Στο «Οδοιπορικό των ερειπίων» που ξεκινήσαμε, σε ένδειξη μνήμης των θυμάτων του «Χαλασμού» του 1881, αντλούμε στοιχεία από το πλούσιο αρχείο του Ιδρύματος «ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΑΣΚΑΡΙΔΗ», όπως και αποσπάσματα από κείμενα του τύπου της εποχής, όσο και ξένων περιηγητών στην ευρύτερη περιοχή. Πέρα απ’ αυτό έχουν αντληθεί από μαρτυρίες περιηγητών και καταγραφές από το βιβλίο «Το Τετράδιο της Ερατώς» της Λίζας Μιχελή.
Ο σεισμός εντάσεως 6,3 Ρίχτερ (10 στην κλίμακα Μερκάλι!) κατέστρεψε σχεδόν ολοκληρωτικά τα χωριά Νένητα, Βουνό, Φλάτσια, Καλαμωτή, Κοινή, Καλλιμασιά, Διδύμα, Νεχώρι, Θυμιανά, Δαφνώνα, Καταρράκτη, Βερβεράτο και Θολοποτάμι, ενώ μικρότερες ήταν οι ζημιές στα Βορειόχωρα.
Η Χώρα της Χίου είχε την ίδια τύχη, όπως και ο Βροντάδος, χάνοντας σχεδόν εξ’ ολοκλήρου την πολεοδομική τους φυσιογνωμία.
Ο απολογισμός παραμένει ο πλέον συγκλονιστικός από σεισμό στον ελλαδικό χώρο, με 3558 νεκρούς καταγεγραμμένους, 1311 σοβαρά τραυματισμένους, όμως με τους ελαφρότερα τραυματίες να μην μπορούν να υπολογιστούν.
Καταγραφή Deschamps
Το 1890 ο Gaston Deschamps, εννέα συναπτά έτη μετά την καταστροφή, καταγράφει την εικόνα της πόλης της Χίου και επισημαίνει:
«Η χώρα, το διοικητικό κέντρο της Χίου, δεν είναι καθόλου γραφική. Τίποτε σ αυτήν την, σχεδόν εξ ολοκλήρου, καινούργια πόλη δεν τραβάει το μάτι, δεν προσελκύει την προσοχή. Μετά τον σεισμό του 1881 η ανοικοδόμηση της πόλης προχωρεί αδιάλειπτα και έτσι ύστερα από μερικά χρόνια οι ετοιμόρροποι τοίχοι και τα ερειπωμένα σπίτια, που διακόπτουν εδώ κι εκεί τη σειρά των ανοικοδομημένων προσόψεων, θα έχουν εξαφανιστεί. Οι μαζικές καταστροφές – πυρκαγιές, σεισμοί, πλημμύρες – είναι απαραίτητες στην Τουρκία ως μέσα κάθαρσης. Η πόλη έχει σαφώς κερδίσει από άποψη καθαριότητας και γραμμής. Οι δρόμοι είναι καθαροί και ευθείς. Έχει κανείς την εντύπωση ότι η ζωή εδώ είναι εύκολη και άνετη…»
Οι ζημιές στο κέντρο και τις συνοικίες
Το κάστρο της πόλης ομοίως έπαθε σοβαρές ζημιές, ενώ το έδαφος της παραλίας βυθίστηκε κατά 80 εκατοστά και σε κάποια μέρη παρατηρήθηκε και κάθετη μετατόπιση έως 2,5 μέτρα. Θεωρείται πολύ πιθανόν η δημιουργία μικρού τσουνάμι, πληροφορία που αντλείται από μία και μοναδική πηγή, βάσει της οποίας άμμοι της θάλασσας βρέθηκαν σε κήπους και περιβόλια της Χίου.
Η πλούσια «Χώρα της Μαστίχας»
Ο προξενικός πράκτορας της Γαλλίας αναφέρει με τρόμο και κάποια υπερηφάνεια :«Εκείνη η καταστροφή ήταν ταυτόχρονα η πιο φοβερή και η πιο όμορφη στιγμή της ζωής του! Τα πλοία της γαλλικής μοίρας της Ανατολικής Μεσογείου είχαν αγκυροβολήσει στον όρμο. Ο γενικός πρόξενος της Σμύρνης είχε έρθει επιτόπου για να ενημερωθεί επί της καταστάσεως.
Καθημερινά οι βάρκες του γαλλικού ναυτικού διέσχιζαν το λιμάνι, πηγαίνοντας από το προξενικό γραφείο στα θωρηκτά. Από όλο το νησί, δυστυχείς χωριάτες έρχονταν να παρακαλέσουν τον ιππότη Σπαντάρο να μιλήσει στον Γάλλο ναύαρχο για τα δεινά τους…. Στην συνέχεια μου έδειξε (ο οικοδεσπότης) τη φωτογραφία του γενικού προξένου Πεισσιέ ντε Ρενώ και το πορτρέτο του πλοιάρχου Μοντεσκιέ, κυβερνήτη της φρεγάτας Μπουβέ….»
Ενώ σε άλλο σημείο αναφέρει: «Πριν φτάσουμε στην πλούσια ‘χώρα της μαστίχας’ συναντήσαμε συχνά εγκαταλειμμένα ερείπια. Τα νεόχτιστα εύθραυστα σπιτάκια κατέρρευσαν σαν χάρτινοι πύργοι του 1881. Αντίθετα τα κτίσματα της εποχής του Ιουστινιάνι στέκονται ακόμα όρθια και μόνον κάποιες ρωγμές προήλθαν από τα φοβερά τραντάγματα….»
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.
facebook
youtube
instagram
X
