Μέγας επιχειρηματίας, πολιτικός, εθνικός ευεργέτης, αλλά και κυνικός, αμείλικτος, θιασώτης του πρώτου χρηματιστηριακού σκανδάλου της χώρας-όταν ακόμη δεν υπήρχε καν χρηματιστήριο-, σίγουρα όμως, ο Ανδρέας Τσιγγρός ή Συγγρός, είναι αναμφισβήτητα ο ισχυρότερος Έλληνας άνδρας της εποχής του, μετά το βασιλιά Γεώργιο τον Α΄. «Ήτο προικισμένος με τα προσόντα του μεγάλου επιχειρηματίου. Ήτο κυνικός εις τας διαπιστώσεις του, αλλά πάντοτε μέσα στα πράγματα. Και μόνον η επιγραμματική φράσις, με την οποίαν έκρινε τον Τρικούπην, όταν εκήρυξε την πτώχευσιν, αρκεί δια να χαρακτηρίση τον τρόπον του σκέπτεσθαι του ανδρός. Ηρκέσθη να είπη τότε λακωνικότατα, ότι «και η πτώχευσις εχει την τέχνην της»», αναφέρει γι’ αυτόν ο έγκριτος ιστορικός Σπύρος Μαρκεζίνης, ενώ οι εξίσου έγκριτοι, επίσης ιστορικοί, αφενός ο Γιάννης Κορδάτος τον χαρακτηρίζει ως ««μηχανορράφο και επιδέξιο πολιτικάντη» και αφετέρου ο Τάσος Βουρνάς«ότι παρίστανε τον εθνικό ευεργέτη για να εξαγοράσει τις αμαρτίες του».
Ισχυρός άνδρας
Από τις σημαίνουσες προσωπικότητες του ελληνισμού τον 19ο αιώνα, ο Συγγρός, αμφιλεγόμενος σε κάθε περίπτωση, γεννιέται στη συνοικία Σταυροδρόμι ή Πέρα της Κωνσταντινούπολης στις 12 Οκτωβρίου του 1830 με γονείς τον Χιώτη ιατρό Δομένικο Τσιγγρό και την Μονδινή Νομικού.
Φοιτά στην περίφημη σχολή του Θεόφιλου Καΐρη στην Άνδρο, ενός από τις πλέον τραγικές πνευματικές μορφές του αιώνα του, για να ολοκληρώσει τις εγκύκλιες σπουδές του στην Σύρο το 1845. Ο Δομένικος, Κυριάκος επί το ελληνικότερο, επιθυμεί να τον καμαρώσει γιατρό, αλλά ο νεαρός Συγγρός έχει ακαταμάχητη έφεση στο επιχειρείν. Αρχίζει να εργάζεται ως μαθητευόμενος στο κατάστημα του Χιώτη εμπόρου Θεόδωρου Ροδοκανάκη στην Ερμούπολη και μέσα στον ίδιο χρόνο συνεχίζει ως βοηθός λογιστή στο κατάστημα του φίλου του πατέρα του Νικολάου Δαμιανού στην Κωνσταντινούπολη.
Ταχύτατα ανεβαίνει τα σκαλιά της ιεραρχίας και το 1849 γίνεται διευθυντικό στέλεχος της νεοσύστατης εταιρείας Βούρος, Δαμιανός και Σία, η οποία πραγματοποιεί εισαγωγές και εξαγωγές προϊόντων προς και από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, για να καταλήξει λίγο αργότερα συνεταίρος με τα πρώην αφεντικά του. Το 1863 ασχολείται με τραπεζιτικές εργασίες και γρήγορα σχηματίζει μία αξιοσέβαστη περιουσία. Τον ίδιο χρόνο δανείζει το ελληνικό κράτος με το αστρονομικό ποσό των 6.000.000 δραχμών! Συνεταιρίζεται με τον τραπεζίτη Γεώργιο Κορωνιό στην ετερόρρυθμη εταιρεία Συγγρός, Κορωνιός και Σία και το 1867 αποφασίζει να μεταφέρει την έδρα της επιχειρηματικής του δραστηριότητας στην Αθήνα.
Το 1871 παραλίγο να χρεοκοπήσει, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, που προκαλείται από τον Γαλλο-Πρωσικό Πόλεμο του 1870 και την κατακόρυφη πτώση των τουρκικών χρεογράφων. Με μια σειρά ριψοκίνδυνων χρηματιστηριακών ελιγμών διασώζει μεγάλο μέρος της περιουσίας του και μαζί με τους Γεώργιο Κορωνιό, Στέφανο Σκουλούδη και Αντώνιο Βλαστό, ιδρύει την Τράπεζα Κωνσταντινουπόλεως με έδρα την Πόλη.
Σκάνδαλο των Μεταλλείων Λαυρίου
Το 1872 επιστρέφει στην ελληνική πρωτεύουσα και μαζί με τον Ιωάννη Σκαλτσούνη ιδρύει τη Γενική Πιστωτική Τράπεζα, ενώ τον επόμενο χρόνο αγοράζει το κτήμα των Ρου-Σερπιέρη στο Λαύριο, ιδρύοντας την Ελληνική Λαυρίου. Για να αντιμετωπισθεί η δαπάνη της εξαγοράς της γαλλοϊταλικής μεταλλευτικής εταιρείας προχωρεί σε μετοχοποίησή της. Η διακύμανση της μετοχής είναι τέτοια, που οδηγεί σε πτώχευση πολλούς επενδυτές που του έχουν εμπιστευθεί τις οικονομίες τους.Είναι το πρώτο χρηματιστηριακό σκάνδαλο στην Ελλάδα, σε μια εποχή που δεν υπάρχει χρηματιστήριο και οι συναλλαγές λαμβάνουν χώρα στο καφενείο «Η Ωραία Ελλάς» στην Ομόνοια.Ανάμεσα στους πτωχεύσαντες και ο σπουδαίος, επίσης χιακής καταγωγής, λογοτέχνης, ο δημιουργός της συναρπαστικής «Πάπισσας Ιωάννας», ο Εμμανουήλ Ροΐδης. Μετά την ενσωμάτωση της Θεσσαλίας και μέρος της Ηπείρου στο Ελληνικό Κράτος το 1881, ο Συγγρός μαζί με άλλους κεφαλαιούχους ιδρύει την Τράπεζα Ηπειροθεσσαλίας, με έδρα στο Βόλο έχοντας το εκδοτικό προνόμιο για τις Νέες Χώρες. Η δραστηριότητά της δεν κρατά πολύ, καθώς υφίσταται μεγάλες καταστροφές κατά τη διάρκεια του Ελληνοτουρκικού Πολέμου του 1897, για να συγχωνευθεί δύο χρόνια αργότερα με την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος.Πιστός στη ρήση του «Άμα μυρισθώ επικερδή επιχείρησιν δεν αντέχω», συμμετέχει σε πλήθος επιχειρηματικών σχημάτων, όπως αυτών που αφορούν το Σιδηρόδρομο Αθηνών – Λαυρίου, τη διάνοιξη της Διώρυγας της Κορίνθου, την ίδρυση της Πανελληνίου Ατμοπλοΐας, την αποξήρανση της Στυμφαλίας, ή την Εταιρεία σιδηροδρόμων Αθηνών – Πειραιώς.Οι τράπεζές του συμμετέχουν στη σύναψη των δανείων του ελληνικού κράτους, ενώ η εκδοχή της συμβολής στη χρεωκοπία της Ελλάδας το 1893, προκειμένου να αποκτήσει την Εθνική Τράπεζα, υποστηρίζεται από πολλούς διαφορετικούς ερευνητές.
Φιλάνθρωπος και εθνικός Ευεργέτης
Από την άλλη ο Ανδρέας Συγγρός αφήνει εποχή για το φιλανθρωπικό του έργο και αναδεικνύεται σε μέγα εθνικό ευεργέτη. Έχει υπολογισθεί ότι οι δωρεές του ξεπερνούν τα 5.000.000 δραχμές, ποσό κολοσσιαίο για την εποχή εκείνη, που τον φέρνει στην πρώτη θέση των Εθνικών Ευεργετών. Για τη φιλανθρωπική του δράση τιμάται με τα ανώτατα μετάλλια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και του Βασιλείου της Ελλάδος. Ανάμεσα στα έργα που χρηματοδοτεί, στις δωρεές του εν ζωή και εκείνες με αιτία το θάνατό του ξεχωρίζουν:
Θαυμαστής του Χαριλάου Τρικούπη
Θαυμαστής του Ακαρνάνα μεγάλου πολιτικού Χαρίλαου Τρικούπη, συμπορεύεται μαζί του πολιτικά και εκλέγεται βουλευτής Σύρου (1885-1886, 1892-1895), Αττικοβοιωτίας (1890-1892) και Αττικής (1899).Παρά τις προτάσεις που του γίνονται από τον Τρικούπη, αρνείται να αναλάβει υπουργικό αξίωμα. Το 1887 εκλέγεται δήμαρχος Αθηναίων, αλλά η εκλογή του ακυρώνεται για τυπικούς λόγους, επειδή δεν είναι εγγεγραμμένος στους εκλογικούς καταλόγους.Ο Ανδρέας Συγγρός αφήνει την τελευταία του πνοή απροσδόκητα, τις πρώτες πρωινές ώρες της 13ης Φεβρουαρίου του 1899 από οξύ καρδιακό επεισόδιο. Την επομένη η κηδεία του στην Αθήνα είναι «πάνδημος, εκτάκτως πολυτελής και πρωτοφανής δια την Ελλάδα», όπως καταγράφεται στον ημερήσιο τύπο. Στην τελευταία του κατοικία στο Α΄ Νεκροταφείο συνοδεύεται από το Βασιλέα, σύσσωμο το υπουργικό συμβούλιο, το διπλωματικό σώμα και χιλιάδες κόσμου.«Τοσούτον πλήθος ουδέποτε συνώδευσε νεκρόν εν τη νεωτέρα Ελλάδι, αλλά και ουδέποτε η νεωτέρα Ελλάς έσχε τόσω μέγαν νεκρόν να κηδεύση, διότι ‘οι τοιούτοι άνδρες’ όπως προσφυέστατα είπε κάποιος συγγραφεύς δεν είνε απλά άτομα, αλλά “αποτελούν ανθρωπότητας εν σμικρώ”!» αναφέρει εφημερίδα την επαύριον της κηδείας του. Σε ένδειξη πένθους, τα σχολεία παραμένουν κλειστά επί τριήμερο, ενώ ματαιώνονται οι εκδηλώσεις της Αποκριάς. Όσα από τα προγραμματισμένα φιλανθρωπικά του έργα παραμένουν ημιτελή, ολοκληρώνονται από τη χήρα του Ιφιγένεια, χιακής καταγωγής επίσης, το γένος Μαυροκορδάτου, με την οποία δεν αποκτούν παιδιά.
Πηγές:
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.
facebook
youtube
instagram
X
