Με τον όρο Ηγεμονία της Χίου έχει καθιερωθεί να αποκαλείται η βραχύβια λατινική αυτόνομη ηγεμονία στο Αιγαίο Πέλαγος -αυτονόμηση από τον Βυζαντινό αυτοκράτορα της Κωνσταντινούπολης-, στο κέντρο των ανατολικών ακτών του Αιγαίου Πελάγους και κυβερνήτες τα μέλη της οικογένειας Ζαχαρία, Γενοβεζοβυζαντινής καταγωγής. Με κέντρο το νησί της Χίου, στην περίοδο της ακμής της η Ηγεμονία, έφτασε στο μέγιστο περιλαμβάνοντας στην επικυριαρχία της πολλά ανατολικά νησιά απέναντι από τη Μικρά Ασία. H ηγεμονία δημιουργείται από τον Βενέδικτο Ζαχαρία, που κατακτά το νησί το 1304, με πρόφαση την προστασία των ακτών από τις επιθέσεις των Τούρκων. Ο Βεν. Ζαχαρίας και οι απόγονοι του, Παλαιολόγος, Βενέδικτος Β΄ και Μαρτίνος Ζαχαρία, ήταν επίσημα υποτελείς στην Βυζαντινή Αυτοκρατορία αλλά ασκούσαν την εξουσία ανεξάρτητα χωρίς να δίνουν λόγο στον αυτοκράτορα, μια κατάσταση που διατηρήθηκε μέχρι την εκδίωξη τους από τους Βυζαντινούς και με την στήριξη του τοπικού Ελληνικού πληθυσμού το 1329.
Ο Βενέδικτος την εποχή που κατακτά το νησί, ήταν κύριος Παλαιάς και Νέας Φώκαιας στις Μικρασιατικές ακτές. Στη Βυζαντινή αυλή δικαιολογεί την πρωτοβουλία του, δηλώνοντας ότι η κατάκτηση έγινε με στόχο την προστασία από τους Τούρκους πειρατές. Ο αυτοκράτορας Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος, αδύναμος για οποιαδήποτε στρατιωτική επέμβαση τον αναγνωρίζει "Κύριο της Χίου" για διάστημα 10 ετών, με προοπτική η θητεία του να ανανεώνεται στην συνέχεια ανά 5 χρόνια.
Ο Βενέδικτος πεθαίνει το 1307 και τον διαδέχεται ο γιος του Παλαιολόγος Ζαχαρίας, ενώ όταν πεθαίνει και ο ίδιος το 1314 η ηγεμονία περνά στους δυο γιους του, Μαρτίνο και Βενέδικτο Β΄. Η Χίος, μικρό αλλά πλούσιο νησί έχει εκείνη την εποχή ετήσιο εισόδημα 200.000 χρυσά υπέρπυρα. Ο Μαρτίνος και ο αδελφός του διακρίνονται σε πολλές μάχες εναντίον των Τουρκικών αρμάδων στο Αιγαίο Πέλαγος, για να κερδίσει ο Μαρτίνος τον τίτλο του "βασιλιά και δεσπότη της Μικράς Ασίας" από τον τιτλούχο Λατίνο Αυτοκράτορα Φίλιππο Α΄ του Τάραντα το 1325.
Αυτές οι καλές σχέσεις του Ζαχαρία με τον τιτλούχο Λατίνο Αυτοκράτορα Φίλιππο, προκαλούν ανησυχία στη Βυζαντινή αυλή, χωρίς όμως επιπτώσεις αφού ο Ανδρόνικος Β΄ ανανεώνει άλλες δυο φορές την ηγεμονία του στην Χίο (1324, 1327). Την ίδια εποχή η συμπεριφορά του Μαρτίνου γίνεται όλο και πιο προκλητική, διώχνει τον αδελφό του και συγκυβερνήτη Βενέδικτο και κόβει νέα νομίσματα μόνο με το δικό του όνομα. Το 1328 στο Βυζαντινό θρόνο ανεβαίνει ο νέος και δυναμικός εγγονός του Ανδρόνικου Β΄, Ανδρόνικος Γ΄ Παλαιολόγος, Αυτό φέρνει μια σημαντική αλλαγή στις σχέσεις του Μαρτίνου με τους Βυζαντινούς. Ο ευγενής από την Χίο Λέων Καλόθετος συναντά τον αυτοκράτορα και το Μεγάλο Λογοθέτη του Ιωάννη Καντακουζηνό, για να τους προτείνει την ανάκτηση του νησιού. Ο αυτοκράτορας, με το πρόσχημα της κατασκευής ενός νέου κάστρου στη Χίο, χωρίς την άδειά του διατάζει το Μαρτίνο να διακόψει την ανέγερση του κάστρου και να έρθει να τον βρει στην Κωνσταντινούπολη να συζητήσουν την ανανέωση της ηγεμονίας του. Ο Μαρτίνος αρνείται και διατάζει ταχύτερη κατασκευή, ενώ την ίδια εποχή εμφανίζεται στον Ανδρόνικο Γ΄ ο Βενέδικτος Β΄ Ζαχαρίας για να διαμαρτυρηθεί ότι ο Μαρτίνος του αφαίρεσε τις εξουσίες και τον έδιωξε από το νησί άνευ λόγου. Ο Ανδρόνικος Γ΄ το βρήκε σαν καθοριστικό λόγο να επιτεθεί στον Μαρτίνο, συγκεντρώνει στόλο 105 πλοίων, ανάμεσα στα οποία υπάρχουν πλοία του Λατίνου Δούκα της Νάξου Νικολάου Α΄ Σανούδου.
Όταν φτάνει ο Ανδρόνικος Γ΄ στην Χίο ζητά από τον Μαρτίνο να διατηρήσει το νησί, αφού δεχτεί όμως εγκατάσταση Βυζαντινής φρουράς και του δώσει όρκο υποτέλειας, που όμως εκείνος αρνήθηκε. Ο Μαρτίνος βυθίζει τρεις αυτοκρατορικές γαλέρες στο λιμάνι, απαγορεύει στον πληθυσμό του νησιού να κρατάει όπλα και κλείνεται με 800 άντρες στην Ακρόπολη της πόλης όπου κατεβάζει τα αυτοκρατορικά σύμβολα. Ο αδελφός του Βενέδικτος όμως παραδίδει το κάστρο του στον Ανδρόνικο και ο ντόπιος πληθυσμός από την πλευρά του τον κηρύττει ανεπιθύμητο, με αποτέλεσμα ο Μαρτίνος Ζαχαρίας να παραδοθεί. Ο αυτοκράτορας του χαρίζει τη ζωή, παρά τα έντονα αιτήματα των κατοίκων να εκτελεστεί και τον μεταφέρει αιχμάλωτο στην Κωνσταντινούπολη. Η σύζυγος και οι συγγενείς του παίρνουν άδεια να φύγουν με την τεράστια περιουσία τους ενώ οι αξιωματούχοι του Μαρτίνου παραμένουν στο νησί σαν Βυζαντινοί αξιωματούχοι. Ο αυτοκράτορας προσφέρει την Χίο στον αδελφό του Μαρτίνου Βενέδικτο. Ο Βενέδικτος ζητά να έχει πλήρη εξουσία στο νησί χωρίς υποταγή όπως ο αδελφός του, αλλά ο Ανδρόνικος Γ΄ το αρνήθηκε. Ο Βενέδικτος αποσύρεται στην Γενοβέζικη επαρχία του Γαλατά, απ’ όπου κάνει αποτυχημένη προσπάθεια να ανακαταλάβει την Χίο αλλά πεθαίνει αμέσως μετά. Νέος κυβερνήτης της Χίου ορίζεται ο έμπιστος του αυτοκράτορα Λέων Καλόθετος, ο οποίος πηγαίνει στην Φώκαια για να πείσει τους κατοίκους να δεχτούν την κυριαρχία του.
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.
facebook
youtube
instagram
X
