Όταν ο Ιωάννης Καποδίστριας ανέλαβε τη διακυβέρνηση του νεοσύστατου ελληνικού κράτους το 1828, ως ο πρώτος Κυβερνήτης, βρέθηκε αντιμέτωπος με μία χαοτική κατάσταση, όπου όλα έπρεπε να στηθούν από το απόλυτο μηδέν, ώστε να λειτουργήσει η κρατική μηχανή και η κεντρική διοίκηση.
Το μεγαλύτερο ζήτημα που έπρεπε άμεσα να δοθεί λύση ήταν η οργάνωση της οικονομίας και η κοπή του πρώτου εθνικού νομίσματος. Μετά από τόσα χρόνια δουλείας, όπως ήταν λογικό, οι πολίτες του νέου κράτους εξακολουθούσαν να συναλλάζονται με τουρκικά νομίσματα κυρίως αλλά και με τα ΄΄δολάρια΄΄ της εποχής, όπως το γαλλικό φράγκο, τα φλουριά Ολλανδίας, τα ισπανικά δουκάτα, τις αγγλικές λίρες, ακόμα και με τα ρωσικά ρούβλια. Αυτό βέβαια δεν ωφελούσε την οικονομία του κράτους και το εμπόριο, ενώ παράλληλα ευνοούσε την κερδοσκοπία εκ μέρους ορισμένων απατεωνίσκων και golden boys της εποχής, που εξαπατούσαν τους συναλλαζόμενους παίζοντας με τις συναλλαγματικές ισοτιμίες, αφού δεν υπήρχε ενημέρωση σε πρώτο χρόνο για τις τιμές της διεθνούς αγοράς.
Ως πρώτο μέτρο ο Κυβερνήτης εξίσωσε όλα τα ξένα νομίσματα που κυκλοφορούσαν σε γρόσια και αμέσως έκανε κινήσεις για να κόψει το πρώτο εθνικό νόμισμα. Για αυτό το λόγο συνεργάστηκε στενά με τον Αλέξανδρο Κοντόσταβλο από τη Χίο, γνωστό μεγαλέμπορο της εποχής, με επιχειρήσεις στο Λονδίνο, στη Μάλτα και στην Ιταλία. Ο Κοντόσταβλος πήγε στη Μάλτα και με δάνειο από τη Ρωσία αγόρασε ένα απαρχαιωμένο και παροπλισμένο μηχάνημα κοπής νομισμάτων του 16ου αιώνα, το οποίο είχαν μεταφέρει στη Μάλτα οι Ιωαννίτες ιππότες από τη Ρόδο. Το μηχάνημα κοπής μεταφέρθηκε εκ νέου από τη Μάλτα και εγκαταστάθηκε για να πιάσει δουλειά στην αυλή της οικίας του Κυβερνήτη στην Αίγινα, ώστε να ελέγχει ο ίδιος την παραγωγή και να μην υπάρξουν ατασθαλίες. Από την Αίγινα λοιπόν και με αυτό το παμπάλαιο μηχάνημα, θα ξεκινήσει η λειτουργία του νεοελληνικού Νομισματοκοπείου, 2.500 χρόνια μετά τη λειτουργία του αρχαίου νομισματοκοπείου της Αίγινας, που έκοψε τα αρχαιότερα νομίσματα της Ευρώπης.
Ποιο όμως θα ήταν το θέμα και η παράσταση του πρώτου ελληνικού νομίσματος και ποιος θα αναλάμβανε τη χάραξη της παράστασής του; Ο Αδαμάντιος Κοραής επίσης από τη Χίο, πρότεινε στον Καποδίστρια να απεικονιστεί η Δικαιοσύνη, ώστε οι Έλληνες βλέποντας το νόμισμά τους να γίνουν πιο δίκαιοι στις μεταξύ τους χρηματικές συναλλαγές. Τελικά, επικράτησε η γνώμη του Αλέξανδρου Κοντόσταβλου, ο οποίος πρότεινε να απεικονιστεί ο Φοίνικας, το μυθικό πουλί που αναγεννιέται από τις στάχτες του, κάνοντας έτσι ταύτιση με την νέα Ελλάδα που αναγεννιόταν. Τον Φοίνικα επίσης είχε ως σύμβολο η Φιλική Εταιρεία. Χαράκτης του Φοίνικα πιθανολογείται πως ήταν ένας Αρμένης χρυσοχόος και πρώην κιβδηλοποιός ονόματι Χατζή- Γρηγόρης ο Πυροβολιστής, από τα Ψαρά. Με τον ερχομό του βασιλιά Όθωνα και με την νομισματική μεταρρύθμιση λίγα χρόνια αργότερα, ο Φοίνικας του Καποδίστρια αντικαταστάθηκε από τη Δραχμή, η οποία αποτέλεσε το εθνικό μας νόμισμα έως το 2001.
Το μεγαλύτερο ζήτημα για την κοπή του Φοίνικα ήταν η εύρεση μετάλλων που θα επέτρεπαν την κυκλοφορία του. Αποφασίστηκε με διάταγμα να κοπούν Φοίνικες από άργυρο και οι υποδιαιρέσεις του, δηλαδή τα λεπτά, να είναι χάλκινα. Υπολογίζεται ότι κόπηκαν συνολικά 13.612 ασημένιοι Φοίνικες. Το ασήμι για αυτά τα νομίσματα εξασφαλίστηκε από τις νηοψίες πλοίων, ενώ ο χαλκός για τα λεπτά του Φοίνικα προήλθε από το λιώσιμο χαλκού από τα λάφυρα των Τούρκων!!!
Παράλληλα με τα νομίσματα, έγινε προσπάθεια να κυκλοφορήσει και χαρτονόμισμα του Φοίνικα, χωρίς όμως επιτυχία, καθώς ο τότε κόσμος αντιμετώπισε το εγχείρημα με δυσπιστία. Η ιδέα ενός χάρτινου νομίσματος για τον απλό κόσμο ήταν κάτι εξωπραγματικό. Το 1832, το χαρτονόμισμα ορίστηκε αποκλειστικά για συναλλαγές πολιτών με το δημόσιο.
Όλες αυτές οι αλλαγές μπορεί να μας φαίνονται απλές, ωστόσο δεν είναι, αν αναλογιστούμε την κατάσταση που επικρατούσε στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος με τα προβλήματα, τις παθογένειες και την έλλειψη πόρων. Η δυσπιστία του τότε Έλληνα σε αυτές τις αλλαγές, που είχε γαλουχηθεί για αιώνες στο οθωμανικό σύστημα, είναι εύλογη. Στις μέρες μας, που ακούμε για ψηφιακά νομίσματα, εθνικά κρυπτονομίσματα και όλα αυτά τα περίεργα εγχειρήματα, μου έρχεται στο νου η περίοδος αυτής της μεγάλης χρηματοπιστωτικής τομής και αναρωτιέμαι αν βρισκόμαστε στο τέλος μιας εποχής για το χρήμα όπως το γνωρίζουμε όλα αυτά τα χρόνια...
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.
facebook
youtube
instagram
X
