Ίμια, συμφωνίες και συνέπειες

Πριν λίγες ημέρες συμπληρώθηκαν εικοσιένα χρόνια από τη δραματική εκείνη νύχτα των Ιμίων, όπου Ελλάδα και Τουρκία, βραδινές ώρες της 30ης προς 31η Ιανουαρίου 1996, βρέθηκαν κυριολεκτικά ένα βήμα πριν την πολεμική σύρραξη. Για όλους όσοι ζήσαμε, επί του πεδίου,  τα γεγονότα εκείνης της περιόδου ξυπνούν μνήμες  για όλα όσα έγιναν ή δεν έγιναν την περίοδο εκείνη. Η αφορμή που δόθηκε με την προσάραξη του τουρκικού φορτηγού ''ΦιγκένΑκάτ''  στα Ίμια,έμελε να εξελιχθεί σε μια διπλωματική και στρατιωτική κρίση, με απρόβλεπτες  συνέπειες για τις δυο χώρες, την ευρύτερη περιοχή και για τη συνοχή της βόρειο-ατλαντικής συμμαχίας.

Παρ΄ότι η Τουρκία δέχτηκε η αποκόλληση του πλοίου να γίνει από ελληνικό ρυμουλκό, όπως επιβάλλει η νομοθεσία μας, εν τούτοις ξεκίνησε μια σειρά ρηματικών διακοινώσεων μεταξύ των δύο κρατών ως προς την ιδιοκτησία των νησίδων. Το ιδιοκτησιακό καθεστώς των βραχονησίδων παρουσιάζει την παρακάτω ιστορική συνέχεια.

Στη διάσκεψη ειρήνης των Παρισίων, στην οποία συμμετείχαν οι νικήτριες μεγάλες δυνάμεις και τα υπόλοιπα κράτη που συμμετείχαν στον πόλεμο κατά των δυνάμεων του άξονα, μεταξύ άλλων ρυθμίστηκε και το καθεστώς των Δωδεκανήσων. Σύμφωνα με το άρθρο 14 της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων (10-02-1947)η Ιταλία παραχώρησε στην Ελλάδα την κυριαρχία των νησιών Αστυπάλαια, Ρόδο, Χάλκη, Κάρπαθο, Κάσο, Τήλο, Νίσυρο, Κάλυμνο, Λέρο, Πάτμο, Λειψοί, Σύμη, Κώ, και Καστελόριζο καθώς και τις παρακείμενες σε αυτές νησίδες. Μετά από αίτημα της τότε Σοβιετικής Ένωσης επιβλήθηκε,στα Δωδεκάνησα, καθεστώς αποστρατικοποίησης. Με την υπογραφή της Συνθήκης η Ελλάδα έγινε το διάδοχο κράτος στις συμφωνίες που είχε υπογράψει η Ιταλία με την Τουρκία νωρίτερα το 1932 και αφορούσαν τον καθορισμό της συνοριακής γραμμής των Δωδεκανήσων. Η πρώτη συμφωνία υπεγράφη στην Άγκυρα στις 04-01-1932 και αφορούσε στη διευθέτηση της κυριαρχίας επί των νησίδων του Καστελόριζου και της Μικρασιατικής ακτής, η εν λόγω συμφωνία καθόριζε επακριβώς τα χωρικά ύδατα των αναφερόμενων νησίδων, για τα οποία τα δυο κράτη βρίσκονταν σε διαμάχη. Ο καθορισμός του υπόλοιπου τμήματος των ιταλοτουρκικών θαλασσίων συνόρων, για το οποίο δεν υπήρχε διαφωνία, καθορίστηκε με πρακτικό που υπογράφτηκε στην Άγκυρα στις 28-12-1932. Στη συμφωνία αυτή προσδιορίζεται, ονομαστικά, σε ποιόν ανήκουν οι περισσότερες νησίδες της περιοχής (μεταξύ αυτών και οι βραχονησίδες Καρντάκ, έτσι αναφερόταν όταν δόθηκαν στην Ιταλία) οι οποίες ''ουδεμίας αμφισβητήσεως αποτελούν αντικείμενον". Κατόπιν με το Ν.518/1948 περί προσαρτήσεως της Δωδεκανήσου εις την Ελλάδα οι προαναφερθείσες νήσοι και παρακείμενες νησίδες προσαρτήθηκαν στο Ελληνικό κράτος.

Η πρώτη αντίδραση της Τουρκίας καταγράφεται στις 29-12-1995, με την αποστολή ρηματικής διακοίνωσης προς την πρεσβεία μας στην Άγκυρα, στην οποία διατύπωνε τη θέση ότι οι βραχονησίδες, η δυτική έκτασης 25 στρεμμάτων και η ανατολική έκτασης 14 στρεμμάτων αποτελούν εσωτερικό τμήμα της τουρκικής επικράτειας'' και ότι οι     συμφωνίες της 4ης Ιανουαρίου 1932 και 28ης Δεκεμβρίου 1932  έγιναν στο πλαίσιο της ειδικής πολιτικής κατάστασης που επικρατούσε κατά την προ του Β΄Παγκοσμίου πολέμου εποχή στην περιοχή.  Ισχυρίστηκαν, ότι οι νομικές διαδικασίες σε ότι αφορά το Πρωτόκολλο, δεν ολοκληρώθηκαν διότι δεν επικυρώθηκε από την Κοινωνία των Εθνών (οργανισμός πριν τον Ο.Η.Ε) και ουδεμία αναφορά έγινε στη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων του 1947, στα παραπάνω έγγραφα.

Η απάντηση του ελληνικού ΥΠ.ΕΞ (9-1-1996) κατέγραφε ισχυρά επιχειρήματα, βάσει των οποίων αποδεικνυόταν η ελληνική κυριαρχία στα Ίμια. Διατυπώθηκε ο ισχυρισμός,  το ότι οι ιταλοτουρκικές συμφωνίες του 1932 αποτέλεσαν αντικείμενο διαπραγμάτευσης στο πλαίσιο της ειδικής πολιτικής κατάστασης, που επικρατούσε κατά την περίοδο προ του Β΄Π.Π. δεν έχει καμία νομική υπόσταση και σημασία και αυτό γιατί οι διεθνείς συμφωνίες και συνθήκες που σχετίζονται με τον καθορισμό των συνόρων και τα εδαφικά καθεστώτα διέπονται από την αρχή της σταθερότητας και της διάρκειας και δεν τροποποιούνται (άρθρο 62 (2)Σύμβαση Βιέννης/23-05-1969 καθώς και άρθρα 11 &12 της Συνθήκης της Βιέννης για τη διαδοχή των κρατών σε σχέση με τις Συνθήκες της 23-08-1978). Η   ιταλοτουρκική συμφωνία της 28-12-1932  ολοκληρώθηκε με την ανταλλαγή επιστολών, ήτο συμπληρωματική της συμφωνίας της 4ης Ιανουαρίου 1932, η οποία κυρώθηκε από τα δυο συμβαλλόμενα μέρη και πρωτοκολλήθηκε στην Κοινωνία των Εθνών. Επιπρόσθετα η Τουρκία την περίοδο 1932-1947 μέχρι τα τελευταία γεγονότα δεν είχε αμφισβητήσει την εγκυρότητα των συμφωνιών, είχε αποδεχθεί την ισχύ των χαραχθέντων θαλασσίων συνόρων στην περιοχή, όπως αποδεικνύεται στη συμφωνία τουICAOστην Κωνσταντινούπολη το 1950 αποδεχόμενη τη συνοριακή γραμμή τουFIR Αθηνών - Κωνσταντινούπολης η οποία ταυτίζεται με τα δυτικά τουρκικά σύνορα στην περιοχή, όπως μαρτυρεί και σχετικός χάρτης  του 1953 που τυπώθηκε στην Άγκυρα. Στον χάρτη αυτό αλλά και σε άλλους χάρτες της Τουρκίας καθώς και σε διεθνείς χάρτες οι βραχονησίδες Ίμια εμφανίζονται να ανήκουν στην Ελλάδα. Τέλος όσον αφορά το θέμα της αποστρατικοποίησης επαναλαμβανόταν η απειλή χρήσης βίας κατά της Ελλάδος (ψήφισμα Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης 8-6-1995) σε περίπτωση επέκτασης των χωρικών υδάτων και το αυτονόητο δικαίωμα στην άμυνα.

Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφερθεί, η άποψη που διατύπωσε προς τοStateDepartmentο Αμερικανός πρέσβης στη Ρώμη κ.   Μπαρτόλομιου (31-01-1996), μετά από διερεύνηση του θέματος με το Ιταλικό ΥΠ.ΕΞ, τονίζοντας ότι τα Ίμια είχαν εκχωρηθεί από την Ιταλία στην Ελλάδα το 1947. Επιπλέον σε σχέση με τη συνθήκη του 1932 οι Ιταλοί θεωρούσαν έγκυρη την προσθήκη της 28^ης Δεκεμβρίου 1932  καθώς δεν απαιτούσε ξεχωριστή κύρωση.

Τον Ιανουάριο του 1996, στην Ελλάδα είχαμε ένα νέο πρωθυπουργό τον κ. Σημίτη που διαδέχτηκε τον Α. Παπανδρέου και ένα νέο υπουργό Εξωτερικών τον Θ. Πάγκαλο, η κυβέρνηση αναζητούσε, εν μέσω κρίσης, συνοχή και βηματισμό, ενώ Α/ΓΕΕΘΑ ήταν ο ναύαρχος Λυμπέρης που η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ τον είχε επαναφέρει από την αποστρατεία. Από την αρχή, η κυβέρνηση, έδειξε διάθεση διπλωματικής αντιμετώπισης του προβλήματος προς αποφυγή πολεμικής σύρραξης, τηρώντας ταυτόχρονα και κάποιες κόκκινες γραμμές. Οι Η.Π.Α, με επικεφαλής, αρχικά, τον ΡίτσαρντΧόλμπρουκ και κατόπιν τον ίδιο τον πρόεδρο Κλίντον προσπάθησαν να αποφύγουν την σύρραξη, τηρώντας τακτική ίσων αποστάσεων, και προτρέποντας τις δυο χώρες σε διαπραγματεύσεις. Οι κόκκινες γραμμές της κυβέρνησης έπεσαν τα ξημερώματα της 31^ης Ιανουαρίου όταν πληροφορήθηκαν την κατάληψη της δυτικής Ίμια από Τούρκους κομάντος, τη στιγμή εκείνη το πλεονέκτημα της Ελλάδας εξαλείφθηκε και ο Πρωθυπουργός στόλιζε με ‘’κοσμητικά επίθετα’’ τον Α/ΓΕΕΘΑ, ενώ ο τελευταίος, εν μέσω κρίσης,απειλούσε με παραίτηση. Η Ελλάδα είχε υποστεί μια τεράστια διπλωματική ήττα, δεν είχε ηττηθεί όμως στρατιωτικά γιατί δεν άφησαν,εκείνο το βράδυ, τις ένοπλες να επιτελέσουν το καθήκον τους, αφού και το ηθικό ήταν υψηλό και οι συσχετισμοί βολικοί. Τελικάκαταλήξαμεστηλύση no flags, no troops, no ships, status quo ante. Βέβαια την επαναφορά στην προτέρα κατάσταση την βλέπουμε σήμερα σε όλο το μήκος της ανατολικής γραμμής του Αιγαίου και πιο έντονα στα Ίμια,  στην Παναγιά (όχι Πασάς) και στη Βάτο, ενώ στα αυτιά μας αντηχεί ακόμα η ερώτηση του πρωθυπουργού προς τον Α/ΓΕΕΘΑ ‘’αν είναι σημαντικό θέμα για τις ένοπλες δυνάμεις η υποστολή της σημαίας; ‘’.  Για τους ένστολους βεβαίως και είναι, δεν ξέρω βέβαια αν είναι για όλους εκείνους που το μοιραίο βράδυ λάμβαναν τις κρίσιμες αποφάσεις.

Το μόνο που μένει να λέμε, είναι ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΔΟΞΑ στους τρεις γενναίους άνδρες του ελικοπτέρου του Π.Ν, Αντιναυάρχους Χριστόδουλο Καραθανάση,ΠαναγιώτηΒλαχάκο και τον Πλοίαρχο  Έκτορα Γιαλοψό

Ειδήσεις σήμερα

Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.