Η παρουσίαση της δημογραφικής εξέλιξης των συνοριακών νησιών μας επιλέγεται από τον «π» ως βασικό στοιχείο επίγνωσης της δύσκολης κατάστασης της Χίου. Με βασικό στόχο να σπάσει την συστηματικά καλλιεργούμενη άποψη ότι «πάμε καλά».
Η αυτογνωσία είναι η αφετηρία για κάθε δημιουργικό κύκλο. Αποδέχεσαι την πραγματικότητα, αναζητείς τις αιτίες, σχεδιάζεις τρόπους αντιμετώπισης. Το σημερινό «8σέλιδο» σ’ αυτό επιθυμεί να συμβάλλει.
Την ψυχή του και συνάμα τον θεματοφύλακα των αξιών, της ιστορίας του και των παραδόσεων του χάνει, συν τω χρόνο το Βόρειο Αιγαίο. Τα νησιά της πιο αδύναμης νησιωτικής Περιφέρειας είδαν μέσα σε 40 χρόνια (1971 – 2011) τον πληθυσμό των μόνιμων κατοίκων τους να συρρικνώνεται κατά 9,1%, την ώρα που, στον αντίποδα, τα συνοριακά νησιά του Νοτίου Αιγαίου εμφάνισαν την ίδια ακριβώς χρονική περίοδο εκρηκτική ανοδική τάση διπλασιασμού του μόνιμου τους πληθυσμού.
Τα άκρως ανησυχητικά στοιχεία φέρνει στο φως έρευνα των επίκουρων καθηγητών του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Βασίλειου Γαβαλά και Γεράσιμου Παυλογεωργάτου, βασισμένη σε επίσημα απογραφικά στοιχεία αλλά και κρίσιμες στατιστικές παραμέτρους, με θέμα: «Ο πληθυσμός των ακριτικών νησιών του Αρχιπελάγους: 1971 -2011 μια τεσσαρακονταετία δημογραφικής και οικονομικής έκρηξης;»
Τα συνοριακά νησιά
Οι δυο καθηγητές επέλεξαν να συγκρίνουν τα νησιά με γεωγραφική συνάφεια τη συνοριακή τους επαφή με τα τουρκικά παράλια. Η περιοχή μελέτης αφορά τα νησιά του Βορείου Αιγαίου, (Λέσβος, Χίος, Σάμος, Λήμνος, Ικαρία, Φούρνοι, Οινούσσες, Ψαρά και Άγιος Ευστράτιος), και τα Δωδεκάνησα (Ρόδος, Κάρπαθος, Κως, Κάλυμνος, Αστυπάλαια, Κάσος, Τήλος, Σύμη, Λέρος, Νίσυρος, Πάτμος, Χάλκη, Σαρία, Λειψοί, Ψέριμος, Αγαθονήσι, Καστελόριζο, Αρκοί, Τέλενδος, Γυαλί και Φαρμακονήσι).
Μια ανισομερής αύξηση
Ο πληθυσμός των ακριτικών νησιών, όπως προκύπτει από την έρευνα, αυξήθηκε κατά 29,8% στη διάρκεια της τεσσαρακονταετίας 1971-2011. Η αύξηση αυτή, αν και
αναλογικά είναι μεγαλύτερη από την αύξηση του πληθυσμού της Ελλάδας στην ίδια περίοδο (24,8%), είναι ανισομερής. Οφείλεται στην αύξηση του πληθυσμού των Δωδεκανήσων, τα οποία διπλασίασαν τον πληθυσμό τους, ενώ τα νησιά του Βορείου Αιγαίου έχασαν πληθυσμό. «Προφανώς αυτές οι μεταβολές οφείλονται σε οικονομικούς-αναπτυξιακούς λόγους που έλκουν ή ωθούν πληθυσμό από και προς τα νησιά», συμπεραίνουν ευλόγως οι καθηγητές.
Η τραυματική περίπτωση της Χίου
Ακόμα και τα νησιά του Βορείου Αιγαίου δεν αποτελούν μία ομοιογενή ομάδα ως προς αυτό το θέμα. Οι νομοί Λέσβου και Χίου έχασαν πληθυσμό (-10% ο νομός Λέσβου και -15,7% ο νομός Χίου), ενώ ο νομός Σάμου αύξησε τον πληθυσμό του κατά 3,4% την περίοδο 1971-2011. Η Χίος, δηλαδή, εμφανίζεται, ο πιο αδύναμος κρίκος, με τις μεγαλύτερες πληθυσμιακές απώλειες στο συνοριακό Αιγαίο τα 40 τελευταία χρόνια.
Χάσαμε το 15,7% του πληθυσμού μας σε 40 χρόνια, ενώ στα Δωδεκάνησα καταγράφεται αύξηση πληθυσμού κατά 100,2%!
Η παρουσίαση αναλυτικότερων στοιχείων της έρευνας είναι ακόμα πιο διαφωτιστική για την πορεία του νησιού μας. Γήρανση, αστικοποίηση, οικονομική στασιμότητα οι κύριοι παράγοντες που το χαρακτηρίζουν. Η διαπίστωση ότι η Χίος είναι ουραγός στο δείκτη τουριστικής ανάπτυξης σίγουρα δεν είναι ασύνδετη…
Περιμέναμε τη μαρτυρία των στοιχείων μιας έρευνας; Όχι φυσικά! Η πόλη της Χίου έχει μετατραπεί σε αθηναϊκή συνοικία, με κύριο χαρακτηριστικό την πυκνότητα κατοίκησης ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο και φυσικά την αντίστοιχη πυκνότητα δόμησης και κατάργησης των ελεύθερων χώρων της.
Τα σκήπτρα της πυκνότητας πληθυσμού στα νησιά έρευνας της μελέτης των καθηγητών του Πανεπιστημίου Αιγαίου κρατά πρώτη και με διαφορά η Ρόδος, με 2.599 κατοίκους. Εκεί η επίδραση της απότομης αύξησης πληθυσμού τα τελευταία 40 χρόνια είναι εμφανής.
Συρρικνώνεται πληθυσμιακά η Χίος, γιγαντώνεται, στα πρότυπα αθηναϊκών συνοικιών, η πρωτεύουσα Χώρα. Μια πολύ προβληματική αντίθεση.
Ακολουθεί όμως η πρωτεύουσα του νησιού μας με 1.176 κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, ενώ η πληθυσμιακή δύναμη του τόπου μας καταγράφεται πτωτική. Με απλά λόγια, μικραίνει η Χίος, μεγαλώνει η Χώρα. Στο χάρτη αποδίδεται, εξάλλου, και η χωρική ανισοκατανομή του πληθυσμού.
Το φαινόμενο οι πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές των ακριτικών νησιών του Αιγαίου να βρίσκονται στα ανατολικά παράλια των νησιών είναι ιστορικά ερμηνεύσιμο. «Η συγκέντρωση του πληθυσμού στις ανατολικές ακτές αντανακλά την ιστορική σχέση των νησιών με τα παράλια της Μικράς Ασίας μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα.
Τα αστικά κέντρα των νησιών (Μυτιλήνη, Χίος, Κως, Ρόδος) χτίστηκαν και αναπτύχθηκαν απέναντι από τα Μικρασιατικά παράλια, με τα οποία διεξαγόταν και ο κύριος όγκος των εμπορικών συναλλαγών, των μετακινήσεων πληθυσμών και των πολιτιστικών ανταλλαγών. Μετά την ενσωμάτωση των νησιών στο Ελληνικό κράτος, πόλος έλξης έγινε η Αθήνα, από και προς την οποία πραγματοποιείται σήμερα η κύρια ροή εμπορικών προϊόντων και πληθυσμού. Παρόλα αυτά, τα αστικά κέντρα των νησιών (με εξαίρεση τη Μύρινα της Λήμνου) εξακολουθούν να αναπτύσσονται και να ακμάζουν «κοιτώντας» τα παράλια της Μικράς Ασίας», επισημαίνουν οι ερευνητές.
Μαμά, γερνάω μαμά
Ηχηρό καμπανάκι κινδύνου για τα Ψαρά είναι η πρωτοκαθεδρία του νησιού στο δείκτη γήρανσης στην περιοχή μελέτης. Το ακριτικό νησί παρουσιάζει τον πιο γερασμένο πληθυσμό με 198 ηλικιωμένους ανά 100 παιδιά.
Αντίστοιχη φυσικά είναι η εικόνα και σε άλλα σημεία της Χίου, με το ποσοστό του νησιού να μετριάζεται συνολικά από την εικόνα της πρωτεύουσας.
Γιατί θα πρέπει να μας ανησυχεί το αυξημένο ποσοστό ηλικιωμένων ανά περιοχή; Γιατί πρακτικά κάνει δυσοίωνες τις προοπτικές ανάκαμψης ενός τόπου.
Άρρηκτα συνδεδεμένοι με τους πληθυσμιακούς δείκτες υπήρξαν ανέκαθεν οι αντίστοιχοι δείκτες οικονομικής ανάπτυξης. Κάθε περιοχή αυξομειώνει τον μόνιμο πληθυσμό της ανάλογα με τις ευκαιρίες απασχόλησης και τη δυνατότητα παραγωγής εισοδήματος.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, ο μέσος κάτοικος του Νοτίου Αιγαίου είναι σε αγοραστική δύναμη (όχι σε δηλωθέν εισόδημα) 11,5% πλουσιότερος από τον μέσο Έλληνα, ενώ αντίστοιχα ο μέσος κάτοικος του Βορείου Αιγαίου ήταν κατά 21% φτωχότερος (πίνακας 3).
«Αυτή η ασυμφωνία μεταξύ δηλωθέντος και πραγματικού εισοδήματος δείχνει, αν μη τι άλλο, την τεράστια παρα-οικονομία που υπάρχει στην Ελλάδα, και που για τις περιοχές που εξετάζουμε είναι μεγαλύτερη στην Περιφέρεια του Νοτίου Αιγαίου με μεγάλη διαφορά από αυτήν του Βορείου Αιγαίου», επισημαίνουν οι ερευνητές.
Εν τέλει οι μεγάλες ανισότητες στο πραγματικό εισόδημα μεταξύ Βορείου και Νοτίου Αιγαίου αντανακλούν τη διαφορετική οικονομική δομή των δύο Περιφερειών. Το Νότιο Αιγαίο έχει
περισσότερο αναπτυγμένο τον τουριστικό τομέα, κάτι που του παρέχει τη δυνατότητα παραγωγής περισσότερων εισοδημάτων.
Το κυρίαρχο αποτύπωμα του τουρισμού
Η έντονη ανισότητα των οικονομικών δεικτών έχει καθοριστική την επίδραση των κλάδων οικονομικής δραστηριότητας. Στο Νότιο Αιγαίο οι δραστηριότητες που σχετίζονται με τον τουρισμό απορροφούσαν το 24% των απασχολούμενων (με τον εθνικό μ.ο. στο 7,8%). Αντίθετα το Βόρειο Αιγαίο μπορεί να υπερβαίνει τον ποσοστιαίο εθνικό μ.ο., αυτό συμβαίνει όμως σε ελάχιστο βαθμό, μόλις κατά 1,3% (9,1%) και οφείλεται κατά βάση στη συμβολή της Σάμου. Είναι δε χαμηλότερο του εθνικού μ.ο. για τους ισχυρότερους πληθυσμιακά νομούς της νομούς Λέσβου και Χίου.
Στους υπόλοιπους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας το Βόρειο Αιγαίο εμφανίζει διογκωμένο πρωτογενή και τριτογενή τομέα, συγκριτικά πάντα με τους μέσους εθνικούς όρους.
Η ερμηνεία δεν είναι δύσκολη. Ο πρωτογενής τομέας στηρίζεται στη δυναμική των ανά νομό τοπικών προϊόντων (λάδι στη Λέσβο, μαστίχα στη Χίο, κρασί στη Σάμο), κάτι που δεν παρατηρείται στην περιοχή έρευνας του Νοτίου Αιγαίου.
Η μεταποιητική υστέρηση (δευτερογενής τομέας) αλλά και η ιδιομορφία της πολυνησιάς υποχρεώνει σε παράλληλη αύξηση του τριτογενούς τομέα (δημοσίων ή ιδιωτικών υπηρεσιών), ο οποίος με τη σειρά του επηρεάζει αυξητικά, συνήθως, και τη γραφειοκρατία.
Εντύπωση, τέλος, στην κατανομή της οικονομικής δραστηριότητας στο Βόρειο Αιγαίο παρουσιάζει η αυξημένη παρουσία του κατασκευαστικού κλάδου, η οποία προκλήθηκε κυρίως τις δεκαετίες του 1.990 και του 2.000 από την προσδοκία ανάπτυξης των δημοσίων υποδομών και μεταστροφής της οικονομικής φυσιογνωμίας των νησιών του Βορείου Αιγαίου με κατεύθυνση τον τουρισμό. Οι προσδοκίες δεν επιβεβαιώθηκαν, με αποτέλεσμα, ειδικότερα στη Χίο, ο κατασκευαστικός κλάδος να έχει συρρικνωθεί έντονα τα τελευταία χρόνια που δεν έχουν περιληφθεί στο πεδίο της έρευνας.
Απόρροια των παραπάνω δεδομένων είναι ότι στο Βόρειο Αιγαίο παρατηρούνται τελικά και τα χαμηλότερα ποσοστά οικονομικά ενεργού πληθυσμού, όπου λιγότερο από το 40% του πληθυσμού τους συμμετείχε το 2011 στο εργατικό δυναμικό. Ποσοστό που με την παρέλευση της περιόδου οικονομικής κρίσης και της επίδρασης του μεταναστευτικού στα νησιά με καλύτερες από τη Χίο τουριστικές επιδόσεις, λογικά περιορίστηκε ακόμα περισσότερο. Συντείνει φυσικά στην περιορισμένη συμμετοχή του οικονομικά ενεργού πληθυσμού και το γεγονός ότι το Βόρειο Αιγαίο είναι η δεύτερη πιο γερασμένη περιφέρεια στην Ελλάδα.
Χειρότερη τουριστική επίδοση από τη Χάλκη και το Αγαθονήσι
Διεθνώς ως δείκτης τουριστικής ανάπτυξης ενός τόπου χρησιμοποιείται η αναλογία επαγγελματικών τουριστικών κλινών ανά κάτοικο. Σ’ αυτές περιλαμβάνονται οι ξενοδοχειακές κλίνες, οι κλίνες ενοικιαζόμενων δωματίων και η δυναμικότητα κλινών στα camping.
Εδώ η επίδοση της Χίου (με βάση στοιχεία του 2013) είναι αποκαρδιωτική και μάλλον δεν έχει βελτιωθεί το μεσοδιάστημα μέχρι σήμερα, ίσως δε να έχει διευρυνθεί η απόσταση που τη χωρίζει από τα υπόλοιπα νησιά.
Τα πιο τουριστικώς αναπτυγμένα νησιά βρίσκονται στα Δωδεκάνησα, και είναι κατά σειρά κατάταξης η Κως, η Τήλος, η Κάρπαθος, η Αστυπάλαια, η Πάτμος και ακολουθεί η Ρόδος με λιγότερες από μία επαγγελματικές τουριστικές κλίνες ανά κάτοικο.
Ο υψηλότερος δείκτης τουριστικής ανάπτυξης στο Βόρειο Αιγαίο καταγράφεται στον Άγιο Ευστράτιο κι ακολούθως στη Σάμο (με 0,43 κλίνες ανά κάτοικο). Στη Λέσβο η δυναμική του τουρισμού πέφτει ακόμα περισσότερο με μόλις 0,15 κλίνες ανά κάτοικο και η Χίος φλερτάρει πια με τις … υποδιαιρέσεις, με μόλις 0,07 κλίνες ανά κάτοικο, η χαμηλότερη δυναμική σε ολόκληρο το Αιγαίο, πιο χαμηλά ακόμα και από Οινούσσες και Ψαρά, πιο χαμηλά ακόμα και από θεωρητικά άγνωστους αιγιακούς προορισμούς, όπως η Χάλκη και το Αγαθονήσι!
Το τουριστικό έλλειμμα του νησιού μας κακώς επικεντρώνεται τόσα χρόνια αποκλειστικά στο θέμα των δημοσίων υποδομών, είναι παράλληλα εξίσου σημαντικό ως έλλειμμα ιδιωτικών επενδύσεων.
Το στοιχείο αυτό ενισχύει σε απόλυτο βαθμό την άποψη ότι το τουριστικό έλλειμμα του νησιού μας κακώς επικεντρώνεται τόσα χρόνια αποκλειστικά στο θέμα των δημοσίων υποδομών, με έμφαση σε αεροδρόμιο και λιμάνι, είναι παράλληλα εξίσου σημαντικό ως έλλειμμα ιδιωτικών επενδύσεων. Η ανέγερση νέων ξενοδοχειακών μονάδων σταμάτησε τη δεκαετία του 1990 και από τότε μέχρι σήμερα οι προσθήκες είναι εξαιρετικά περιορισμένες, ευτυχώς σε κλίνες ενοικιαζομένων δωματίων με ξεχωριστή αρχιτεκτονική ταυτότητα.
«Σε κάθε περίπτωση η τουριστική ανάπτυξη, έστω και με μόνοκριτήριο την αναλογία τουριστικών κλινών ανά κάτοικο, αποτελεί ουσιαστικό οικονομικό και αναπτυξιακό χαρακτηριστικό των ακριτικών νησιών», επισημαίνουν οι ερευνητές, συσχετίζοντας την τουριστική ανάπτυξη με την κατάσταση απασχόλησης του πληθυσμού και τελικά τη συνολική δημογραφία του.
Ο Β. Γαβαλάς, Επίκουρος Καθηγητής του Τμήματος Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, επιβεβαιώνει τη σημασία του τουρισμού στην πληθυσμιακή τόνωση των νησιών και κρίνει αναγκαία την κρατική παρέμβαση με μέτρα τόνωσης του Βορείου Αιγαίου.
Οι ευκαιρίες απασχόλησης συνδέονται σε μεγάλο βαθμό με τη δημογραφική ακμή ή παρακμή των νησιών. Τα Δωδεκάνησα διπλασίασαν τον πληθυσμό τους την τεσσαρακονταετία 1971-2011 κυρίως χάρη στις ευκαιρίες απασχόλησης που πρόσφερε η ανάπτυξη του τουρισμού. Η τουριστική ανάπτυξη προσέλκυσε κόσμο που εγκαταστάθηκε μόνιμα στα νησιά.
Ο τουρισμός στα νησιά του Αιγαίου τονώνει κυρίως την εποχική θερινή απασχόληση, γι’ αυτό και η ανεργία σε αυτά τα νησιά (κυρίως στις Κυκλάδες) παρουσιάζει έντονες εποχικές διακυμάνσεις, εξαιτίας της μικρής διάρκειας της τουριστικής περιόδου. Είναι σημαντικό όμως ότι ο τουρισμός αυξάνει τη συμμετοχή του πληθυσμού στο εργατικό δυναμικό, κάτι που σημαίνει ότι μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού είτε εργάζεται ή είναι διαθέσιμο προς εργασία. Η συμμετοχή του πληθυσμού στο εργατικό δυναμικό της χώρας, στην επίσημη δηλαδή αγορά εργασίας, είναι δείκτης της δυναμικής του πληθυσμού και μπορεί να συμβάλλει στη συγκράτηση του πληθυσμού στα νησιά.
Η σχέση μεταξύ τουριστικής ανάπτυξης και ανεργίας είναι αρνητική (Pearson’s r= -0,41), που σημαίνει ότι, όσο πιο τουριστικά αναπτυγμένο είναι ένα νησί (έστω και με μοναδικό κριτήριο τουριστικής ανάπτυξης τις τουριστικές κλίνες ανά κάτοικο) τόσο λιγότερη ανεργία έχει όχι μόνο την τουριστική σεζόν αλλά σε όλη τη διάρκεια του χρόνου (τα δεδομένα αναφέρονται στο Μάϊο του 2011).
Βέβαια αυτή η σχέση δεν είναι μονοσήμαντη, παρόλο που σε γενικές γραμμές είναι έγκυρη (ο συντελεστής συσχέτισης είναι στατιστικά σημαντικός). Νησιά με μικρή ή μέτρια τουριστική ανάπτυξη όπως η Κίμωλος, η Κέα και οι Οινούσσες είχαν μονοψήφιο ποσοστό ανεργίας το 2011. Από την άλλη μεριά, νησιά στα οποία οι επαγγελματικές τουριστικές κλίνες ήταν περισσότερες από τους μόνιμους κατοίκους όπως η Πάρος, η Αντίπαρος, η Σαντορίνη και η Μύκονος είχαν ανεργία μεγαλύτερη από 10%. Την υψηλότερη ανεργία επιδείκνυαν η Νίσυρος, οι Φούρνοι και η Κάσος, νησιά τα οποία, σύμφωνα με το κριτήριο που θέσαμε (επαγγελματικές τουριστικές κλίνες ανά κάτοικο), δεν είναι τουριστικά αναπτυγμένα, εφόσον σε κάθε μόνιμο κάτοικο αντιστοιχούν λιγότερες από 0,5 επαγγελματικές τουριστικές κλίνες.
Ο δείκτης γήρανσης, ο οποίος δείχνει πόσοι ηλικιωμένοι (65 ετών και άνω) αντιστοιχούν σε 100 παιδιά ηλικίας 0–14 ετών, είναι ένας καλός τρόπος για να μετρήσουμε την πληθυσμιακή «ερημοποίηση». Ο δείκτης αυτός ενσωματώνει τις προοπτικές ανάκαμψης του πληθυσμού στο εγγύς μέλλον. Όσο μεγαλύτερος είναι ο δείκτης γήρανσης τόσο πιο δυσοίωνες είναι οι προοπτικές οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης ενός τόπου, γιατί, εκτός των κοινωνικών επιπτώσεων, μειώνεται αναλογικά το ανθρώπινο κεφάλαιο που θα αποτελέσει στο προσεχές μέλλον την παραγωγική βάση του τόπου.
Γενικά η Περιφέρεια Βορείου είναι η δεύτερη πιο γερασμένη Περιφέρεια στην Ελλάδα (μετά την Ήπειρο) με περίπου 160 ηλικιωμένους να αντιστοιχούν σε 100 παιδιά.
Ειδικά στο νησί της Χίου πρόβλημα γήρανσης αντιμετωπίζει η Δημοτική Ενότητα Αμανής όπου αντιστοιχούν 557 ηλικιωμένοι σε 100 νέους. Το δεύτερο πιο γερασμένο πληθυσμό στη Χίο παρουσιάζει η Δ.Ε. Μαστιχοχωρίων με 337 ηλικιωμένους ανά 100 παιδιά και ακολουθεί η Δ.Ε Καρδαμύλων (215). Αντιθέτως, στα Δωδεκάνησα βρίσκουμε τους μικρότερους δείκτες γήρανσης. Στο σύνολο των Δωδεκανήσων υπήρχαν λιγότεροι ηλικιωμένοι από παιδιά το 2011 (86 ηλικιωμένοι ανά 100 παιδιά).
Δεδομένου ότι ομέσος κάτοικος του Βορείου Αιγαίου ήταν το2011 κατά 21% φτωχότερος από τον μέσο Έλληνα όταν το εισόδημα μετριέται με μονάδες αγοραστικής δύναμης και όχι με το δηλωθέν ποσό στην εφορία και δεδομένου ότι η Περιφέρεια του Βορείου Αιγαίου παρουσιάζει αποθαρρυντικούς δείκτες πληθυσμιακής και οικονομικής ανάπτυξης (μείωση πληθυσμού, γερασμένο πληθυσμό, σχετικά μικρή συμμετοχή του πληθυσμού στο εργατικό δυναμικό και ιδίως των γυναικών) η πολιτεία θα μπορούσε και θα έπρεπε να πάρει μέτρα για να τονώσει αυτά τα νησιά.
Τα μέτρα αυτά θα μπορούσαν να είναι μια διαφορετική δημοσιονομική πολιτική (όπως π.χ. τη μείωση του Φ.Π.Α. ειδικά για την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου) η οποία θα συγκρατήσει τον πληθυσμό στα νησιά αλλά και μία πολιτική η οποία θα ανοίξει θέσεις εργασίας, αξιοποιώντας το ανθρώπινο δυναμικό που βρίσκεται ήδη στα νησιά είτε είναι μόνιμος πληθυσμός είτε … εν δυνάμει μόνιμος.
Η ερευνητική καταγραφή από τους καθηγητές του Πανεπιστημίου Αιγαίου περιορίζεται στα επίσημα δεδομένα των απογραφών μέχρι το 2011. Έχουν μεσολαβήσει 7 χρόνια σκληρής λιτότητας, απότομης απώλειας του ΑΕΠ, εκτίναξης της ανεργίας και εμφάνισης των συμπτωμάτων της μεταναστευτικής κρίσης στην ευρύτερη περιοχή του Βορείου Αιγαίου. Παράγοντες περεταίρω επιβαρυντικοί για τη συγκράτηση του πληθυσμού σε περιοχές με φθίνουσα οικονομική πορεία.
Σαν επιπρόσθετος λόγος εμφανίζεται η αύξηση του δείκτη ανασφάλειας από την ανησυχητική τροπή των εθνικών σχέσεων με την Τουρκία και της καταγεγραμμένης αύξησης της μικροεγκληματικότητας από την πολύμηνη παραμονή μεταναστών στα νησιά.
Η εναλλακτική διέξοδος
Στις συζητήσεις μεταξύ νέων κυρίαρχο θέμα επανέρχεται η διαπίστωση ενός εκτεταμένου τέλματος σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής τους στον τόπο καταγωγής. Ο στόχος της απόδρασης για επαγγελματική εξέλιξη και αντίστοιχες οικονομικές απολαβές βρίσκεται σε επίπεδα των αρχών της μετεμφυλιακής Ελλάδας, όταν δηλαδή άρχισε να αποκτά σαρωτικές διαστάσεις και τελικά οδήγησε στη διαρροή στο εξωτερικό εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων παραγωγικής ηλικίας.
Σήμερα στόχος για τους νεαρούς Χιώτες και τις νεαρές Χιώτισσες έχει μετατραπεί το κυνήγι του ονείρου της απόδρασης από έναν τόπο περιοριστικό, όπως πιστεύουν, των δυνατοτήτων τους.
Η προσελκυστική τακτική
Την τάση νέου κύκλου μετανάστευσης έχουν εγκαίρως διαγνώσει χώρες που αποζητούν την ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού τους με οικονομικούς μετανάστες υψηλών δεξιοτήτων και επιπέδου μόρφωσης. Τα … δίχτυα τους στην αγορά εργατικού δυναμικού ρίχνουν ήδη οι Πρεσβείες του Καναδά και των Η.Π.Α., με ενημερωτικές επισκέψεις για το ομογενειακό στοιχείο, που ενέχουν παράλληλα, πολύ προσεκτικά διατυπωμένες, αναφορές για τον τρόπο δημιουργίας μιας νέας γενιάς οικονομικών μεταναστών.
Οι δυνατότητες διευκολύνονται πια από την υπάρχουσα υπηκοότητα προσώπων από τον κλειστό συγγενικό κύκλο ενδιαφερομένων, υπάρχει δηλαδή ο πρώτος βασικός δεσμός που διευκολύνει την μόνιμη παραμονή και το δικαίωμα εργασίας.
Είναι χαρακτηριστική η αθρόα προσέλευση κοινού στην εκδήλωση του Καναδικού Προξενείου στο ξενοδοχείο «Χανδρής», κατά πολύ μαζικότερη προηγούμενων εκδηλώσεων αναλόγου ενδιαφέροντος.
Με τα νέα δεδομένα η προσθήκη των στοιχείων της έρευνας με τα απογραφικά στοιχεία του 2021 πιθανά θα βρει περεταίρω επιβαρυμένη την πληθυσμιακή κατάσταση των νησιών του Βορείου Αιγαίου. Αν συνυπολογίσουμε, δε, ότι συνήθως τις κρίσεις πληρώνει ο πιο αδύναμος κρίκος, θα βρει ακόμα πιο επιβαρυμένη την κατάσταση του νησιού μας.
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.
facebook
youtube
instagram
X
