«Στοιχείο πλέον του σχολικού μας χώρου αποτελεί η μαρμάρινη επιγραφή, στην οποία αναγράφεται η φράση «Παντολέον Σεβαστόπουλε, χαίρε», παραπέμποντας στην ίδρυση του σχολείου στη Σμύρνη τον 18ο αι. Φιλοτεχνήθηκε με τη φροντίδα του Συνδέσμου Αποφοίτων της Προτύπου Ευαγγελικής Σχολής και τα αποκαλυπτήριά της πραγματοποιήθηκαν στις 15 Φεβρουαρίου 2019».
Η επιγραφή, εντοιχισμένη στον προαύλιο χώρο των εγκαταστάσεων του Προτύπου Γυμνασίου της Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης, μνημονεύει και αποδίδει τιμή στον Παντολέοντα Σεβαστόπουλο, τον άνθρωπο ο οποίος διαδραμάτισε σημαντικότατο ρόλο στην ίδρυση και την εξέλιξη της ιστορικότατης Σχολής της Σμύρνης.
Η επιτοίχιση αναβιώνει και μεταφέρει ένα πολύ χαρακτηριστικό στοιχείο του αρχικού ιστορικού σχολικού συγκροτήματος στη Σμύρνη, αφού μία παρόμοια επιγραφή ήταν τοποθετημένη σε περίοπτη θέση. Συγκεκριμένα στο παλαιό κτήριο, σ’ αυτό που βρίσκονταν στο «σοκάκι της Αγίας Φωτεινής», εκεί όπου φοίτησαν γενιές και γενιές μέχρι το καλοκαίρι του 1922, για την οποία είχε προγραμματιστεί η μεταφορά της στις νέες πτέρυγες, αν δεν συντελείτο η καταστροφή.
Ο Παντολέων ή Παντελής Σεβαστόπουλος γεννιέται στη Χίο στις αρχές του 18ου αιώνα, μέλος της γνωστής οικογένειας του νησιού και νέος εγκαθίσταται στη Σμύρνη, όπου ασχολείται με το εμπόριο, αποκτά μεγάλη περιουσία και αναδεικνύεται σε σημαντικό πρόσωπο της ελληνορθόδοξης κοινότητας της Σμύρνης. Υποστηρίζει αγαθοεργίες και έργα κοινής ωφέλειας της κοινότητας, γι’ αυτό και αναγνωρίζεται από το σύνολό της ως ιδιαιτέρως φιλογενής και φιλελεήμων.
Αναγνωρίζεται ως μεγάλος ευεργέτης του περίφημου «Γραικικού Νοσοκομείου», του νοσοκομείου της ελληνικής κοινότητας της Σμύρνης, αλλά κυρίως όμως ο Σεβαστόπουλος είναι συνδεμένος με την Ευαγγελική Σχολή. Είναι ο ένας από τους τρεις Σμυρναίους προκρίτους, μαζί με τους Γεώργιο Όμηρο και Ζωρζή Βιτάλη, οι οποίοι σύμφωνα με τις πηγές έλκουν την καταγωγή επίσης από τη Χίο, που υπογράφουν με τον διευθυντή και διδάσκαλο του προηγούμενου κοινοτικού σχολείου, τον ιερομόναχο Ιερόθεο Δενδρινό, το ιδρυτικό έγγραφο της Σχολής στις 22 Ιουνίου 1733, γενέθλια ημέρα της Ευαγγελικής Σχολής. Με το έγγραφο αυτό, οι τρεις πρόκριτοι υπόσχονται «αδιασείστω γνώμη και αχωρίστω βουλή να συσταίνωμεν και περιφυλάτωμεν το ρηθέν Σχολείον εις όλα τα χρειαζόμενα αναλώματα και έξοδα κατά συνείδησιν ψυχής, μεθ’ όρκου εφ’ όρου ζωής ημών οπού να ευρίσκεται το σχολείον τούτο εις αφιέρωμα Θεού, εις προκοπήν των παίδων μας και εις τους προσερχομένους πάντας ενδεείς και απόρους ανεωγμένον».
Η λειτουργία της Σχολής ξεκινά και συνεχίζεται κανονικά χάρη στις δωρεές των τριών ιδρυτών και άλλων «φιλελεημόνων» χριστιανών. Το 1743, αποβιώνει ο Ζ. Βιτάλης οι δε δύο άλλοι ιδρυτές, μαζί με 5 επιτρόπους και 19 προύχοντες «παγιώνουν» τη Σχολή και την αφιερώνουν «εις τον υιόν του Θεού τον Κύριον ημών Ιησού Χριστόν διά σχολείον των Ευαγγελικών αυτού εντολών και διά φροντιστήριον πάντων των ελληνικών μαθημάτων».
Το ίδιο έτος ο Σεβαστόπουλος, με έγγραφο της 1ης Μαρτίου 1743, της δωρίζει το χάνι το οποίο είχε στην ιδιοκτησία του, ορίζοντας από τα ενοίκιά του από 100 γρόσια να δίνονται ως συμπληρωματικός μισθός στους εκάστοτε διδασκάλους της, για τη διατροφή τεσσάρων απόρων μαθητών και για γενικά έξοδα της Σχολής.
Ίσως όμως η ενέργεια του Σεβαστόπουλου που αποδεικνύεται αποφασιστικής σημασίας και κρίνει το μέλλον του εκπαιδευτηρίου, με την από 1ης Μαρτίου 1747 διαθήκη του, θέτει τη Σχολή υπό την προστασία της Μεγάλης Βρετανίας, σύμφωνα με το καθεστώς των διομολογήσεων. Ο ίδιος, Βρετανός υπήκοος και διερμηνέας του Αγγλικού προξενείου στη Σμύρνη αναφέρει στην εν λόγω διαθήκη: «ο κτίτωρ εγώ βλέποντος το ευεπιβούλευτον του Γένους και το ευδιάσειστον του κατορθώματος, επικαλούμαι […] το θεοφρούρητον κράτος της ειρημένης κραταιάς βασιλείας [Μεγάλη Βρετανία] και παρατίθημι το ειρημένον φροντιστήριον και άπασαν αυτού την περιουσίαν […] υπό την θεοφρούρητον σκέπην του κατά καιρόν ευρισκομένου ενταύθα εις Σμύρνην βασιλικού προσώπου, του εκλαμπροτάτου και αυθεντός μου Κονσόλου των Ιγγλέζων […] και εις την υπεράσπισιν της μεγαλοπρεπούς και γενναίας Αγγλικανικής κομπανίας να συνέχουν και να διαφυλάττουν άσειστον και ασάλευτον ως έκτισται και ως εν τω βραβείω διώρισται το ειρημένον Ευαγγελικόν φροντιστήριον υπό τας χρυσάς πτέρυγας της βασιλικής δυνάμεως».
Από τότε η Σχολή και τα περιουσιακά της στοιχεία ετέθησαν υπό την προστασία της Μεγάλης Βρετανίας. Η βρετανική προστασία αποδεικνύεται ευεργετική, καθώς της εξασφαλίζει αυτονομία έναντι της οθωμανικής διοίκησης και του οθωμανικού εκπαιδευτικού συστήματος. Όπως αναφέρεται σε σχετική αναφορά του Αν. Αναστασιάδου: «Ο Τούρκος σχολικός επιθεωρητής μόνον κατόπιν αιτήσεως και παρεχομένης αδείας εισήρχετο εις την Σχολήν ως ξένος επισκέπτης, συνοδευόμενος υπό του Άγγλου διερμηνέως και υπό εφόρων ξένης υπηκοότητος. Αστυνομικός Οθωμανός ουδέποτε ή ίσως σπανιώτατα. Οσάκις η τουρκική κυβέρνησις επεχείρησε να επέμβη εις τα της Σχολής, εύρε προ αυτής κώλυμα ανυπέρβλητον, τείχος απόρθητον την υποστήριξιν, την θέλησιν και την δύναμιν του αγγλικού Προξενείου και της αγγλικής Κυβερνήσεως».
Ο Παντελής Σεβαστόπουλος φεύγει από τη ζωή το 1758. Το γεγονός καταλυπεί τη σμυρναϊκή κοινωνία, που τον πενθεί με ειλικρίνεια, αναγνωρίζοντάς του τις ευργεσίες και κυρίως κυρίως την ίδρυση του ιστορικού σχολείου, τον φάρο της Ανατολής.
Ενδεικτικό είναι το επιγραμματικό τετράστιχο που δημοσιεύται στο σμυρναϊκό περιοδικό «Μέντωρ» του 1879:
«Παντολέων τιμή των Ιώνων
προσφιλή της υιόν κι ευγενή
η πατρίς εις τον άπαντα χρόνον
ευγνωμόνως σε θέλει υμνεί».
Η Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης εντοιχίζει σε περίοπτη θέση αναμνηστική πλάκα με χαραγμένα χρυσά γράμματα: «Παντολέον Σεβαστόπουλε, Χαίρε». Η δε αναφορά σ’ αυτήν απαντάται σε όλες τις περιγραφές του σχολείου και τις αναμνήσεις των μαθητών του.
(Οι πληροφορίες έχουν αντληθεί από την ιστοσελίδα του Προτύπου Γυμνασίου Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης)
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.
facebook
youtube
instagram
X
