Αν κλείσεις τα μάτια και συγκεντρωθείς θα ακούσεις αυτή τη φιλόλογο από το σχολείο να σου λέει για τη στρατηγική θέση της Αρχαίας Ελλάδας, που ήταν σταυροδρόμι Ανατολής και Δύσης και το θαλάσσιο εμπόριο άκμαζε και το λιμάνι του Πειραιά ήταν το σημαντικότερο στη Μεσόγειο και γι’ αυτό την ήθελαν όλοι.
Αν σου έλεγα όμως ότι το εμπόριο ξεκίνησε πιο πριν, πολύ πιο πριν, πάρα πολύ πιο πριν από τον Χρυσό Αιώνα του Περικλή; Γύρω στην… προϊστορική εποχή; Σίγουρα πολλά έχουν αλλάξει από τότε, βέβαια. Ας τα δούμε!
Πολύ πριν τη βιομηχανική επανάσταση που έφερε, εχμ, επανάσταση στο εμπόριο, και την παγκοσμιοποίηση που μας έδωσε ηλεκτρονικά καταστήματα σαν το eshop You και πολυκαταστήματα σαν το Selfridges, το εμπόριο ξεκίνησε με το πολύ απλό “Σου δίνω αυτό, μου δίνεις εκείνο”. Ένα barter system που λέγαμε και στο χωριό μου, γνωστό και ως ανταλλακτική οικονομία ή ανταλλακτικό εμπόριο.
Οι προϊστορικοί λαοί αντάλλαζαν αγαθά και υπηρεσίες μεταξύ τους πολύ πριν εφευρεθούν τα… χρήματα. Ο Peter Watson υπολογίζει ότι όλο αυτό ξεκίνησε περίπου 150.000 χρόνια πριν. Στην περιοχή της Μεσογείου, η πρώτη επαφή μεταξύ πολιτισμών προήλθε από την ανάγκη για ανταλλαγή αγαθών μέσω του Δούναβη - μιλάμε για Homo Sapiens, περίπου 35.000-30.000 χρόνια πριν. Ήταν απλό, αλλά εντάξει, όχι και τόσο βολικό εδώ που τα λέμε. Πώς υπολογίζεις πόσο σιτάρι να δώσεις για μια κατσίκα;
Και κάπου εκεί, εμφανίστηκαν τα πρώτα νομίσματα. Όχι από την τράπεζα, αλλά από… μέταλλα. Τα πρώτα νομίσματα έκαναν την εμφάνισή τους περίπου τον 7ο αιώνα π.Χ. στο βασίλειο της Λυδίας, κάπου στα δυτικά της σημερινής Τουρκίας δηλαδή.
Το πλεονέκτημα εδώ ήταν ότι όλοι μπορούσαν πια να αγοράζουν και να πουλάνε χωρίς να κουβαλάνε αγελάδες και κατσίκες. Οι συναλλαγές έγιναν πολύ πιο εύκολες και δίκαιες, καθώς οι αξίες μπορούσαν πλέον να υπολογιστούν με μεγαλύτερη ακρίβεια. Game changer, έτσι;
Αλλά για να μην ξεχνιόμαστε, δεν υπήρχαν ATM ή Revolut τότε. Έπρεπε να έχεις μαζί σου το τσεκούρι σου - για παν ενδεχόμενο.
Στον Μεσαίωνα, το εμπόριο πήρε τα πάνω του! Είχαμε πια αγορές, πανηγύρια, καραβάνια που κουβαλούσαν τα πάντα. Ήταν λίγο σαν τα σημερινά mall, αλλά χωρίς τις εκπτώσεις. Οι αγορές ήταν γεμάτες χρώματα και αρώματα, με εμπόρους από κάθε γωνιά του κόσμου να διαλαλούν τα προϊόντα τους. Ήταν μια ευκαιρία όχι μόνο να αγοράσεις κάτι, αλλά και να γνωρίσεις νέους πολιτισμούς και γεύσεις.
Και αν ζούσες στην Ευρώπη; Καλή τύχη να βρεις κάτι που δεν ήταν… πατάτες. Αν όμως ήσουν κοντά στις εμπορικές οδούς της Μεσογείου, είχες πρόσβαση σε εξωτικά αγαθά, όπως μπαχαρικά από την Ανατολή και μετάξι από την Κίνα. Το εμπόριο ήταν περιπέτεια, με πειρατές, κακοτοπιές, αλλά και ανεκτίμητους θησαυρούς να σε περιμένουν.
Fast forward στη βιομηχανική εποχή που άλλαξε τα πάντα. Με τα τρένα, τα πλοία και τις ατμομηχανές, το εμπόριο έγινε πιο γρήγορο και πιο global. Θες καφέ από την Κολομβία; Μπλούζες από την Ινδία; Ορίστε, έχουμε παγκόσμιο εμπόριο! Όλοι θέλουν να πουλήσουν κάτι, και να πάρουν… κάτι άλλο.
Η μαζική παραγωγή οδήγησε σε χαμηλότερα κόστη, και το εμπόριο δεν ήταν πια προνόμιο των λίγων. Η τεχνολογία μείωσε τις αποστάσεις και έκανε τον κόσμο μικρότερο. Οι σιδηρόδρομοι συνέδεσαν πόλεις και χώρες, ενώ τα ατμοκίνητα πλοία διέσχισαν ωκεανούς. Ήταν η εποχή όπου τα προϊόντα δεν ταξίδευαν μόνο γρήγορα αλλά και σε μαζικές ποσότητες, φέρνοντας επανάσταση στην παγκόσμια οικονομία.
Και κάπως έτσι φτάνουμε στο σήμερα. Κάθεσαι στον καναπέ σου, scrollάρεις, και τσουπ… παρήγγειλες - όλα είναι μόλις ένα κλικ μακριά. Και το καλύτερο; Δεν χρειάζεται να κουβαλήσεις τίποτα. Όλα έρχονται στην πόρτα σου! Οι αλγόριθμοι ξέρουν τι θες πριν το ζητήσεις, οι πληρωμές είναι instant, και η εμπειρία γίνεται όλο και πιο προσωποποιημένη. Με ένα tap, τα πάντα είναι δυνατά.
Η ιστορία του εμπορίου μάς δείχνει ότι όσο εξελίσσεται η τεχνολογία, τόσο μεταμορφώνονται οι αγορές - από καραβάνια σε τρένα, και τώρα, σε bits και pixels. Αν το σκεφτείς, όμως, το εμπόριο δεν ήταν ποτέ μια απλή αγοραπωλησία. Ήταν, είναι και θα είναι ιστορίες, πολιτισμοί, ανταλλαγές ιδεών. Είναι το γιατί πίνεις αυτόν τον καφέ ή αυτό το τσάι το πρωί και γιατί φοράς αυτά τα sneakers. Είναι ένας τρόπος να δεις τον κόσμο, χωρίς να χρειαστεί να φύγεις από το σπίτι σου.
Και ξέρεις και κάτι άλλο; Το εμπόριο είναι ζωντανό. Εξελίσσεται. Ποιος ξέρει πώς θα είναι σε 10 χρόνια; Ίσως να αγοράζουμε με… σκέψη. Μέχρι τότε, όμως, enjoy the ride - και ψώνισε έξυπνα!
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.
facebook
youtube
instagram
X
