Ο Νεόφυτος Βάμβας γεννήθηκε στη Χίο το 1776 με το κοσμικό όνομα Νικόλαος, για να αναδειχθεί σε έναν από τους σημαντικότερους Έλληνες λόγιους.
Ο ίδιος έλεγε ότι προερχόταν «εκ γονέων πενήτων μεν, πλουσίων όμως εις ευσέβειαν και αρετήν». Ξεκίνησε τις σπουδές του στη Χίο, επιδεικνύοντας ιδιαίτερη φιλομάθεια, με ενδιαφέρον όχι μόνο για τη φιλολογία, αλλά και για τη φιλοσοφία και τις θετικές επιστήμες. Συνέχισε τις σπουδές του στη Σίφνο με δάσκαλο τον Μισαήλ τον Πάτμιο. Επανήλθε στη Χίο, όπου παρακολούθησε μαθήματα μαθηματικών από τον έτερο του ελληνικού διαφωτισμού Δωρόθεο Πρώιο. Το 1791 χειροτονείται διάκονος και το 1796 ακολουθεί τον Πρώιο στην Κωνσταντινούπολη και στο Βουκουρέστι. Στην Κωνσταντινούπολη ορίζεται δάσκαλος στην οικογένεια Μαυροκορδάτου, συμμετέχει στη σύνταξη της «Κιβωτού», του μεγάλου λεξικού τής ελληνικής γλώσσας και γίνεται μέλος τού «Μουσείου τού Γένους». Το 1804 αναλαμβάνει Σχολάρχης της Μεγάλης του Γένους Σχολής.
Στο Παρίσι με τον Κοραή Το 1808 μεταβαίνει στο Παρίσι, όπου γνωρίζει τον Αδαμάντιο Κοραή, που τον βοηθά στις σπουδές του και με τον οποίο διατηρεί στενή φιλική σχέση. Στο Παρίσι παρακολουθεί τα μαθήματα του χημικού Τhenard, το βιβλίο του οποίου «Πραγματεία στοιχειώδους Χημείας» μετέφρασε στα Ελληνικά. Εκεί κερδίζει τα προς το ζην με τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας αλλά και το εμπόριο χαλιών. Ένθερμος οπαδός των ιδεών του διαφωτισμού αλλά και της απελευθέρωσης της Ελλάδας από τον ζυγό της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, μυείται στη Φιλική Εταιρεία από τους πρώτους. Το 1811 αναλαμβάνει τη διεύθυνση της Σχολής της Χίου. Τον Απρίλιο τού 1821 μεταβαίνει στην Ύδρα για να πείσει τους αδελφούς Κουντουριώτη να απελευθερώσουν τη Χίο. Εκείνοι όμως δεν πείστηκαν. Στην Ύδρα γνωρίζει τον Δημήτριο Υψηλάντη, τον οποίο εκτίμησε ιδιαίτερα από την πρώτη στιγμή και τον ακολουθεί ως γραμματέας του σε όλες τις μάχες που συμμετείχε. Ο Βάμβας με τις ομιλίες του ενθουσιάζει τους αγωνιστές και συμβιβάζει τις κατά καιρούς διενέξεις. Απογοητευμένος από τον εμφύλιο πόλεμο αλλά και από την καταστροφή της πατρίδας του, της Χίου, αποφασίζει να αφοσιωθεί αποκλειστικά στο εκπαιδευτικό του έργο. Εγκαθίσταται στα υπό αγγλική αρμοστεία Επτάνησα και το 1828 μεταβαίνει στην Κέρκυρα, όπου διδάσκει στην Ιόνιο Ακαδημία.
Το 1833 προσκαλείται στη Σύρο και υπό την καθοδήγησή του ιδρύεται το πρώτο Γυμνάσιο της χώρας , με τον τίτλο «Ελληνικόν Σχολείον», του οποίου αναλαμβάνει τη διεύθυνση, ως πρώτος του Γυμνασιάρχης. Πρόκειται για το ιστορικό σχολείο που σήμερα έχει παραχωρηθεί στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, ενώ από τα θρανία του πέρασαν επιφανείς Έλληνες , μεταξύ των οποίων ο Ανδρέας Συγγρός, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο Γιαννούλης Χαλεπάς, ο Μάνος Ελευθερίου, ο Κώστας Μπέης και ο Κωνσταντίνος Βολανάκης. Διδάσκει φιλοσοφία και φιλολογία, εκδίδει βιβλία και μεταφράζει σε απλή γλώσσα την Παλαιά Διαθήκη. Οι προοδευτικές του ιδέες γύρω από τα εκπαιδευτικά ζητήματα, παίζουν σπουδαίο ρόλο στην ανάπτυξη των γραμμάτων και των τεχνών στη Σύρο της εποχής. Παραμένει εκεί έως το διορισμό του ως καθηγητής της Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Διορίζεται καθηγητής τής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όχι της Θεολογίας, διότι θεωρείται ριζοσπαστικός. Ο Δημαράς αποδίδει τον διορισμό του στη φιλία του με τον Αδ. Κοραή, τον οποίο θαυμάζουν οι Μάουρερ και Κ. Σχινάς. Έγινε πρύτανης τού Πανεπιστημίου και χειροτονήθηκε αρχιμανδρίτης. Μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας (Αρσάκεια Εκπαιδευτήρια) έγινε το 1842 και στο βιβλίο των μελών της αναφέρεται ως Διδάσκαλος τού Γένους. Η μετάφρασή του της Αγίας Γραφής προκάλεσε πολλές αντιδράσεις. Ο Νεόφυτος Βάμβας είναι από τους κορυφαίους υποστηρικτές του «Αυτοκεφάλου» της Ελλαδικής Εκκλησίας δηλαδή της απόσχισής της από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Παραμένει καθηγητής στο Πανεπιστήμιο μέχρι το 1854 και τον επόμενο χρόνο πεθαίνει σε ηλικία 81 ετών.
Πηγές :
1. Η ιστοσελίδα του Αρσακείου Εκπαιδευτηρίου στη θεματική-επετειακή ενότητα (Φιλεκπεδευτική Εταιρεία και 1821), σε κείμενο της ιστορικού-φιλολόγου κας Παναγιώτας Αναστ. Ατσαβέ.
2. Η ιστοσελίδα του Ιστορικού 1ου Γυμνασίου Ερμουπόλεως
Ακολουθήστε μας στο Google News. Μπείτε στην Viber ομάδα μας και δείτε όλες τις ειδήσεις από τη Χίο και το Βόρειο Αιγαίο. Νέα συνδρομή στον έντυπο «π» - Κάθε Παρασκευή στην πόρτα σας.
facebook
youtube
instagram
X
