Από τα δυναμικότερα στοιχεία της νεοσύστατης, αλλά και μικρής, ελληνικής επικράτειας μετά την Επανάσταση, υπήρξε η Χιώτικη Διασπορά, ώστε να συμβάλλει στην ίδρυση και ανάπτυξη νέων πόλεων, ενώ αποτέλεσε τη βαρύνουσα συνιστώσα στη γέννηση και την άνδρωση κάθε οικονομικής δραστηριότητας. Μετά την Ερμούπολη και σε συνδυασμό τη βούληση του Ελληνικού Κράτους της αξιοποίησης του επινείου των Αθηνών και τον ορισμό του ως του λιμένα της νέας πρωτεύουσας –κατ’ επέκταση πρώτου λιμένα της χώρας- οι επιφανείς Χιώτες της Σύρου αρχίζουν να μετακινούνται προς το «PortoLeone», όπως ονομάζονταν ο Πειραιάς έως και την Ελληνική Επανάσταση. Επιχειρηματίες ανήσυχοι, διαβλέπουν ότι η Σύρος που τους περιέθαλψε μετά την Καταστροφή, είναι πεπερασμένων δυνατοτήτων για τον επιχειρησιακό δυναμισμό τους, ενώ δράττονται της ευκαιρίας, να αξιοποιήσουν τα ευνοϊκά κίνητρα που προσφέρονται για την εγκατάστασή τους στον Πειραιά. Αυτό το δυναμισμό προσπαθεί να αξιοποιήσει η τότε ελληνική Διοίκηση, η Αντιβασιλεία του νεοφερμένου μονάρχη Όθωνα.
Η ίδρυση του Πειραιά
Ο Πειραιάς δημιουργείται ως δήμος όταν ανακηρύχτηκε επίσημο λιμάνι (επίνειο) της νέας πρωτεύουσας του Ελληνικού Βασιλείου, της Αθήνας. Λίγο πριν, το1825, οι Ψαριανοί θέλησαν μετά την καταστροφή του νησιού τους (1824) να ιδρύσουν μια πόλη στον Πειραιά, εμποδίστηκαν όμως από τους Αθηναίους ιδιοκτήτες της πειραϊκής γης. Ακολουθούν οι σκορπισμένοι Χιώτες κι αυτοί από το 1822, σύμφωνα δε με την πηγή μας, το κείμενο του κ. Δημήτρη Κρασονικολάκη, αντιπρόεδρο της Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς, πρόεδρο του Ινστιτούτου Πειραϊκών Μελετών και δημοσιογράφο, στο blog: https://dimitriskrasonikolakis.blogspot.com/. Όπως αναφέρεται στο δημοσίευμα, οι πλουσιότεροι (Χιώτες) στο εξωτερικό, οι πιο φτωχοί στην Ερμούπολη της Σύρου κι αλλού, ζήτησαν από την Κυβέρνηση ένα καινούργιο τόπο να φτιάξουν τη Νέα Χίο, «όπου να συγκεντρωθώμεν ημείς τα λείψανα του πολυαρίθμου λαού και να εύρωμεν οπωσούν παραμυθίαν των δεινών μας», αφού με την απελευθέρωση η πατρίδα τους παρέμεινε στα χέρια των Οθωμανών.Μετά την άφιξη του Όθωνα μια επιτροπή από Χιώτες της Σύρου επισκέπτονται τον Ηγεμόνα στο Ναύπλιο και μαζί με τα συγχαρητήριά τους, ενεχειρίζουν επιστολή με ημερομηνία 13.3.1833, με την οποία προτείνουν να εγκατασταθούν στον Πειραιά. Την επιστολή ακολούθησε δεύτερη, επίσημη επίσης, στις 28 Οκτωβρίου του ιδίου έτους.
Οι ενέργειες του Κράτους
Με την επιλογή της Αθήνας ως έδρα της Κυβέρνησης οι κορυφαίοι αρχιτέκτονες Eduard Schaubert και Σταμάτης Κλεάνθης διατάσσονται να χαράξουν το σχέδιο πόλης του Πειραιά, ο οποίος είχε κηρυχθεί ως δήμος «Γ΄ τάξης». Η Αντιβασιλεία αποδεχόμενη το χιακό αίτημα ξεκινά τις διαδικασίες εφαρμογής του εγχειρήματος. Στις 28.1.1834 έγινε στη Σύρο με πρωτοβουλία, μεταξύ των άλλων επιφανών, του Ιωάννου Βούρου και Παντιά Ράλλη, η συνέλευση των αρχηγών των οικογενειών και των προέδρων των Συντεχνιών. Εκτός από κάποιες αντιρρήσεις, ελήφθη η απόφαση να συνοικήσουν τον Πειραιά, κατάρτισαν τον πρώτο κατάλογο ονομάτων με τα επαγγέλματά τους, προτάθηκαν μέτρα διευκόλυνσής τους και εξέλεξαν (19.2.1834) την «επί του συνοικισμού των Χίων Επιτροπή» δηλαδή το Νεόφυτο Βάμβα, τον Παντιά Ράλλη και τον Ιωάννη Βούρο. Σύντομα, μετά από πολλές διαβουλεύσεις και προστριβές, μια επόμενη συνέλευση (28.6.1834) οριστικοποίησε την επιθυμία τους για την πολυπόθητη μετοικεσία.
Μια νέα πόλη γεννιέται
Οι όροι για το χτίσιμο του Πειραιά, καθορίστηκαν από το Βασιλικό Διάταγμα της 2/14.12.1834 «Περί των κατά τον Πειραιά ιδιωτικών οικοδομών», ΦΕΚ 11/23.1.1835. Από τις εθνικές (πρώην οθωμανικές) και μοναστηριακές (της ολοσχερώς κατεστραμμένης από τις μάχες μονής του Αγίου Σπυρίδωνα) γαίες που περιήλθαν στο Δημόσιο, μόνο αυτές που βρίσκονταν στην αριστερή πλευρά της οδού προς Αθήνα (οδός του Φεράλδη, μετά Μακράς Στοάς, σήμερα Δ. Γούναρη) ήταν ελεύθερες για αγορά σε κάθε ζήτηση. Οι εκτάσεις της δεξιάς πλευράς «ήταν φυλαγμένες» για τους Χιώτες. Τη νέα πόλη θα αποτελούσαν τρεις μεγάλες περιοχές και συγκεκριμένα οι συνοικισμοί - ονομαστικοί Δήμοι, των Χίων, των Υδραίων και του Γενικού ή των Παροίκων.Ακολούθησαν οι λεπτομέρειες στα ΒΔ «Περί παραχωρήσεως ιδιωτικών οικοπέδων κατά τον Πειραιά εις τους Χίους» 24.1/5.2.1835, «Περί παραχωρήσεως γηπέδων εις Πειραιά» 13/25.3.1835, «Περί του εις Πειραιά συνοικισμού των Χίων» 17/29.4.1835, ημερομηνία η οποία θεωρείται ως η ληξιαρχική πράξη γέννησης της πόλης και «Περί του συνοικισμού των Χίων εν Πειραιεί» της 25.5/6.6.1836.
Οργάνωση της διοίκησης και νομική προστασία των οικιστών
Οι πρώτοι Δημοτικοί Σύμβουλοι ορκίστηκαν στις 23.12.1835. Μέχρι να σχηματιστεί ο Δήμος Χίων, οι ιδιοκτήτες θα υπάγονταν στον Δήμο «επί της αριστεράς πλευράς του Πειραιώς» που ήδη σχηματιζόταν «ταχύτατα». Προς τους απανταχού Χιώτες στάλθηκαν ενημερωτικές επιστολές για τον εποικισμό του Πειραιά και εκλέχτηκαν τα έξι μέλη «του επί του συνοικισμού των Χίων Δημοτικού Συμβουλίου». Δεν είναι άλλοι από τους Νεόφυτο Βάμβα, Ιωάννη Βούρο, Θεόδωρο Άμιρο , ο Λουκά Ράλλη , Αλέξανδρο Κοντόσταυλο και Παύλο Νεγρεπόντε . Τα μέλη της παραπάνω Επιτροπής ήλθαν στον Πειραιά κι ανέλαβαν καθήκοντα από τις 22.10.1836. Οι νέοι έποικοι Χιώτες καθυστέρησαν λόγω συνθηκών το χτίσιμο των οικοδομών τους και πολλά «γήπεδα» έμεναν ακάλυπτα. Πάντως οι παλαιοί ιδιοκτήτες του χώρου αναγκάστηκαν , όσοι δεν είχαν ήδη χτίσει ,να πάρουν ισότιμες γαίες στην αριστερή πλευρά για να παραχωρηθούν στους Χιώτες, σύμφωνα με το ΒΔ 20.10/1.11.1836 «Περί των εις το δεξιόν μέρος του Πειραιώς ιδιοκτήτων γηπέδων». Αυτό θα ίσχυε μέχρι το 1839 και μετά η αγορά ήταν ελεύθερη για κάθε ενδιαφερόμενο αγοραστή γης.
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.
facebook
youtube
instagram
X
