Στις 12 Φεβρουαρίου άνοιξε πανιά για το στερνό ταξίδι, το αμετάκλητο, στη γειτονιά των Αγγέλων, στο δικό του αστέρι, ο Καθηγητής, Βασίλης Φίλιας. Άφατη η απώλεια, τα λόγια φτωχά να συμπυκνώσουν το μέγεθος της επιστημονικής, πνευματικής και αγωνιστικής του εμβέλειας και προσφοράς. Τούτο το άρθρο ας εκληφθεί κερί τιμής, μνήμης, συλλογικής ευγνωμοσύνης, για τούτο τον πνευματικό γίγαντα, τον ασπέδιστο επαναστάτη.
Ο Βασίλης Φίλιας του Ιωάννη και της Αλεξάνδρας, υπήρξε – μέχρι τελευταίας ρανίδας της ζωής του – εμβληματική φυσιογνωμία, γενναίος, αγέρωχος, ασυμβίβαστος, ανυπότακτος, για αρχές, αξίες, ιδεώδη και «πιστεύω», ένας αληθινός επαναστάτης τόσο στο Ακαδημαϊκό όσο και το Κοινωνικο-πολιτικό Μέτωπο.
Εξ Αθηνών ορμώμενος σπούδασε Νομικά στο ομώνυμο Πανεπιστήμιο, συνέχισε τις σπουδές του στα Θεωρητικά Οικονομικά στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου και στην Κοινωνιολογία στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου, απ’ όπου και η διδακτορική διατριβή του με θέμα: «Η σχέση των κοινωνικά σημαντικών παραγόντων στην Κοινωνιολογία του Μαξ Βέμπερ». Στο Πανεπιστήμιο του London School of Economics, μετεκπαιδεύεται στα Οικονομικά της Ανάπτυξης.
Το 1975, αναγορεύθηκε Υφηγητής Κοινωνιολογίας στην Πάντειο Ανώτατη Σχολή Πολιτικών Επιστημών (ΠΑΣΠΕ) και, το 1977, Καθηγητής Κοινωνιολογίας. Υπήρξε θεμελιωτής της σύγχρονης Κοινωνιολογίας στην Ελλάδα, κοινά αποδεκτός ως «Πατριάρχης της Κοινωνιολογίας». Κατά τα έτη 1981 και 1982, διετέλεσε Πρύτανης της ΠΑΣΠΕ και, αργότερα, κατά την περίοδο 1985-1989, υπήρξε Ιδρυτής και Πρόεδρος του Τμήματος Κοινωνιολογίας του μετονομασθέντος, Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών. Αναμφίβολα, όμως, κατά την περίοδο 1975-1989 μαζί με τον αείμνηστο, Σάκη Καράγιωργα και άλλους διωχθέντες απ’ τη Χούντα Καθηγητές, ανύψωσαν το κύρος της Σχολής στο υψηλότερο επιστημονικό επίπεδο, με πρωτεύουσα θέση στα ΑΕΙ της χώρας.
Υπήρξε επί σειρά ετών Καθηγητής στη Σχολή Εθνικής Άμυνας και τη Σχολή Πολέμου της Πολεμικής Αεροπορίας, διευθυντής σύνταξης στην «Αεροπορική Επιθεώρηση» του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας, καθώς και Αντιπρόεδρος του Διεθνούς Κέντρου Παιδείας και Πολιτισμού «Ιωνία», τα δύο τελευταία χρόνια.
Πολυπράγμων, πολυσχιδής, πολύπλαγκτος, με ασύλληπτο φάσμα γνώσεων – για όσους τον γνώρισαν – παραπέμπει στους πλατωνικούς «Πανεπιστήμονες» και τούτο δεν αποτελεί σχήμα λόγου, αν προστεθεί στα υπόψη η αποστεωμένη μονοθεματική επιστημονική εξειδίκευση, που έχει η συντριπτική πλειοψηφία των ποικιλώνυμων δασκάλων. Υπήρξε μαρξιστής, που πίστευε στην ανανέωση της μαρξιστικής σκέψης, γι’ αυτό και ως παράλληλος μελετητής του Μαξ Βέμπερ πρότεινε στα συγγράμματά του συγκερασμό των κοινωνιολογικών προσεγγίσεων των δύο αυτών μεγάλων κοινωνιολόγων.
Υπήρξε βιωματικός δάσκαλος (του άρεσε ιδιαίτερα το πρόσημο του δασκάλου), με την έννοια ότι η διδασκαλία του ήταν συμβατή με τη στάση ζωής του, με τον κώδικα αξιών του. Τούτο το φαινόμενο δασκάλου είναι δυσεύρετο, σπάνιο και παραπέμπει στο Σωκράτη, το Χριστό.
Έγραψε περισσότερα από 33 βιβλία, καθώς και αλογάριαστες σπουδαίες μελέτες και άρθρα. Το βιβλίο του, χάριν παραδείγματος, «ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΕΞΟΥΣΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, η νόθα αστικοποίηση 1800-1864» – που έγραψε φυλακισμένος ων και με παντελή έλλειψη συνέργων έρευνας, συνιστά βιβλίο-εργαλείο sine qua non για την κατανόηση και ενδελεχή μελέτη της Νεότερης Ιστορίας μας. Με το τεράστιο πνευματικό έργο και τη στάση ζωής του σπέρνει αΐδιους σπόρους (όχι υβρίδια) Άνοιξης, στους λειμώνες της Πατρίδας, της Ύπαρξης, μα και στις καρδιές περιλειπομένων και επιγενομένων.
Αντιστασιακός εξ απαλών ονύχων, μαθητής ων, οργανώθηκε στην «Ιερά Ταξιαρχία» (νεολαιίστικο παράρτημα της ΠΕΑΝ του Κώστα Περρίκου) και αντιστάθηκε θαρραλέα στους Γερμανούς συμμετέχοντας σε πλέον των 20 πολύνεκρων διαδηλώσεων, όπου σε νυκτερινή δράση τραυματίστηκε σοβαρά στην παλάμη από σφαίρα γερμανού στρατιώτη. «Τα βλέπεις αυτά, είναι τα μεγαλύτερα εύσημά μου», μου εκμυστηρευόταν κάθε φορά που έβλεπα τους τύπους των επαναστατικών ήλων του… και δεν ήταν λίγοι…
Υπήρξε από τους πρωτεργάτες των αγώνων για την ανατροπή της επτάχρονης δικτατορίας Παπαδόπουλου – Ιωαννίδη, όντας επικεφαλής, μαζί με τον αείμνηστο Σάκη Καράγιωργα, της «Δημοκρατικής Άμυνας», της πιο ισχυρής αντιστασιακής οργάνωσης στο εσωτερικό της χώρας. Συνελήφθη τον Ιούνιο του 1968 και καταδικάστηκε από το Έκτακτο Στρατοδικείο σε 18,5 χρόνια φυλάκιση και αφέθηκε ελεύθερος τον Αύγουστο του 1973, στο πλαίσιο της γενικής αμνηστίας. Ακόμα κι απ’ την φυλακή έστελνε αντιδικτατορικά άρθρα, σε εφημερίδες του εξωτερικού. Συγκλονίζει η επιτιμητική του προειδοποίηση στους άνδρες που τον συνέλαβαν, καθώς διαπίστωσε προπηλακιστικές διαθέσεις. Αποτεινόμενος στον επικεφαλής, με βλοσυρό ύφος τον κεραυνοβόλησε: «Προσέξτε, δεν είμαι ελεήμων προλετάριος, είμαι ένας φανατισμένος αστός». Και αρκούσαν μόνο οκτώ λέξεις για να αυτοβιογραφηθεί και να ταυτοποιηθεί επαναστατικά και ανυπότακτα…
Σε πρόσφατη συζήτησή μας, μου εκμυστηρεύτηκε τον ανείπωτο θαυμασμό, την αγάπη, το σεβασμό που περιέβαλλαν το Σάκη και εκείνον οι ποινικοί κρατούμενοι στις φυλακές Καλαμίου (φυλακές Ιτζεβίν) και Αλικαρνασσού. Ήταν και οι δύο τους, ως γνωστόν, τρόφιμοι των φυλακών, ύστερα από απόφαση του Στρατοδικείου της Χούντας, για αντίσταση κατά της Αρχής. «Αυτή η αποδοχή υπήρξε το λαμπρότερο φωτοστέφανό μας» μου εξομολογήθηκε..
Δάσκαλε, συναγωνιστή, συμπαραστάτη, συνοδοιπόρε, Αντιπρόεδρε (στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο «Ιωνία»), φίλε μου αγαπημένε. Ξέρω πως δεν έστερξες ποτέ στη θλίψη και την κολακεία. Θα μας λείψουν, όμως, οι πυρακτωμένες αφηγήσεις σου για τη ζώνεκρη πατρίδα, για τους ποικιλώνυμους εθνομηδενιστές, για την πολυδιάστατη κρίση, για τον Μαρξ, για τον Βέμπερ, για το συγκέρασμα των κοινωνιολογικών προσεγγίσεων, για την κοινωνική αδικία, για την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, για τα λυγρά σύγνεφα που έρχονται από το μέλλον, για τις επαναστάσεις, τις μάχες, τους πολέμους που χάθηκαν… τις ουτοπίες μας. Όχι – προς Θεού – πεσιμιστικά ή μοιρολατρικά, αλλά για να συνεχίσουμε να μπολιάζουμε, να συγκερνούμε το χθες με το αύριο, να αρμέγουμε Ύπαρξη από τις διαχρονικές διδαχές, νουθεσίες, παραινέσεις σου…
Δάσκαλε, δεν ξέρω πώς να σου το πω… φτωχύναμε τόσο πολύ, μέσα σε λίγες μόνον ώρες…
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.
facebook
youtube
instagram
X
