Μπορεί η γειτονική Λέσβος να έχει εξασφαλίσει τον τίτλο της ελαιοπαραγωγού περιοχής και να έχει συνδυάσει ακόμη και μέρος της τουριστικής της προβολής, πάνω στο θησαυρό «ελιά», και η Χίος όμως δεν υστερεί σε παράδοση και πλούσιο λαϊκό πολιτισμό, στον ίδιο τομέα, τόσο που, ένας Λέσβιος, ο εκπαιδευτικός Αλέξανδρος Κιουρέλλης, εκπόνησε μια ολοκληρωμένη έρευνα και μελέτη, με τίτλο «Τα Λουτρουβειά της Χίου».
Η έκδοση ανήκει στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου και περιλαμβάνει φωτογραφικό υλικό και στοιχεία από όλους τους χώρους, κυρίως στα βόρεια χωριά του νησιού, όπου μέχρι το πρόσφατο παρελθόν οι άνθρωποι επεξεργάζονταν τον ελαιόκαρπο.
Εργαλεία και εξαρτήματα, αξιοθαύμαστοι μηχανισμοί ελαιοτριβείων ήταν σε χρήση για αιώνες, σχεδόν αναλλοίωτοι στο χρόνο, ενώ το κύριο εισόδημα των κατοίκων των βορειοχώρων, πριν τη μαζική εγκατάλειψη της περιοχής, παρέμενε η καλλιέργεια και επεξεργασία της ελιάς.
Λουτρουβειά διέθεταν σχεδόν όλα τα χωριά, σε βορρά και νότο, ενώ σύμφωνα με τις πηγές, στις οποίες ανέτρεξε ο ερευνητής, η διαδικασία της παραγωγής έρχεται από τη βαθειά αρχαιότητα.
Το παρακάτω απόσπασμα και οι φωτογραφίες περιγράφουν το ελαιοτριβείο (λουτρουβειό) του Ζαννή Τσιμούνη στη Συκιάδα, δίοντας παράλληλα λεπτομερή περιγραφή όλων των εξαρτημάτων στο χώρο.
Το λουτρουβειό της Συκιάδας
Τα στάδια εξέλιξης των ελαιομύλων στα νησιά του Αιγαίου είναι:
- το τραπέτο, ο μύλος με τη μια όρθια κολουροκωνική μυλόπετρα (με την μία πέτρα)
- ο μύλος, μ ετη μία όρθια κυλινδρική μυλόπετρα
- ο μύλος, με τις δύο όρθιες κυλινδρικές μυλόπετρες (Ο μύλος με τις διπλές).
Στην Κρήτη υπάρχουν ελαιόμυλοι με τρεις ή και τέσσερεις όρθιες κυλινδρικές μυλόπετρες. Σε κάποια νησιά, λόγω τοπικών συνθηκών, ένα ή περισσότερα από τα στάδια αυτά δεν υπήρξαν. Έτσι στη Λέσβο και τη Νίσυρο δεν υπήρξε το στάδιο με τις δύο όρθιες μυλόπετρες. Στη Χίο δεν υπήρξε το στάδιο με τη μια όρθια.
Στη Συκιάδα βρίσκεται το λουτρουβειό του Ζαννή Τσιμούνη, του οποίου το «τσούκλι» (παρόνομα ή παρατσούκλι) ήταν «Προβέντδας», όπως αναφέρεται στην κτητορική επιγραφή του.
Το λουτρουβειό αυτό λειτουργούσε έως το 1965 περίπου. Σώζονται ακόμη στη θέση τους ο μύλος, το στυράκι και το βίντσι. Ο μύλος είχε μία μόνο όρθια πέτρα και το γεγονός αυτό τον κάνει μοναδικό στη Χίο.
Παρά την εξαντλητική έρευνα δεν έχει εντοπιστεί στο νησί άλλος μύλος αυτού του τύπου.. Αυτός είναι ο λόγος που θα θεωρήσουμε ότι δεν υπήρξε στη Χίο το στάδιο της εξέλιξης του ελαιομύλου με τη μία όρθια πέτρα.
Η μυλόπετρα αυτή έχει διάμετρο 110 εκ. και πλάτος 36 εκ. Στο κέντρο της έχει διαμπερή τρύπα 18Χ18 εκ. μέσα στην οποία είναι στερεωμένο ξύλο ίδιων διαστάσεων . Ο άξονας γύρω από τον οποίο περιστρεφόταν διέρχεται από στρογγυλή τρύπα που υπάρχει στο κέντρο του ξύλου αυτού. Οι ελιές τρίβονταν σε λεκάνη βάθους 16 εκ., διαμέτρου 124 εκ. και ύψους 45 εκ.
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.
facebook
youtube
instagram
X
