Ο ΠΑΥΛΟΣ Π. ΚΑΛΟΓΕΡΑΚΗΣ εξιστορεί το χρονικό εμβληματικής παρουσίας στο κέντρο της Χίου του Ιερού Ναού του Αγίου Ιακώβου με αφορμή τη συμπλήρωση 100 ετών αποπεράτωσης της ανέγερσης του.
Φέτος, ο (νέος) Ιερός Ναός του Αγίου Ιακώβου του Αδελφόθεου, πόλεως Χίου, γιορτάζει τα 100 χρόνια της νεότερης, βέβαια, ιστορίας του. Και τούτο διότι η γειτονιά – περιοχή του «Σαν Τζιάκομο» της Χίου, με το τότε μοναστήρι της, έχει μια καταγεγραμμένη ιστορία μεγαλύτερης των 600 ετών. Η έναρξη της σημαντικής ζωής αυτής της Χιακής γειτονιάς, με το όνομα της ενορίας του Αγίου Ιακώβου, σε συνάρτηση με την ίδρυση του μοναστηριού, που κατά τον Γερμανό περιηγητή Johann Wasleben (1673) ήταν το ωραιότερο του Νησιού, οριοθετείται στα χρόνια της Γεννουατοκρατίας. Εκεί, στο πέταλο του σημερινού δημοτικού μας κήπου, από τον 14ο αιώνα και σε μια ευρύτερη περιοχή που περιλαμβάνει (τουλάχιστον) τον χώρο του σημερινού Ιερού Ναού του Αγίου Ιακώβου με τους περιμετρικούς δρόμους, είχε ιδρυθεί το γυναικείο ορθόδοξο μοναστήρι του Αγίου Ιακώβου που λειτουργούσε μέχρι τα τέλη του19ου αιώνα, παρά τις συνεχείς καταστροφές του μικρού ναού (άλλοτε πέτρινου, άλλοτε ξύλινου) και των κελιών του. Ο καταστροφικός σεισμός του 1881 έφερε την ολοκληρωτική ισοπέδωση. Το μοναστήρι αυτό μαζί με τον Ιερό Ναό του Αγίου Βασιλείου των Πετροκοκκίνων, (σήμερα ερείπια μέσα στον δημοτικό κήπο), που ήταν τότε η Μητρόπολη και έδρα του Μητροπολίτη, αποτελούσαν το ορθόδοξο κέντρο του Νησιού. Αλλά και ο μικρός ναός του Αγίου Ιακώβου, όπως ήταν κατά τα χρόνια της επανάστασης του 1821, λειτούργησε για κάποιο διάστημα ως Μητρόπολη, αμέσως μετά την μεγάλη σφαγή. Χαρακτηριστικό είναι το απόσπασμα από τα απομνημονεύματα του Γρηγορίου Φωτεινού: «…ούτος ήτο πρότερον μονύδριον το «Σαγιάκομο» επονομαζόμενον, ένθα εγκατεστάθη κατά τας δεινάς περιστάσεις η Μητρόπολις Χίου καθ΄ όλον το χρονικόν διάστημα μεταξύ των δύο εκστρατειών από του 1823-1828…» (Φωτεινού Γρηγ. «Απομνημονεύματα» Ανέκδοτον χειρόγραφο Βιβλιοθήκης Χίου «Κοραής» σελ. 211).
Λίγο πριν την απελευθέρωση του 1912 και συγκεκριμένα τον Φεβρουάριο του 1908, σύμφωνα με στοιχεία που συνέλλεξε ο επί χρόνια εκκλησιαστικός επίτροπος κ. Δημοσθένης Μουταφόγλου, οι επίτροποι του Ναού Απόστολος Μπαχάς, Σταμάτιος Μυριαγκός, Παντελής Πιταούλης, Γεώργιος Ρες, Ευστράτιος Καρίβαλης και Ιωάννης Βραχνός ζήτησαν τη σχετική άδεια από την Οθωμανική διοίκηση αναφέροντας: «… η Εκκλησία θα ανεγερθή κατά την θέσιν της επαπειλούσης κατάπτωσιν της σημερινής εκκλησίας μεγενθυνόμενη και ευρυνόμενη επί εδάφους, ανήκοντος εις την εκκλησίαν, διότι έκπαλαι ηυρίσκοντο εις της θέσιν ταύτην και αλλαχού τα κελλιά του ναού…..». Όμως, οι πολιτικές, οικονομικές και πολεμικές συνθήκες της περιόδου εκείνης δεν ευνόησαν την πρόοδο των οικοδομικών εργασιών. Αμέσως μετά την Απελευθέρωση με τις προσφορές των πιστών και τη μεγάλη ευεργεσία του Γεωργίου Χατζηφραγκούλη Ανδρεάδη αποπερατώθη ο Ναός και έγιναν τα εγκαίνιά του το 1917, (μάλλον το φθινόπωρο). Στο υπέρθυρο του Ιερού Ναού, σε εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα, διαβάζουμε: «Τη δαπάνη φιλοθρήσκων ενοριτών, αρξάμενη οικοδομής του Ιερού Ναού, αποπερατώθη και εστεγάσθη δαπάνη Γεωργίου Χ΄΄Φραγκ. Ανδρεάδου εν έτει 1917». Βέβαια πάρα πολλά έμεναν να γίνουν και μετά τα εγκαίνια στα χρόνια που ακολούθησαν. Κυρίως, η αγιογράφηση, το εξωτερικό σοβάντισμα, ο περιβάλλον χώρος κλπ. Στον ναό τοποθετήθηκε το υπέροχο ξυλόγλυπτο τέμπλο του μητροπολιτικού ναού των Αγίων Βικτώρων το οποίο είχε αποσυρθεί. Μετά τον πόλεμο ο ναός αγιογραφήθηκε κατά το μεγαλύτερο μέρος του από τον διακεκριμένο αγιογράφο Γεώργιο Παναγιωτάκη και συμπληρώθηκε τη δεκαετία του 1990 από τον Εμμανουήλ Δουζενάκη. Ο ναός του Αγίου Ιακώβου, λόγω της θέσεώς του, αποτελεί ένα σημαντικό τοπόσημο της πόλης μας, αφού όλοι τον γνωρίζουν διερχόμενοι από τον περιμετρικό δρόμο του δημοτικού κήπου. Όμως, πιστεύω, ότι είναι πολλοί εκείνοι που δεν έχουν μπει μέσα στο ναό ή δεν έχουν προσέξει την υπέροχη αγιογράφηση. Αξίζει τον κόπο στον προσκυνητή, να παρατηρήσει και να θαυμάσει.
Κάθε ενορία αποτελεί στην ψυχή του κάθε Χιώτη, το σημείο αναφοράς καταγωγής, κατοικίας, κοινωνικής συμμετοχής, συγγενικών δεσμών, αναμνήσεων ζωής, και όλα αυτά με επίκεντρο τον ναό της γειτονιάς. Η τέλεση μυστηρίων ή ακολουθιών από την βάπτιση στην κηδεία, κυρίαρχα γεγονότα στη ζωή μας, μάς δένει με τον ναό, τον άγιο, την αγία, με τους ενορίτες. Δεν είναι μόνο τρόπος ζωής, είναι η ψυχή του Έλληνα.
Η ενορία του Αγίου Ιακώβου ευλογήθηκε να ‘χει άξιους εφημέριους. Ας μου επιτραπεί να κάνω ειδική αναφορά στην οικογένεια του μακαριστού γέροντα πατρός Εμμανουήλ Τζιώτη ο οποίος, υπηρετώντας ως άξιος λευίτης την ενορία του επί δεκαετίες, άφησε ισχυρή παρακαταθήκη στον υπηρετήσαντα στον ίδιο ναό, γιό του, μακαριστό π. Γεώργιο Τζιώτη και σήμερα στον εγγονό του π. Εμμανουήλ Τζιώτη. Μία θεόσταλτη ευλογία για την οικογένεια και την ενορία, με πιστούς και ευλαβείς ενορίτες.
Φέτος, διάγοντας το 2017, εορτάζονται τα 100–χρονα του Ιερού Ναού. Να σημειωθεί ότι είναι ο μόνος ενοριακός ναός στην Ελλάδα στο όνομα του Αγίου Ιακώβου του Αδελφόθεου. Έχει προγραμματιστεί να πραγματοποιηθούν διάφορες εορτές και εκδηλώσεις μεταξύ των οποίων και εκείνες με επίκεντρο τις ημέρες τιμής του Αγίου την 23η Οκτωβρίου και την τελευταία Κυριακή του έτους. Σημειώνεται, ότι κατά τις εορτές αυτές τελείται η ειδική Θεία Λειτουργία του Αγίου στο μέσον του ναού. Τα «γενέθλια» αυτά εορτάζονται πραγματοποιώντας και μία επισκευή ευρύτατης κλίμακας, με την ανιδιοτελή μελέτη, επίβλεψη και φροντίδα των αρχιτεκτόνων Μανώλη Βουρνού και Αικατερίνης Μανωλιάδου και τις προσφορές των πιστών. Εξάλλου, είναι ριζωμένο βαθειά στις καρδιές των Ελλήνων ότι μεταξύ των βασικών καθηκόντων της κάθε γενιάς είναι να παραδίδει ισχυρά όσα πνευματικά και υλικά αγαθά «εδιδάχθη και επιστώθη».
.
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.
facebook
youtube
instagram
X
