώργιο Στρουμπάκη 30) Νικόλαο Δασκαλάκη 31) Σ. Λάμα 32) Ιωάννη Κρεατσούλα,33) Ιορδάνη Δανιηλίδη, ,34) Δημήτρη Ρουχό 35) Ιωάννη Φωκίου.»
Η Εθνική Οργάνωση Χίου έστειλε το παρακάτω το Ψήφισμα- τηλεγράφημα απαιτώντας από την κρατική εξουσία να πράξει τα δέοντα προς αντιμετώπιση του ΕΑΜ.
Επιτροπή εκ του Λαού της πόλεως Χίου
Προς
τον εξοχώτατον κ. Γενικόν Διοικητή και τον κ. Νομάρχη Χίου.
« Μέσα σ' αυτήν την λαίλαπα, που θεομηνία της και πάλιν έχει εξαπολύσει εις την Ελλάδα και ανάμεσα στους μεγάλους και ασυνείδητους εγκληματίας του αλληλοσπαραγμού και του αιματοκυλίσματος του Ελληνικού λαού, ίσως η Χίος έχει την ολιγωτέραν ευθύνην από όλες τις γωνιές της Ελλάδος, χάρις είς τόν μεγάλον πατριωτισμόν, την εξαιρετικήν σύνεσιν και την ευθυκρισίαν και λογικήν της Χίου(…) επειδή όμως ή σύνεσις και η πρόνοια επιβάλλει να προβλέπωμεν και να προλαμβαίνωμεν κάθε απειλούμενον κακόν και επειδή οι επί κεφαλής της ελαχιστοτάτης ενταύθα μερίδος των κομμουνιστικών οργανώσεων τυφλώς υπακούουν είς μίαν καθοδήγησιν ήκιστα πατριωτικήν και εθνικήν και επειδή εν ταύτω είς χείρας των ανθρώπων τούτων υπάρχουν όπλα, πολεμοφόδια και λοιπά μέσα δυνάμενα χρησιμοποιούμενα υπό των ελαχίστων αυτών, να διαταράξωσι την ειρήνην και την ησυχίαν του ήρεμου Χιακού Λαού, διά τούτο οι παρουσιαζόμενοι σήμερον πρό ημάς, τούς εκπροσώπους της κυβερνήσεως αντιπρόσωποι του Χιακού Λαού και εκπροσωπούντες όλας τας συντηρητικές και ειρηνικάς λαϊκάς τάξεις των επιστημών, των εμπόρων, των επαγγελματιών και των εργατών παρακαλούμε και ευσεβαστούμεθα τα κάτωθι:
1)Να διαδηλωθή προς την κυβέρνησιν του Εθνικού Συνασπισμού η απόλυτος εμπιστοσύνη της Χίου ως και η επιδοκιμασία της δια την καταβληθείσαν υπό αυτής προσπάθειαν προς αποφυγήν του εμφυλίου πολέμου ,εις όν εξώθησαν και παρέσυραν τον Λαόν ταπεινοί και ανάξιοι Έλληνες, να αποσταλή δε προς την κυβέρνησιν το προσαγόμενον ψήφισμα.
2)Να παύσουν αί διάφοροι αναρχικαί εκδηλώσεις των ελαχίστων ταραχοποιών οίτινες απόλαμβάνουν νυν πλήρους ασυδοσίας εκ μέρους των αρμοδίων δια την τήρηση της τάξεως και να επιβληθή επί τέλους, το Κράτος του Νόμου, ο σεβασμός της ελευθερίας του ατόμου και ο περιορισμός των διαφόρων απρεπειών και ασχημιών που λαμβάνουν χώραν, χρησιμοποιούμενων ασυνείδητα των αθώων και ατελών νεαρών υπάρξεων.
3) Να αφαιρεθούν άπαντα τα όπλα τα ευρισκόμενα είς χείρας των ομάδων του ΕΛΑΣ και του ΕΑΜ.
4) Να κατασχεθούν άπαντα τα είς χείρας των απομεινάντων Εαμιτών ευρισκόμενα τρόφιμα και λοιπά υλικά, διανεμομένων τών μεν τροφίμων είς τούς άπορους, των δε λοιπών αναγκαίων υλικών είς τό Κράτος ή τον Δήμον.
5)Να απομακρυνθούν αμέσως εκ των Δημοτικών και λοιπών Αρχών και αξιωμάτων πάντες οι καταλαβόντες και κατέχοντες ταύτας εναντίον προς την μεγίστων πλειοψηφίαν του Χιακού Λαού και να διωχθούν άπαντες όσοι αποδειχθούν, ότι κατεχράσθησαν και οικειοποιήθηκαν οπωσδήποτε οιασδήποτε είδη προελθόντα εκ λαφύρων, εξ εισφορών, εκ κατασχέσεως ή εξ οιουδήποτε άλλου τρόπου.
6)Να καταλυθή η αντιποιούμενη υπ’ αυτών εξουσία, δυνάμει της οποίας προέβησαν είς την βία κατάληψιν διαφόρων οικημάτων πολιτών, εμφανιζόμενοι ως ασκούντες την δημόσιαν εξουσίαν. 36
Η Εθνική Οργάνωση Χίου δε μένει μόνο στις γενικές υποδείξεις προς την κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας, αλλά σε αλλεπάλληλες συνεδριάσεις της προχωρά σε παρεμβάσεις προς αυτήν, προκειμένου να ελέγξει την οικονομική και κοινωνική ζωή του νησιού.
Αποφασίζει την τοποθέτηση του νέου Δημάρχου « Σε σχέση με την υπόδειξη του προσώπου του Δημάρχου γενομένης μυστικής ψηφοφορίας υποδεικνύονται ως κατάλληλα πρόσωπα …» και της Δημαρχιακής Επιτροπής « …να υποδειχθούν οι…» προτείνοντας συγκεκριμένα πρόσωπα. 37 Αποφασίζει για την τοποθέτηση των Διοικητικών Συμβουλίων των Φιλανθρωπικών Ιδρυμάτων έτσι σε νέα συνεδρίασή της « Επί του πρώτου θέματος της καταδείξεως εις τον κ. Νομάρχην των νέων προσώπων που δέον να αντικαταστήσουν τους εις τας Εφορείας των Φιλανθρωπικών καταστημάτων, διορισθέντας υπό του ΕΑΜ, η επιτροπή παμψηφεί αποφάσισε όπως υποδείξει τους κάτωθι:
α) Δια την Εφορεία Νοσοκομείου.(ακολουθούν τα ονόματα…..)
β) Διά την Εφορεία Λωβοκομείου (ακολουθούν τα ονόματα…..)
γ) Διά την Εφορεία Αγ. Ιωάννη Ελεήμονος (ακολουθούν τα ονόματα…..)
δ) Διά την Εφορεία Ναών.(ακολουθούν τα ονόματα……)
Επί του δεύτερου θέματος του διορισμού Επιτροπής Επισιτισμού είς αντικατάστασιν του υπό του ΕΑΜ διορισθέντος ως σήμερα διευθυντάς ,το γραφείο του επισιτισμού, η επιτροπή παμψηφεί απεφάσισε όπως διορισθή τριμελής επιτροπή εκ των 1) …2)…3)…
Η Εκτελεστική επιτροπή δέον το ταχύτερον να επιληφθεί της εκτελέσεως των άνω αποφάσεων.» 38
Αποφασίζει για την αντικατάσταση των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου του Εργατικού Κέντρου Χίου « Επί του πρώτου ζητήματος των εργατικών σωματείων αποφασίσθη παμψηφεί όπως ζητηθεί η αντικατάστασις των μελών της Εκτελεστικής Επιτροπής του Εργατικού Κέντρου, δια άλλων νομοταγών και φιλειρηνικών στοιχείων (…) τα οποία και θα υποδειχθούν είς την Νομαρχία.» 39
Αποφασίζει να παρέμβει για την αντικατάσταση του Μητροπολίτου Χίου Ψαρών και Οινουσσών Ιωακείμ Στρουμπή…
Έτσι «Επί του ζητήματος των Φιλανθρωπικών ιδρυμάτων και του Μητροπολίτου Χίου, κατά τη συζήτησιν των οποίων παρέστη αυτοπροσώπως ο κ. Νομάρχης ,όστις ανέπτυξε ωρισμένας απόψεις του. Ο κ. Νομάρχης υπεστήριξε ότι χάριν γενικωτέρας σκοπιμότητας και προς ευόδωσιν του μεγάλου αντικομουνιστικού αγώνος, που ανέλαβε η οργάνωσις μας, θα ήτο κατά την γνώμη ν του ενδεδειγμένο, να μην έλθη σήμερον εις άμεσον αντίθεσιν, με το Μητροπολίτη, αλλά να συνεργασθή ει δυνατόν προς το παρόν, μετά αυτού και τον αποσπάσην από την Εαμικήν παράταξιν προκειμένου τούτο να' χει αντίκτυπο εις βάρος των κομμουνιστών και να εξυπηρέτηση τον Εθνικόν αγώνα. Είς τάς απόψεις ταύτας ,ο κ. Νομάρχης αντεκρούσθη υπό της πλειοψηφίας της Επιτροπής, ήτις έχει τη γνώμην, ότι ο αγών της οργανώσεως οφείλει να είνε ευθύς και σύμφωνος, με την λαϊκή αντίληψίν, ήτις θέλει και άξιοι και κτυπηθεί η ανηθικότης οπουδήποτε καί αν υπάρχη αυτή, χωρίς νόθους συμβιβασμούς και πλάγια μέσα. Λόγω της σοβαρότητας του ζητήματος ανεβλήθη…» 40
Το θέμα απασχολεί την ντόπια αστική τάξη και οι συνεδριάσεις της Διοικούσας Επιτροπής της Εθνικής Οργάνωσης Χίου διαδέχονται η μία την άλλη, έτσι:
Οι συγκρούσεις έντονες ,οι πολιτικές αντιπαραθέσεις σημαντικές και η διαπάλη των αστικών δυνάμεων αναδείκνυε τα διακυβευόμενα συμφέροντα τα οποία εκφράζονταν με αποχωρήσεις ή αδρανοποιήσεις μελών, από τις συνεδριάσεις της ΕΟΝ, ή στο να οδηγηθούν( κάποια μέλη) να καταθέσουν μηνυτήρια αναφορά κατά του ΙΩΑΚΕΙΜ ΣΤΡΟΥΜΠΗ ή κάποιοι να γίνουν μάρτυρες κατηγορίας, στοιχείο αυτών των αντιπαραθέσεων είναι η επιστολή του μέλους της Επιτροπής:
« Κατ’ αρχήν ανεγνώσθη η από 19 Φεβρουαρίου 1945 επιστολή του μέλους της Δεκαπενταμελούς Επιτροπής του κ. Μιχαήλ Ι. Λεμού, η οποία απευθυνόμενη προς τον κ. Προέδρο της Εθνικής Οργανώσεως δι' της επιστολής παρατηρεί μετά μεγάλης του λύπης ότι και το ζήτημα του Μητροπολίτη διεσπάσθη η μέχρι τούδε συνεκτικότης της Επιτροπής και ενώ θα έπρεπε πάντες ομοφώνως καταδικάζοντες την μέχρι τούδε πολιτείαν του εν λόγω Μητροπολίτου, τον οποίον εκτός ελαχίστων ατομικών του φίλων όλος ο άλλος Χιακός λαός τον έχει καταδικάσει ανακαλύπτων εις την συνείδησιν του δία την εν όλω δράσιν του μέχρι σήμερον και συγκεκριμένως επί Γερμανοκρατίας και διά την επί χειρότεραν επί τρομοκρατίας των Τροσκιστών, θα έπρεπε και λέγει ομοφώνως να αναφερθώμεν εις την Ιεράν Σύνοδον και τον υπουργό Παιδείας φέροντες είς τό φώς όλων την αντιχριστιανικήν και αντεθνικήν δρασιν του, παρετηρήθη παρ’ ελπίδα ότι μέλη τίνα της Διοικούσης επιτροπής παρ’ όλον ότι διά της ψήφου των είχον εγκρίνει την ακολουθητέαν στάσιν της οργάνωσης μας εις το ζήτημα του Μητροπολίτου εν τούτοις τελευταίως προέβαλλον και συνεχώς προβάλλουν νέας επιφυλάξεις και νέας απόψεις διαιωνίζοντας ούτω την λήψιν αποφάσεως επί του κεφαλαιώδους αυτού ζητήματος, προς μεγάλην αγάνακτησιν του Χιακού κοινού και προς αγγαλίασιν τών περί τον Δεσπότη Φίλων(…) Επί του Μητροπολιτικού ζητήματος ανεβλήθη η λήψις αποφάσεως δι’ αύριον …» 45
« Εν συνεχεία μετά τας εισηγήσεις και παραινέσεις του κ. Νομάρχη εξακολούθησεν η συζήτηση μεταξύ των μελών της Επιτροπής επί του αυτού ζητήματος και εν συνεχεία προς εκλογήν γραμματέως , κατόπιν της χθεσινής παραιτήσεως του κ. Πυργάρη.
Παρόντων πάντων των μελών της Επιτροπής, ο κ. Νομάρχης ήρχισεν αναπτύσσων τας απόψεις του εν σχέσει με την διαχείρισιν του Μητροπολιτικού ζητήματος και υπεστήριξε ότι δέον να μη γίνη αντικείμενο συζήτησις το Μητροπολιτικό ενταύθα και να μην διαιρεθεί ο λαός χάριν τούτου, διότι παρ’ όλον ότι νομίζει ο Ιωακείμ δεν πρέπει και δεν είνε δυνατόν να νοηθή ότι πρέπει να μείνη Μητροπολίτης Χίου και ότι υπερθεματίζει εις τα όσα κατ’ αυτού λέγονται και γνωρίζει την αγανάκτησίν του λαού εναντίον του..» 46
Η Εθνική Οργάνωση Χίου, διά αντιπροσωπείας μελών της κατεβαίνει στην Αθήνα (20 Μαρτίου 1945) και επισκέπτεται την Ιερά Σύνοδο και συναντάται με τους συνοδικούς Ιεράρχες Αλεξανδρουπόλεως και Μαντινείας στους οποίους καταθέτει τη σχετική καταγγελία και ταυτόχρονα την αποστέλλει και στον πρωθυπουργό Νικόλαο Πλαστήρα.
Οι κατηγορίες που του αποδόθηκαν όπως φαίνεται σε σχετικό χειρόγραφο είχαν π.χ. θρησκευτική αναφορά όπως:
Στο τελευταίο φύλλο των χειρόγραφων είχαν αναφορά σε κατηγορίες για χαρτοπαιξία και ανηθικότητα. 47
Σ’ ένα δεύτερο χειρόγραφο γίνεται αναφορά, σε ξεχωριστή παράγραφο στην αντεθνική δράση του Ιωακείμ, μνημονεύοντας την ανάγνωση διαταγής του Γερμανού Διοικητή στο Μητροπολιτικό ναό, 44,. και τη διαμαρτυρία- άρθρο πολίτη στο οποίο γίνεται αναφορά στην καθυστέρηση διανομής τροφίμων από τον Ερυθρό Σταυρό. 48
Η Ε.Ο.Χ. δε σταματά εδώ…
Η νέα πολιτική τάξη πραγμάτων έχει αποδεχθεί τη θέληση της ΕΟΧ, 49 και έχει προχωρήσει στην καθαίρεση των Δ.Σ. των Α΄/θμιων σωματείων και του Εργατικού κέντρου Χίου και οι διορισμένοι σαν ανταμοιβή ενεργοποιούν τον κοινωνικό αυτοματισμό καταγγέλλοντας τον Ιωακείμ Στρουμπή. 50
Αποθρασυσμένοι και υπό το βάρος των πολιτικών εξελίξεων( Συμφωνία Βάρκιζας 12 Φλεβάρη 1945) προχωρούν σε επιστολή στον ίδιο τον Ιωακείμ Στρουμπή, στις 23 Απριλίου 1945 γράφοντα : «…αποτελείτε μέγα ηθικοθρησκευτικόν και κοινωνικόν κίνδυνον από του οποίου το ταχύτερον πρέπει να απαλλαγή η κοινωνία και η Εκκλησία και προς το σημείον και την προσπάθειάν αυτήν έχουν στραφεί οι τίμιοι κατήγοροί σας. 51 Τον παύει από πρόεδρο της Διοικούσας επιτροπής του Μαιευτηρίου Χίου « Μιλτιάδης και Ζηνοβία Κόκκαλη, λόγω «…της κακής και αντιπατριωτικής πολιτείας την οποίαν από τινός ηκολούθησεν.»52
Στέλνει ( η Ε.Ο.Χ.) επιστολή στις 5 Ιουλίου 1945, στο Μητροπολίτη Γυθείου εκφράζοντας τη δυσαρέσκειά της για την καθυστέρηση στην έναρξη των ανακρίσεων που καταλήγει: « … Θα ηθέλαμεν , Σεβασμιώτατέ μου, να μας πείτε καθαρά, εάν έχει ή όχι σκοπόν η Ιερά Σύνοδος να ενεργήσει τας ανακρίσεις, ίνα αναλόγως πράξωμεν…» 53
Η Ιερά Σύνοδος αν και είχε ορίσει δύο ανακριτικούς έξαρχους(αρχικά τον Μαντινείας και στη συνέχεια του Γυθείου και Οιτύλου) τελικά στέλνει ένα υπάλληλο ο οποίος έδωσε τα έγγραφα κατηγορίας και παρέλαβε το δεκαεξασέλιδο υπόμνημα του (11 Δεκεμβρίου 1945)όπου ο Ιωακείμ Στρουμπής απορρίπτει ως χαλκευμένα τα στοιχεία.
Στο νησί, η Λευκή τρομοκρατία έχει απλώσει τις φτερούγες της στις γειτονιές και τα χωριά, δεκάδες γεγονότα καταγράφονται στον Εαμικό « Πρωτοπόρο» και τον κομμουνιστικό τύπο « Εμπρός» όπως:
«Η σκλαβιά ξαναζεί» όπου συλλαμβάνονται πολίτες και βασανίζονται στη συνοικία της Αγίας Μαρίνας Καλοπλύτου. 54
Οι Χίτες και η Βασιλική Χωροφυλακή υπό το μοίραρχο Παντελίδη τριγυρίζουν το νησί και προβαίνουν σε συλλήψεις και ξυλοδαρμούς πολιτών στα χωριά. 55
Ενδεικτικό της κατάστασης αποτελεί η δολοφονία των κομμουνιστών –Συρματένιών της Μέσης Ανατολής Γιάννη Πήττα και Μανόλη Μαυράκη στο Βαρβάσι στις 17 Ιανουαρίου 1946, γιατι τραγουδούσαν αντιστασιακά τραγούδια, από το μοίραρχο Παντελίδη.
Ο Ιωακείμ Στρουμπής καταδικάζει το γεγονός μ’ ένα πύρινο λόγο του στη Μητρόπολη Χίου και μπαίνει επικεφαλής της εξόδιας πομπής προς τον Άγιο Ιωάννη Πρόδρομο.
Κάτι που δε σκιάζεται να το επισημάνει και στο υπόμνημά του στην Ιερά Σύνοδο γράφοντας: « …Είς το σημείον αυτό σταματώ , διότι δεν μου είναι ευχάριστον ν’ασχολούμαι μ’ έναν εγκληματία και δολοφόνον, που όλως αναίτιως έστρεψε τα Ελληνικά όπλα και σκότωσε δύο νεαράς υπάρξεις χρησιμοποιώντας τας σφαίρας που προορίζοντο δια τους εχθρούς της πατρίδος εναντίον νεαρών ελληνικών υπάρξεων.» 56
Ο ΕΑΜίτης Μητροπολίτης Ιωακείμ Στρουμπής στις 7 Μάρτη 1946, με επιστολή του με το βαρυσήμαντο τίτλο « Τάχθηκα πάντα με το λαό» στην εφημερίδα των κομμάτων του ΕΑΜ «ΠΡΩΤΟΠΟΡΟ» , τεκμηριώνει τη στάση του κατά τα χρόνια της ποιμαντορίας του 1924 -1946, της Γερμανικής κατοχής 1941-1944 και της Λευκής Τρομοκρατίας 1945-1946.
Η επιστολή αυτή αποτέλεσε κόλαφο για τους διώκτες του, γιατί η λαϊκή κοινή γνώμη του νησιού είχε σαφή άποψη, για τη στάση του Ιεράρχη της. Μία επιστολή που κάθε της λέξη είναι ένα αποδεικτικό στοιχείο των ενεργειών του στο πλευρό του λαού.
«ΤΑΧΘΗΚΑ ΠΑΝΤΑ ΜΕ ΤΟ ΛΑΟ»
Προς
Τη Διεύθυνσιν της εφημερίδος
«Πρωτοπόρος»
Ενταύθα
« Ασθενών εβράδυνα να απαντήσω είς δημοσίευμα ύμών καταχωρηθέν είς το υπ΄αριθ.180 της 12 Φεβρουαρίου 1946 φύλλον της υμετέρας εφημερίδος. Αισθάνομαι την υποχρέωση να σας ευχαριστήσω για το δημοσίευμά σας αυτό που αποτελεί μια απάντηση στον οχετόν της συκοφαντίας πού εκτοξεύουν εναντίον μου μερικοί γνωστοί κύριοι.
Το να σταθεί κανείς στο πλευρό του λαού κατά τάς κρισιμωτέρας στιγμάς του εθνικού μας βίου αποτελεί υποχρέωσιν του κάθε τίμιου πατριώτου, πολύ περισσότερο του κάθε ιεράρχου. Και το να διατυμπανίζει κανείς ότι εξετέλεσε τον πατριωτικόν του καθήκον αποτελεί ίσως μίαν απρέπειαν.
Το να είναι κανείς φίλος του ποιμνίου του, του λαού, του έθνους του αποτελεί όπως είπαμε υποχρέωσιν την οποίαν ελησμόνησαν μονάχα οι σημερινοί επικριτές που ανεσύρθησαν τελευταίως από την αφάνειαν.
Αντιλαμβάνεσθε λοιπόν την δύσκολον ψυχολογικήν κατάστασιν είς την οποίαν ευρέθην ών υποχρεωμένος να ανασκευάσω μίαν λεπτομέρειαν του δημοσιεύματός σας, αφού αναγκαστικώς θα υποχρεωθώ να εκθέσω εν συντομία την δράσιν μου κατά την περίοδο της Γερμανικής κατοχής.
Δεν είναι αληθές ότι μόνον από του Ιανουάριου του 1944 ευρέθην είς το πλευρόν του λαού.
Ίσως η εφημερίς να ευρέθη υποχρεωμένη ν’ αναφέρει χρονικά διότι πραγματικά από το Δεκέμβριον του 1943 ήλθον είς επαφήν με τους πατριώτες της νήσου πού ηργάζοντο δια την ελευθερίαν της και τούτο διότι ίσως και εξ υπαιτιότητας των δεν κατωρθώθη η επαφή αυτή ενωρίτερον.
Έν τούτοις από πάντα όπου αλλού υπηρέτησα και εδώ σττην Χίον ,εργάσθηκα δια τον λαόν και το λαϊκόν συμφέρον είχα πάντα προ οφθαλμών είς κάθε ενέργειάν μου και εξηγούμαι:
1) Ως Μητροπολίτης Καρδαμύλων αόκνως ειργάσθην δια την εξυπηρέτησιν του λαού και τούτο όλοι οι φιλότιμοι Καρδαμύλιοι και Βορειοχωρίται πάντοτε διαλαλούν και διατρανώνουν την ευγνωμοσύνην των. Πλέον των δέκα σχολείων αναγέρθησαν τη φροντίδι μου και τη Πρόνοιά μου είς όλην την Βόρειον Χίον. Ιεροί ναοί, νεκροταφεία, υδραγωγεία, πλατείαι, συγκοινωνίαι, δι’ αυτοκινήτου και αναδασώσεις ακόμη επετελέσθησαν κατά την Μητροπολιτικήν εκείνην περίοδον.
2) Ως Μητροπολίτης Χίου από της πρώτης ημέρας της εγκαθιδρύσεως μου η όλη μου προσοχή εστράφη είς την εξυπηρέτησιν του πτωχού λαού. Ανέλαβον κυριολεκτικώς εκστρατείαν ιεράν δια να συλλέξω υπέρ τα τεσσαράκοντα εκατομμύρια υγιών δραχμών προς ανέγερσιν νέου εκσυγχρονισμένου Νοσοκομείου και Σανατορίου προς ανακούφιση της πασχούσης πτωχής κοινωνίας. Εάν έν τω μεταξύ ο εκραγείς πόλεμοε εματαίωσε το έργον εν τούτοις δεν ημαύρωσε την ευγενή προσπάθεια.
3) Η πνευματική προαγωγή του Ποιμνίου μου ήτο επίσης έν επί των σοβαρότερων μελημάτων μου. Ουδέποτε η Χίος είχε, ως έγινε επί της Αρχιερατείας μου τέσσερας κήρυκες του θείου λόγου.
4) Ουδείς προ εμού εσκέφθη να πραγματοποιήση την ανέγερσιν ανδριάντος δια τον μέγα Χίον Αδαμάντιον Κοραήν ή δια την επέκτασιν της Βιβλιοθήκης Κοραή αποτελούσης ένα σέμνωμα δια την Χίον.
5) Και η ανέγερσις Γεωργικής Σχολής επετεύχθη επί των ημερών μου, χάρις είς την συνεργασίαν των καλών τέκνων της Χίου και ιδίως των κ.κ. Χωρέμη και Μ. Θεοτοκά.
6) Όταν κατά την Γερμανικήν κατοχήν ετυφεκίζεντο και εξορίζοντο είς τα στρατόπεδα συγκεντρώσεως οι πατριώται και οι Έλληνες αξιωματικοί κάτι έκαμε και ο Μητροπολίτης ενεργήσας και αναλαβών την συντήρησίν των οικογενειών των.
7) Όταν οι κρατούμενου εστέναζαν είς τας Γερμανικάς φυλακάς κάτι έκαμε και ο Μητροπολίτης επισκεπτόμενος και παρηγορών αυτούς μεριμνώντας δια την διατροφήν των δια της οργανώσεως καθημερινού συσσιτίου.
8) Όταν 180 όμηροι εγκλείσθηκαν στα Γερμανικά κάτεργα κάτι έκαμε και ο Μητροπολίτης επισκεπτόμενος αυτούς και φροντίζων για την συντήρησίν αυτών και την ενίσχυσίν των οικογενειών τους.
9) Όταν ο κίνδυνος επεκρέματο επί του ποιμνίου του, κάτι έκαμε και ο Μητροπολίτης θέτων τον εαυτόν του , ως θύμα για να απαλλάξει πολλούς από τον θάνατον , την εξορίαν και την καταδίκην με αποτέλεσμα να συρθεί τρεις φορές είς την ανάκρισιν από τους Γερμανούς. Κάτι πρόσφερε και ο Μητροπολίτης διατηρών επαφήν και επικοινωνίαν με τους κρατούμενους μέσω πατριωτών Ελλήνων φαντάρων.
10) Κάτι έκαμε και ο Μητροπολίτης φροντίσας δια την συντήρησιν και διάσωσιν των 9 αξιωματικών που εδραπέτευσαν από το στρατόπεδον.
Κάτι έκαμε και ο Μητροπολίτης δια να ενισχύσει εκείνους που απεφυλακίζοντο από τας Γερμανικάς φυλακάς που αντιμετώπιζαν το θάνατον ,ενισχύων αυτούς και φροντίζων δια την παλιννόστησίν είς τας πατρίδας των. Κάτι έκαμε και δια τους κρατούμενους των Ελληνικών φυλακών αποστέλλοντας τρόφιμα είς αυτούς όπως μπορεί ο καθένας να εξακριβώσει από την Διεύθυνσιν αυτών.
11) Ως πρόεδρος του Ερυθρού Σταυρού κάτι είπαμε για το λαό που αντιμετώπιζε τον θάνατον.
Κανείς δεν εζήτησεν την συνδρομήν και την αρωγήν του , χωρίς να μην την προσφέρει, κανένας δεν ήλθε είς την Ι. Μητρόπολιν και έφυγε με κενάς χείρας ακόμα και από του σημερινούς επικριτές μου.
12) Κάτι έκαμε και ο Μητροπολίτης οργανώσας την προστασίαν των απόρων μέσω του Φιλοπτώχου ταμείου «Άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων » τον οποίον πήρε με προϋπολογισμό 40.000 δραχμών δια να τον μεταβάλει σε παράγοντα ανακουφίσεως, στο μέτρο του δυνατού της λαϊκής δυστυχίας. Κάτι έκαμε και ο Μητροπολίτης ανακουφίσας μέσω του Ταμείου τας οικογενείας των φονευθέντων και τραυματισθέντων κατά τον βομβαρδισμόν του Βίριλ.
13) Κι όταν τα Νοσηλευτικά Ιδρύματα της Ελλάδος σχεδόν ολοκλήρου έκλεισαν τας θύρας των εγκαταλείποντας τους ασθενείς τους είς τους δρόμους εδώ είς την Χίον επιτελείτο ένας πραγματικός άθλος και τα Φιλανθρωπικά Ιδρύματα παρέμειναν ανοικτά για τον πάσχοντα λαό. Κάτι έκαμε δι’ αυτά ο Μητροπολίτης.
Επόνεσα με τον λαόν και ως πατριώτης και ως Ιεράρχης. Ποτέ δεν εγκατέλειψα την πόλιν και τους Χριστιανούς μου. Αποτελεί την μεγαλυτέραν συκοφαντίαν ισάξια με την ποιότητα των χαλκευτών της ότι περνούσα τον καιρόν μου είς τας εξοχάς.
Το σπίτι μου είς την αγίαν Ερμιόνην κατελήφθη αμέσως από τους Γερμανούς χρησιμοποιηθέν ως φυλάκιον. Κατηγορήθην είς τους Γερμανούς ότι οργάνωσα επανάστασιν και κατεδιώχθην δια τούτο. Και δεν ήτο εχθρός ο καταδότης μου ήτο « Έλλην» ο τότε Νομάρχης Πρόκος ο οποίος εκμεταλλεύθη την γενικήν δυστυχίαν για να με διαβάλει να με εκμηδενίσει δια της συκοφαντίας και της προδοσίας ακόμη, διότι είς το πρόσωπόν του είδε ότι θα εύρισκε εμπόδιο είς τους καταχθόνιους και προδοτικούς σκοπούς του.
Ο ίδιος ο Πρόκος που διέταξε τους σταθμάρχες να συλλάβουν τους πατριώτες που διενεργούσαν δια τα θύματα της Γερμανικής θηριωδίας είναι εκείνος που εκμεταλλεύτηκε την απόγνωσιν των εργατών δια να πείσει μερικά σωματεία να τηλεγραφήσουν εναντίον μου.
Μόνο είς την ατμόσφαιραν του θανάτου και της εγκαταλείψεως των λαϊκών τάξεων από τους σημερινούς επικριτές πλουτοκράτες και μεγιστάνες και τους παρ’ αυτών κινούμενους κομπάρσους ήτο επόμενον να παρασυρθούν μερικοί και να στρέψουν τα βέλη τους προς κατεύθυνσιν αλλότριαν από εκείνην που έπρεπε.
Αλλά η κάμινος της Κατοχής πολλά εδίδαξε και ήνοιξε πολλούς οφθαλμούς. Ήδη δε οι παραπλανηθέντες ανεσκεύασαν το λάθος τους και ανεγνώρισαν ποίων έπεσαν θύματα.
Μετά τιμής
+ Ιωακείμ Στρουμπής 54
Το Μάιο του 1946 έρχεται στη Χίο ο Μητροπολίτης Θηβών και Λειβαδιάς Πολύκαρπος ,ως συνοδικός ανακριτικός έξαρχος και πραγματοποιεί ανακρίσεις , μέσα σ’ ένα κλίμα τρομοκρατίας και κατευθυνόμενων καταθέσεων.
Ο αστικός τύπος της Χίου καθοδηγημένος από την ΕΟΧ σέρνει το χορό των κακόβουλων και συκοφαντικών δημοσιευμάτων , προαναγγέλλοντας τη δίκη που γίνεται ερήμην ,λόγω της ασθενείας του Ι.Σ. και της αδυναμίας του, να συμμετέχει… 55
Το Συνοδικό Δικαστήριο της Ιεράς Συνόδου της εκκλησίας της Ελλάδος στις αρχές του Ιούλη του 1946 αποφασίζει πρωτόδικα την καθαίρεσή του.
Ο Ιεράρχης της Χίου αντιδρά, αλλά η καταδίκη του από την κυβέρνηση του Κωσταντίνου Τσαλδάρη(Απρίλης 1946-Οκτώβρης 1946) κα την Ιεραρχία της Ελλάδος, με αρχιεπίσκοπο το Δαμασκηνό (Ιούλιος 1941- Μάιος 1949) είναι προδιαγεγραμμένη, ασκεί ανακοπή κατά της απόφασης και στις 26 Σεπτέμβρη το Συνοδικό Δικαστήριο μετατρέπει την ποινή και τον κηρύσσει έκπτωτο του Μητροπολιτικού θρόνου της Χίου. 56
Ο «Πρωτοπόρος» βάζει στην πρώτη σελίδα του τα ονόματα των πολιτών, που οδήγησαν το Μητροπολίτη στο Συνοδικό Δικαστήριο της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας.
« ΓΙΑ ΝΑ ΔΟΥΝ ΟΙ ΧΙΩΤΕΣ ΤΟΥΣ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΣ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ
ΜΗΝΥΤΕΣ: Κωνσταντίνος Μπιτσικώκος, Κίμων Πυργάρης , Αρχιμανδρίτης Ιωακείμ Ισιδωρίδης, Ελευθέριος Πρόκος.
ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ: Δημήτριος Βαγιάνος, Κοραής Παπαντωνάκης, Αριστείδης Καβαλλιώτης, Αρχιμανδρίτης Γαβριήλ Τσαμπαρλής, Δημήτριος Στακιάς, Ιωάννης Καμίνης, Δημοσθένης Μαυρογορδάτος, Γεώργιος Τσαρούχας, Παντελής Κόκκαλης, Ανδρέας Λεμός, Μοίραρχος Γεώργιος Παντελίδης, Αντώνιος Φραγκάκης, Γεώργιος Ηλιού.» 57
Η κυβέρνηση και η Ιεραρχία της Εκκλησίας έχοντας προδιαγράψει την απόφαση για τον ΕΑΜίτη Μητροπολίτη Χίου-Ψαρών και Οινουσσών προχωρούν σε ωμό εκβιασμό του, θέλοντας να τοποθετήσουν στη θέση του τον εκλεκτό της αστικής τάξης, πρώην Καρυστίας και νυν Στρατιωτικό Αρχιερέα Ενόπλων Δυνάμεων Μέσης Ανατολής Παντελεήμονα Φωστίνης, ο οποίος είχε καταθέσει τα διαπιστευτήρια του πολλάκις στην υπηρεσία της όπως στην ιμπεριαλιστική επέμβαση της Αντάντ στην Ουκρανία, στη Μικρασιατική εκστρατεία και καταστροφή και στη Μέση Ανατολή.
Αποκαλυπτική είναι προς τούτο η εφημερίδα « Πρωτοπόρος» που έφερε στο φως δημοσίευμα της εκκλησιαστικής εφημερίδας « Η Φωνή της Εκκλησίας» α.φ.277 που έγραφε:
ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΟ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ
Η ΕΚΛΟΓΗ ΤΟΥ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΟΣ
ΣΚΑΝΔΑΛΟ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ
Η εκλογή στη Μητροπολιτική έδρα Χίου του πρώην Καρυστίας Παντελεήμονος αναστάτωσε τους εκκλησιαστικούς κύκλους, οξύτατος δε δημοσιογραφικός αγώνας έχει αρχίσει ακόμα και από τις στήλες του εκκλησιαστικού τύπου. Η εφημερίδα « η Φωνή της Εκκλησίας» περιγράφοντας τις πιέσεις που ασκήθηκαν κατά του Μητροπολίτη Χίου κ. Ιωακείμ και το παρελθόν του νέου Μητροπολίτη κ. Παντελεήμονος γράφει τα εξής :
« Την 23 λήξαντος μηνός εξεδικάσθη υπό του πρωτοβάθμιου Συνοδικού Δικαστηρίου η ανακοπή του κ. Ιωακείμ. Προ της ενάρξεως της δίκης(…) κατεβλήθη προσπάθεια εκ μέρους δικαστικών πηγών να πεισθή ο δικαζόμενος Μητροπολίτης να δεχθή μείωσιν της ποινής του από την καθαίρεσιν είς έκπτωσιν , επί τω όρω όμως ευθύς αμέσως να παραιτηθή των ένδικών μέσων και κηρυχθή χηρεύουσα η Μητρόπολις Χίου. Υπεδηλώθη επί τούτω ότι εφ’ όσον δεν δεχθή τον όρον τούτον το Δικαστήριον θα εμμείνη είς την περί καθαιρέσεως απόφασίν του. Η τοιαύτη προσπάθεια κατεβλήθη εκ μέρους δικαστών φιλικώς προσκείμενων τω πρ. Καρυστία κ. Παντελεήμονα , με τον απώτερον σκοπόν και την από μακρού χρόνου ληφθείσαν απόφασιν ίνα τοποθετηθή ό ως άνω πρώην Μητροπολίτης είς την Μητρόπολιν Χίου. Και υπήρξαν μεν δικασταί εξαναστάντες κατά της απρεπούς αυτής αξιώσεως , πλην όμως η εμμονή των σπευδόντων όστις εξυπηρετήσωσι τον πρ. Μητρ. Καρυστίας ενίκησε.
Ούτω δε ενώ η απολογία του του δικαζομένου Μητροπολίτη ήταν πειστική και δεν παρείχε στοιχεία και προς έκπτωσιν έτι εκηρύχθη ούτος έκπτωτος της Επαρχίας του , δηλώσας προφορικώς ότι παραιτείται παντός ένδικου μέσου κατά της δικαστικής ταύτης αποφάσεως.
Η επιμονή όπως ο Μητρ, Χίου υποχωρήση αμέσως εδικαιολογείτο διότι μέχρι της 30 Σεπτεμβρίου ίσχυε η διάταξις του νόμου καθ’ ή οι έν διαθεσιμότητι διατελούντες Ιεράρχαι ήτο δυνατόν να ανακληθούν είς ενεργόν υπηρεσίαν της Εκκλησίας.
Κατά νόμον πάσα απόφασις ίσχύει άμα τη δημοσιεύσει αυτής και κυκλοφορία του σχετικού φύλλου της κυβερνήσεως.
Είς την περίπτωσιν όμως ταύτην έλαβεν χώραν παρέκκλισις δυναμένη να έχει νομικάς συνεπείας διότι πριν κυκλοφορήση το φύλλον της εφημερίδας της κυβερνήσεως έν ώ θα εδημοσιεύοετο η δικαστική απόφασις ύπό την προεδρίαν του Μακαρ. Αρχιεπισκόπου συνελθούσα είς συνεδρίαν την 26 Σεπτεμβρίου η Σύνοδος εκήρυξε χηρεύουσα την Μητρόπολιν Χίου και εκήρυξε Μητροπολίτιν Χίου τον Σεβασμιώτατο πρ. Καρυστίας κ. Παντελεήμονα , αφού πρώτον με πρωτοφανή ασυνέπειαν ανεγνωρίσθησαν αί προς την Εκκλησίαν μεγάλαι υπηρεσίαι του εκλεγέντος.
Σημειωτέον ότι ο νέος Μητροπολίτης (…) ευρίσκεται υπό κατηγορίαν και διετάχθησαν ανακρίσεις δια σοβαρά εκκλησιαστικά παραπτώματα συνεπαγόντα εάν αποδειχθούν τουλάχιστον έκπτωσιν. Θρυλλείται όμως ότι μετά την προαγωγή του θα επιζητηθή ο σχετικός φάκελλος να ριφθή είς τον κάλαθον των αχρήστων. Και ματαιουμένης της ανακριτικής ενέργειας του Σεβασμιότατου Παροναξίας. 58
Η εφημερίδα « Πρωτοπόρος» των κομμάτων του Συνασπισμού του ΕΑΜ ανακοινώνει στο λαό της Χίου ότι:
ΈΦΤΑΣΕ ο ΝΕΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
« Το Σάββατο 9 Νοέμβρη 1946, αντί με το αντιτορπιλικό « Θεμιστοκλής» έφτασε τα μεσάνυχτα, με το ατμόπλοιο « Λήμνος» ο διορισθείς Μητροπολίτης…
Ο διορισμός του στη μητροπολιτική έδρα της Χίου χαρακτηρίστηκε από τον αθηναϊκό τύπο σαν «σκάνδαλο στην εκκλησία της Ελλάδος» και τις κατηγορίες κατ’ αυτού έγραψε η Καθημερινή.
Η δε εφημερίδα « Φωνή της Εκκλησίας» α.φ. 277 αναφέρεται σε επιστολή Μητροπολίτη « Πώς λοιπόν πας τις είτε ανώτερος, είτε κατώτερος κληρικός αλλά και ευσεβόφρων πολίτης, να μην απογοητεύεται δια το θλιβερόν τούτο κατάντημα της εκκλησίας, επιβραβευούσης, αντί να τιμωρεί τους εκτροχιαζόμενους;» 59
Καθώς και σε νέο άρθρο της παρουσιάζει τους « ΣΚΟΠΟΎΣ του ΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ» που παρουσιάζονται μέσα από τις προσφωνήσεις, τόσο των παραγόντων του νησιού, που του παραθέσαν γεύμα, όπως του κ. Νομάρχη κ. Σβώκου, του κ. Σ. Γανιάρη και του κ. Β. Κουκουρίδη, όσο και από τη δική του αντιφώνηση ότι:
«Ο διορισμός του κ. Φωστίνη (…)είναι να γίνει ο πνευματικός και ακόμα περισσότερο, ο πολιτικός ηγέτης της Δεξιάς στη σταυροφορία της κατά της Αριστεράς.
Ο κ. Φωστίνης είναι Ρεαλιστής!
Γι’ αυτό από την πρώτη κιόλας επίσημη εμφάνισή του, χωρίς περιστροφές, προσχήματα και περιττές εισηγήσεις, πέρασε κατ΄ ευθείαν στο ψητό.
Ο άνθρωπος το είπε καθαρά: « Ήρθα στη Χίο για να φέρω στην ευθείαν οδόν όλους τους παραπλανηθέντας και να εκριζώσω τον αριστερισμό και τον επάρατο κομμουνισμό, την επάρατη αυτή αρρώστια.
Και σ’ αυτό το θεραπευτικό του έργο, ο απρόσκλητος αυτός γιατρός πιστεύει ότι θα’ χει την αμέριστη υποστήριξιν της ηγέτιδος τάξεως, του νησιού.
Αυτό πιστεύουμε και μεις.
Γιατί η ίδια πάσχισε, για να τον φέρει.
Τώρα μερικά δάκρυα κάτι αποστροφές προς τους φτωχούς και δυστυχισμένους και μερικές προγραμματικές δηλώσεις για δράση και δημιουργία (…) δεν ήταν παρά η διακόσμηση της γαρνιτούρας του λόγου του(…)
Και ο κ. Φωστίνης, δεν ήρθε να εξυπηρετήσει το λαό, αλλά την ηγέτιδα τάξις ». 60
Αυτό το απέδειξε δια λόγου και έργων τόσο κατά τη Δίκη των Χίων κομμουνιστών τον Αύγουστο του 1948 και τα την εκτέλεση των δώδεκα έξ αυτών στις 20 Αυγούστου 1948 και την εκτέλεση του παπά Νικόλα Γ. Ξενάκη στο Γουδί στις 6 Σεπτέμβρη 1948, όσο και κατά τη διάρκεια της δημιουργίας του Στρατοπέδου εξόριστων γυναικών στη Χίο από το Μάρτη του 1948 μέχρι τον Απρίλη του 1949.
Ο αείμνηστος ΙΩΑΚΕΙΜ ΣΤΡΟΥΜΠΗΣ απεβίωσε στις 28 Μάρτη 1950 έχοντας την εκτίμηση του Χιώτικου λαού, παρά την προσπάθεια της αστικής τάξης και του τότε Μητροπολίτη να τον απομονώσει.
Χίος Δεκέμβρης 2021
Γιάννης Α. Ζωφού,
Χρήστου Σ. Οικονόμου,
Γιάννη και Γιώργη Η. Αμπαζή
28 Λεωνή Μ. Καλβοκορέση «ΧΡΟΝΙΚΟΝ ΚΑΤΟΧΗΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ,ΠΑΡΑ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΩΝ 1941-1944» Αθήναι 1958 σελ.228-229.
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.
facebook
youtube
instagram
X
